Ông Guo Jianxin, chủ cửa hàng ô tô ở Urumqi, thủ phủ của Tân Cương, không thể nào quên cơn ác mộng đêm 5/7. "May mắn là tôi chạy thoát", ông nói. "Tôi thấy chúng vào khoảng 22h và ngay lập tức gọi hơn 20 nhân viên của cửa hàng tới. Tôi nhờ họ giúp bảo vệ cửa hàng, song không thể bởi chúng có tới hơn 100 tên cầm dao, gậy gộc và đá".
Không thể ngăn được những kẻ quá khích này, Guo dẫn nhân viên bỏ trốn lên ngọn đồi phía sau cửa hàng. Tòa nhà ba tầng của ông bị phóng hỏa, hơn 30 chiếc ôtô mới bốc cháy. Một nhân viên của anh bị gãy tay và được đưa tới bệnh viện.
Phía bên kia đường, đối diện nhà Guo là cửa hàng của một cặp vợ chồng người Hán. Họ cho biết những kẻ nổi loạn ào tới đây lúc 22h. Họ lập tức đóng cửa hàng và bỏ chạy. Khi trở lại, nơi này đã bị đốt cháy. Gần 3.000 USD và một chiếc máy ảnh trong quầy tính tiền của họ đã biến mất. Tuy nhiên, họ vẫn thấy mình may mắn. Một nhân viên cửa hàng bên cạnh đã bị đánh chết.
Những kẻ bạo loạn bắt đầu tập trung ở Quảng trường Nhân dân Urumqi lúc 18h20 tối 5/7. Chúng bắt đầu đập phá và cướp bóc lúc 20h. Khoảng 22h, chúng phá hủy một đồn cảnh sát ở giao điểm giữa đường Xinhua South và Tianchi. Chúng hò hét, khua gậy và phân phát cuốc xẻng cho nhau. Nhóm này tiếp tục phá hủy các hàng rào trên đường phố và đuổi đánh người Hán. Chúng đập phá cửa sổ xe buýt, bao vây và đánh đập hành khách người Hán khi họ xuống xe.
Liu Jie, chủ siêu thị ở phố Houquan, mất khoảng 130.000 USD vì vụ bạo loạn. Cô cho biết những kẻ quá khích đốt cháy 5 chiếc xe buýt và 4 chiếc xe hơi. "Chúng tới đây lúc 19h50, cả 5 nhóm cùng một lúc", cô nói. Bên cạnh siêu thị của cô là một trung tâm thể dục. Liu và hơn 100 học viên ở trung tâm này trốn dưới căn hầm của siêu thị khi đám người bạo loạn phá hoại các giá để đồ và đập vỡ chai lọ.
Sau đó, chúng phóng hỏa đốt siêu thị. "Chúng tôi rất sợ hãi", Liu khóc và cho biết không ai dám ra ngoài.
Khoảng 2h sáng 6/7, họ nghe thấy tiếng cảnh sát tới và kêu cứu. "Máu vương vãi khắp nơi", Liu tả lại cảnh tượng khi cô bước ra ngoài.
Con phố cách đó vài dãy nhà đầy những vết máu. Ezmad Abla, Phó giám đốc phòng xây dựng quận Tianshan tại Urumqi, cho biết, máu nhiều tới mức nếu nó chảy từ một người thì chắc người đó đã chết. Ông chỉ vào cái cây bị cháy đen cách đó vài mét. Trên cây có vệt máu và ở gốc cây là một chiếc xe bị phóng hỏa. "Người chết có thể là lái xe hoặc người đi đường", Abla thở dài.
Dù đường phố đã được dọn dẹp một phần vào sáng 6/7, dân chúng Urumqi vẫn hoảng sợ. Phần lớn các cửa hàng đều đóng cửa và nhiều người không dám đi làm. "Tôi thấy không an toàn", một phụ nữ làm việc cho công ty chứng khoán nói.
Anh Zhao, 30 tuổi, cho biết dù bạo loạn đã chấm dứt, anh vẫn rất lo lắng. "Có thực là nó đã qua rồi không?", Zhao ngần ngại hỏi. Anh cũng băn khoăn về việc chính phủ sẽ giải quyết thế nào với mất mát của dân chúng. "Ai sẽ đền tiền cho chúng tôi đây?".
Cuộc nổi loạn đêm 5/7 khiến 156 người chết. Hôm 7/7, bạo loạn lại bùng phát tại Urumqi. Người biểu tình thuộc dân tộc Hán tuần hành để trả đũa nạn bạo lực diễn ra hai ngày trước đó.
Theo Hải Ninh (VNE/ Xinhua)
