Theo tôi, một trong những nguyên nhân khiến tình trạng nói trên tồn tại là do còn có khá nhiều cán bộ có năng lực yếu kém. Thời gian vừa qua, chúng ta đã phát hiện hàng trăm cán bộ các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long xài bằng dỏm, bằng giả nên năng lực chuyên môn, năng lực nhận thức của họ yếu kém là điều đương nhiên. Dù biết năng lực của cán bộ là yếu kém và chưa đáp ứng được yêu cầu nhưng cơ quan chức năng vẫn chưa mạnh dạn thay thế họ với lập luận là nếu xử lý, buộc họ thôi việc thì lấy đâu ra cán bộ làm việc (?!). Một đất nước có hơn 80 triệu dân mà nói thiếu người làm việc quả là điều phi lý, không thể chấp nhận được. Rõ ràng đây là một kiểu nói bao biện, mang tính dung dưỡng. Vì vậy, muốn giảm khiếu kiện thì phải nâng cao chất lượng cán bộ, trong đó có biện pháp thay thế những người yếu kém bằng những người có năng lực tốt hơn.
Ở khía cạnh khác, các văn bản pháp quy của nước ta quá chồng chéo, câu chữ chung chung, mơ hồ cũng là nguyên nhân dẫn đến việc khiếu kiện nhiều. Cùng một văn bản luật nhưng mỗi địa phương, mỗi cấp cán bộ lại có cách hiểu khác nhau, dẫn đến việc áp dụng không thống nhất.
Ngoài ra, trong nhiều trường hợp pháp luật lại rơi vào tình trạng “chuẩn mực kép”. Nghĩa là trong cùng một sự việc, cùng tính chất nhưng lúc thì cơ quan nhà nước giải quyết kiểu A, lúc thì giải quyết kiểu B. Chẳng hạn, cũng là xây sai phép nhưng có nhiều công trình bị buộc phải tháo dỡ, có công trình vẫn được tồn tại. Thái độ hành xử thiếu công bằng như thế người dân không khiếu kiện mới là lạ. Pháp luật muốn nghiêm minh thì phải được thực thi, áp dụng công bằng.
Cạnh đó, việc tuyên truyền pháp luật cũng cần được làm khác chứ không như lâu nay là chỉ công bố trên các phương tiện truyền thông. Nước ta có gần 80% người dân sống ở nông thôn trong khi các phương tiện truyền thông đại chúng phần lớn chỉ tập trung ở đô thị, xét về mặt kinh tế thì chỉ có dân đô thị mới có đủ khả năng tiếp cận với các phương tiện này. Mà khi dân (nông thôn) không biết hoặc không hiểu luật thì đương nhiên sẽ có khiếu kiện. Muốn dân hiểu luật thì phải tìm cách đưa luật đến gần dân hơn, như cách chúng ta tuyên truyền kế hoạch hóa gia đình vậy.
LÊ MINH TIẾN
