Bản án của tòa không ghi nhận đầy đủ quan điểm, luận cứ, yêu cầu, đề nghị của người bào chữa; không phân tích, chỉ rõ vì sao bác bỏ quan điểm, luận cứ, yêu cầu, đề nghị đó mà chỉ thường phán một câu chung chung là “không có căn cứ chấp nhận”.
Để khắc phục hạn chế trên, BLTTHS 2015 đã sửa đổi, bổ sung quy định về bản án nói chung và bản án sơ thẩm nói riêng với khá nhiều điểm mới so với BLTTHS hiện hành.
Cụ thể, theo Điều 26, bản án phải căn cứ vào kết quả kiểm tra, đánh giá chứng cứ và kết quả tranh tụng tại phiên tòa. Cạnh đó, theo Điều 260, bản án sơ thẩm phải ghi rõ ý kiến của người bào chữa, bị hại, đương sự, người khác tham gia phiên tòa được tòa án triệu tập. Nhận định của HĐXX phải phân tích những chứng cứ xác định có tội, chứng cứ xác định không có tội, xác định bị cáo có tội hay không và nếu bị cáo có tội thì là tội gì, theo điểm, khoản, điều nào của BLHS và của văn bản quy phạm pháp luật khác được áp dụng, tình tiết tăng nặng, tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự và cần phải xử lý như thế nào. Nếu bị cáo không có tội thì bản án phải ghi rõ những căn cứ xác định bị cáo không có tội và việc giải quyết khôi phục danh dự, quyền và lợi ích hợp pháp của họ theo quy định của pháp luật.
Đặc biệt, điều luật quy định rõ bản án sơ thẩm phải phân tích lý do mà HĐXX không chấp nhận những chứng cứ buộc tội, chứng cứ gỡ tội, yêu cầu, đề nghị của kiểm sát viên, bị cáo, người bào chữa, bị hại, đương sự và người đại diện, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ đưa ra.
Ngoài ra, bản án sơ thẩm còn phải phân tích tính hợp pháp của các hành vi, quyết định tố tụng của điều tra viên, kiểm sát viên, người bào chữa trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử. Quyết định của HĐXX về từng vấn đề phải giải quyết trong vụ án, về án phí và quyền kháng cáo đối với bản án. Trường hợp có quyết định phải thi hành ngay thì ghi rõ quyết định đó...
Như vậy, với các quy định khá chi tiết như trên, nếu ngành tòa án thực thi nghiêm túc, chắc chắn rằng tình trạng tuyên án không dựa trên kết quả tranh tụng hay bản án ghi nhận “lớt phớt” quan điểm, yêu cầu của người bào chữa… sẽ giảm.
Luật sư NGUYỄN TƯỜNG LINH, Đoàn Luật sư tỉnh Khánh Hòa
