TP.HCM sẽ kiểm soát khói 7,5 triệu mô tô?

Sở GTVT TP.HCM vừa có văn bản đề xuất Bộ GTVT sớm trình Chính phủ ban hành quy định về kiểm tra khí thải đối với mô tô đang lưu hành. Trong trường hợp quy định trên chưa được ban hành để áp dụng trên cả nước thì Bộ GTVT hướng dẫn các thủ tục để TP.HCM có thể thực hiện thí điểm.

Theo các chuyên gia môi trường, việc kiểm soát khí thải mô tô là cần thiết nhưng e rằng khó thực hiện.

Vì sao TP “nôn nóng”?

Theo bản đề xuất kiểm soát khói mô tô của Sở GTVT TP.HCM, tính đến 1-3-2018, TP có gần 7,5 triệu mô tô, trung bình 1,5 người có một mô tô. Con số từ các cơ quan kiểm soát và nghiên cứu môi trường TP cho biết mô tô lưu thông thải ra 94% hydro carbon, 87% carbon, 57% ôxit nitơ trong tổng lượng phát thải của các loại xe cơ giới.

“Với tốc độ tăng mô tô trên địa bàn 10%-15%/năm và vẫn chạy với chuẩn EURO 2 (mức đang gây ô nhiễm môi trường nặng nề) từ hàng chục năm qua thì có thể suy đoán lượng mô tô tăng kéo theo lượng khí phát thải tăng nên việc sớm kiểm soát khí phát thải từ mô tô ở TP là cần thiết!” - một cán bộ Sở GTVT TP nói.

Trước đây, vấn đề kiểm soát khí thải mô tô đã được đặt ra. Năm 2010, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt đề án kiểm soát khí thải mô tô kèm theo Quyết định 909/QĐ-TTg ngày 17-6-2010. Trong đó, Thủ tướng giao Bộ GTVT hàng loạt đầu việc phải làm như xây dựng lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải đối vói mô tô; xây dựng hệ thống quy chuẩn, quy trình kỹ thuật kiểm khói…

Theo Sở GTVT TP.HCM, với gần 7,5 triệu mô tô, xe máy lưu thông đang gây ô nhiễm nghiêm trọng môi trường TP. Ảnh: L.ĐỨC

Trong đó, một đầu việc tưởng nhỏ là con tem và giấy chứng nhận kiểm định khí thải mô tô (giống như tem và giấy cấp, dán ở ô tô) nhưng đến nay cũng chưa được Bộ GTVT đưa ra. Trong khi đó, việc lớn liên quan, ảnh hưởng trực tiếp đến người dân là quy định xử phạt người điều khiển mô tô không kiểm khói như thế nào thì đến nay vẫn còn nhiều tranh cãi (phạt người đi xe hay phạt chủ xe). “Từ năm 2010 đến nay các nghị định xử phạt về vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ đã nhiều lần sửa đổi, bổ sung nhưng vẫn chưa thấy bổ sung quy định xử phạt với mô tô không kiểm khói” - một cán bộ thanh tra Sở GTVT TP nói.

Vị này nói thêm, từ các chậm trễ này của Bộ GTVT nên TP.HCM xin làm thí điểm để giải cứu môi trường TP đang ngày càng bị ô nhiễm nghiêm trọng.

Còn nhiều cái khó

Theo các chuyên gia về lĩnh vực môi trường, việc TP.HCM xin làm thí điểm kiểm soát khí thải mô tô là rất khó vì chưa có các quy định chung, chuẩn chung làm cơ sở áp dụng hoặc vận dụng. Chẳng hạn, từ những năm sau 2010, vấn đề tuổi mô tô bao nhiêu phải kiểm khói đã là đề tài nóng, gây nhiều tranh cãi từ Cục Đăng kiểm, các vụ chuyên môn của Bộ GTVT đến các sở GTVT.

Những ngày qua, sau khi có văn bản xin thí điểm của Sở GTVT TP, vấn đề tuổi mô tô được hâm nóng trở lại. Có ý kiến cho rằng việc lấy tuổi xe để buộc phải đi kiểm khói là thiếu khoa học. Vì lẽ có một trong hai thông số để xác định xe xuống đời, giảm chất lượng (đồng nghĩa với việc mức xả thải càng cao) là thời gian sử dụng hoặc số km lưu hành. Tại TP lớn như TP.HCM, tần suất sử dụng xe rất cao nên việc lấy thời gian sử dụng xe để buộc phải kiểm khói sẽ không chính xác.

“Vì với các xe đời mới, xe tay ga dù chưa qua ba năm sử dụng nhưng nếu chạy nhiều thì bầu lọc gió bám bụi,
bugi bám đầy muội than… thì khí xả phát thải vẫn cứ vượt chuẩn” - ông Nguyễn Xuân Hải, Giám đốc Trung tâm Đăng kiểm 50-04 V, TP.HCM, nêu vấn đề.

Còn nếu lấy số km thì lại gây khó cho cơ quan chức năng khi phải nhìn đồng hồ, xem số km xe chạy để kiểm khói… Chưa kể ở TP.HCM, vùng Chợ Lớn còn có “nghề”… chỉnh đồng hồ km mô tô.