Hàm lượng lao động chất xám tăng, lực lượng lao động quản lý, kỹ thuật cao ngày càng nhiều, đủ sức thay chuyên gia quốc tế…
Đã có sự phát triển vượt bậc
. PV: Diện mạo người lao động TP.HCM hiện nay có gì mới hơn so với trước đây, thưa bà?
Về kinh nghiệm, với sự thông minh, cần cù, ham học hỏi, tỉ lệ người lao động Việt Nam nắm giữ các vị trí cao cấp, then chốt tại các tổ chức, tập đoàn trên thế giới và tại Việt Nam ngày một tăng. Hầu hết các doanh nghiệp nước ngoài tại Việt Nam đều sử dụng nhân lực quản lý người Việt, chỉ sử dụng vài chuyên gia nước ngoài.
Về thái độ, giá trị, phẩm chất có thể nói người lao động của chúng ta đã thay đổi rất nhiều về thái độ tích cực trong công việc, niềm tin vào các giá trị đích thực của công việc hướng đến sự đóng góp cho thịnh vượng và hạnh phúc chung của xã hội. Người lao động Việt Nam còn xây dựng và cải thiện hơn các phẩm chất đáng quý vốn có của mình.
Tăng, vẫn chưa đáp ứng yêu cầu?
. Đối với người quản lý cấp cao như tổng giám đốc, chủ tịch HĐQT ở TP.HCM, số lượng và chất lượng có đạt yêu cầu?
+ Các vị trí trong HÐQT, trong ban tổng giám đốc chủ yếu do các chủ đầu tư và người thân trong gia đình chủ đầu tư (thường gặp trong các doanh nghiệp Việt Nam) nắm giữ. Do vậy nguồn cầu đối với các vị trí này không nhiều. Từ đó nguồn cung cũng rất ít vì ít người có kinh nghiệm và khả năng đưa ra các định hướng chiến lược, thiết lập các chính sách và mục tiêu rộng do không có dịp cọ xát nhiều trong thực tế.
Hiện nay, nhiều lao động trong nước có trình độ, kiến thức bắt kịp khoa học kỹ thuật phát triển. Ảnh: CTV
Trong khi đó, các công ty nước ngoài chủ yếu tuyển dụng các ứng viên bên ngoài vào các vị trí này. Hiện nay các tập đoàn lớn của Việt Nam có xu hướng tuyển nhân sự cao cấp vào các vị trí trong ban tổng giám đốc…
. Thị trường lao động TP hoạt động thật sự suôn sẻ, góp phần nâng chất lượng lao động và hiệu quả của TP chưa? Còn những cản ngại nào?
+ Hiện nay vẫn có chênh lệch giữa cung và cầu lao động, cả về mặt chất lượng và số lượng.
Về mặt số lượng, nhiều doanh nghiệp thiếu hụt lao động trong khi vẫn còn rất nhiều lao động thất nghiệp, không có việc làm. Về mặt chất lượng, nhiều lao động còn làm các công việc trái ngành nghề được đào tạo gây ra sự lãng phí tài nguyên nhân lực.
Cản trở lớn nhất đối với thị trường lao động hiện nay, theo tôi là sự chênh lệch về mong đợi giữa người sử dụng lao động và người lao động, nhất là về tiền lương. Để giải quyết vấn đề này, cần có nhiều biện pháp tổng thể từ nhiều phía trong xã hội.
Cản ngại: Trọng thầy khinh thợ!
. Mức lương và cơ chế thu nhập ở VN hiện nay đủ sức thu hút người lao động cấp cao đang sống ở nước ngoài quay về VN hay chưa?
+ Nếu so về tiền thì mức lương và cơ chế thu nhập tại Việt Nam thấp hơn ở nước ngoài. Tuy nhiên, nếu so sánh số tiền với chi phí sinh hoạt thì ở Việt Nam, tiền lương và cơ chế thu nhập vẫn có sức thu hút nhất định với một số lao động cao cấp nước ngoài.
. Những khuyết nhược nào đang cản trở phát triển lực lượng lao động có tay nghề và hướng khắc phục ra sao?
+ Hiện nay nhu cầu đối với lực lượng lao động có tay nghề rất cao. TP.HCM có khoảng 100 trường dạy nghề nhưng vẫn chưa đáp ứng được cả về số lượng và chất lượng theo yêu cầu của các doanh nghiệp.
Về chất lượng đào tạo, một số giáo trình chưa cập nhật các phát triển khoa học, kỹ thuật, vấn đề mới của thế giới và Việt Nam. Việc thiếu thốn các phương tiện giáo giục, phương tiện thực hành, cả về số lượng, chất lượng, mức độ hiện đại, cũng ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng đào tạo.
Số lượng lực lượng lao động có tay nghề chưa nhiều cũng một phần do nhận thức của xã hội về địa vị và sự thăng tiến giữa người có bằng cấp đại học và người có bằng cấp nghề nghiệp. Quan niệm trọng thầy khinh thợ vẫn còn phổ biến. Hầu hết học sinh trừ khi không vào được đại học thì mới chịu đi học nghề.
Giáo dục hướng nghiệp cần thay đổi niềm tin vào giá trị cống hiến cho xã hội: Chính những đóng góp thiết thực, tạo ra tài sản xã hội sẽ đem đến cho từng cá nhân giá trị đích thực trong cuộc sống chứ không phải là một tấm bằng. Tại nhiều nước phát triển, nhiều ứng viên có các chứng nhận giáo dục nghề nghiệp có giá trị, có mức lương cao và được chào đón hơn các ứng viên có bằng cấp, học vị cao.
Trong những điểm kể trên, theo tôi, cản trở lớn nhất đối với sự phát triển lực lượng lao động có tay nghề vẫn là nhận thức của xã hội đối với vai trò của giáo dục nghề nghiệp.
. Xin cảm ơn tiến sĩ.
PHONG ĐIỀN thực hiện
