Ngân hàng được ấn định phí thanh toán
Hiện nay Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chỉ quy định mức thu phí dịch vụ thanh toán (DVTT) của NHNN đối với khách hàng là các tổ chức tín dụng và Kho bạc Nhà nước. Còn mức thu phí của từng dịch vụ thanh toán cụ thể mà các ngân hàng cung cấp cho khách hàng (trừ phí nhận tiền từ nước ngoài chuyển đến) do các tổ chức tín dụng tự ấn định. Thông thường, các ngân hàng căn cứ theo mức phu phí của NHNN để quy định mức phí đối với khách hàng của mình.
Quy định về việc thu phí DVTT do NHNN quy định và cũng rất ít có thay đổi. Từ năm 1994 đến nay, NHNN mới có 2 lần thay đổi, vào năm 2000 (QĐ số 448 và 449/2000/QĐ-NHNN ngày 20/10/2000) và gần đây là Quyết định số 50/2007/QĐ-NHNN ngày 28/12/2007.
Mức thu phí thanh toán ở Việt Nam được đánh giá là rất thấp so với mặt bằng chung của các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán trên thế giới. Ví dụ, mức thu phí thanh toán đối với DVTT do NHNN thực hiện thanh toán bù trừ trên cùng địa bàn tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương từ năm 2000 đến nay chỉ cố định 2.000 đồng/món.
Theo nhiều ngân hàng thương mại thì mức thu phí đối với DVTT hiện nay còn quá thấp, không đủ để chi phí và đầu tư, nâng cấp công nghệ.
QĐ 50/2007/QĐ-NHNN đã có sự điều chỉnh tăng mức thu phí cho tiểu hệ thống thanh toán giá trị cao (hệ thống thực hiện quyết toán tổng tức thời cho các khoản thanh toán giá trị cao và thanh toán khẩn). Vì vậy, một số TCTD cũng đã nâng mức thu phí đối với khách hàng. Tuy nhiên mức phí đối với giao dịch thanh toán qua tiểu hệ thống thanh toán giá trị thấp vẫn chỉ 3.000 đồng/món.
Khuyến khích giao dịch thực hiện trước 12h
Điểm mới của QĐ 50 quy định danh mục phí giao dịch thanh toán qua hệ thống thanh toán điện tử liên NH. Từ năm 2002 đến nay Chính phủ đã cho phép sử dụng chứng từ điện tử làm chứng từ kế toán để hạch toán và thanh toán vốn của các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán.
Trên cơ sở pháp lý đó, ngành Ngân hàng đã tổ chức thanh toán điện tử liên NH (TTLNH). Đây là quá trình xử lý các giao dịch thanh toán liên ngân hàng kể từ khi khởi tạo lệnh thanh toán cho tới khi hoàn tất việc thanh toán cho người thụ hưởng được thực hiện qua mạng máy tính. Trung tâm thanh toán điện tử liên ngân hàng là NHNN. Thành viên của thanh toán điện tử liên NH là các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán.
Từ trước đến nay, phần lớn các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán chỉ tập trung giao dịch vào buổi chiều khiến cho quá trình hạch toán kế toán, xử lý quyết toán bù trừ, xử lý thiếu vốn và sai sót trong TTLNH trở nên hết sức khó khăn, vất vả đối với Trung tâm Thanh toán Quốc gia (đặt tại NHNN VN) và trung tâm xử lý tỉnh (đặt tại Chi nhánh NHNN tỉnh, TP).
Đây là lý do tại sao NHNN VN đã ra quyết định giảm 20% mức thu phí đối với các giao dịch thực hiện trước 12h trong ngày và giảm 60% đối với giao dịch thanh toán cùng địa bàn thực hiện trước 12h trong ngày.
Quyết định này của NHNN tuy chỉ thực hiện đối với các TCTD và KBNN nhưng để được giảm phí thanh toán với NHNN, các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán phải dùng mức thu phí để khuyến khích khách hàng giao dịch trong buổi sáng để các tổ chức này còn giao dịch thanh toán với NHNN trước 12h hàng ngày.
Không tăng phí với các giao dịch buổi chiều
Trưởng phòng kế toán của một NH cho biết, mặc dù NHNN đã điều chỉnh tăng mức thu phí TTLNH và thực hiện việc phân biệt mức phí giữa hai thời điểm trước 12h và sau 12h đối với các TCTD, nhưng nhiều NH vẫn chưa áp dụng tăng phí thanh toán và phân biệt thời điểm thanh toán với khách hàng vì NH xác định dịch vụ thanh toán là chủ yếu là phục vụ khách hàng và thu lời từ các dịch vụ khác, đặc biệt là tiền gửi, dư nợ. Cũng một số NH cho biết họ sẽ thu xếp để không phải tăng phí thanh toán đối với khách hàng lớn và khách hàng truyền thống.
Một số NH thì đã thực hiện tăng phí dịch vụ thanh toán với khách hàng, nhưng mức phí (%/trên số tiền chuyển) đối với món giao áp dụng trong thời gian TTLNH là như nhau. Chỉ có khác là đối với các giao dịch trong buổi sáng thì khách hàng được giảm % phí nhất định, còn các giao dịch buổi chiều không được giảm %. Có thể các NH đã không giải thích rõ ràng cho khách hàng khiến khách hàng hiểu nhầm là có sự tăng phí đối với các giao dịch vào buổi chiều.
Trao đổi về lý do NHNN áp dụng mức phí khuyến khích đối với các giao dịch trước 12h, Ban Thanh toán NHNN cho biết đây là thông lệ của nhiều trung tâm thanh toán trên thế giới để đảm bảo cho hệ thống thanh toán điện tử liên NH vận hành thông suốt, không ách tắc, kịp thời, đảm bảo và chính xác.
Theo Trịnh Ngọc Lan ( VNN)
