Mặc dù số tiền được quyên góp cho tổ chức từ thiện uy tín hàng đầu của Mỹ là vô cùng lớn, một cuộc
điều tra do hai hãng tin Propublica và NPR thực hiện cho thấy một mô hình chi tiêu không hiệu quả, quản lý rối rắm và thiếu tính chuyên môn đã làm cho hoạt động cứu trợ người dân ở Haiti vô cùng kém hiệu quả.
‘Tình nguyện viên’ còn tốn kém hơn cứu trợ
Sau trận động đất tại Haiti năm 2010, Hội Chữ thập Đỏ Mỹ đã quyên góp được gần nửa tỷ đôla
Báo cáo chỉ ra, một rào cản lớn cho việc cứu trợ hiệu quả là phụ thuộc vào những người nước ngoài. Khi đến đất nước Haiti, các tình nguyện viên nước ngoài có rất ít hoặc không có kiến thức về văn hóa và ngôn ngữ địa phương. Không những thế, họ còn có thái độ đánh giá thấp năng lực người dân Haiti.
Hội Chữ Thập Đỏ Mỹ (ARC) cho hay 90% nhân viên tham gia chương trình cứu trợ là người dân Haiti. Nhưng ARC lại từ chối cung cấp chi tiết thông tin quốc tịch ở những vị trí “đứng đầu” dự án. Tờ Propublica chỉ ra rằng có rất ít công dân Haiti đứng ở vị trí chỉ huy chiến dịch.
“Nếu chúng ta muốn trao cho người dân Haiti cơ hội xây dựng lại Haiti thì hãy dẹp bỏ định kiến cho rằng ở Haiti không thể tìm thấy người tài năng, thông minh và đủ năng lực quản lý”, bảng ghi nhớ năm 2011 của Judith St. Fort, nguyên giám đốc chương trình Haiti. Bản ghi nhớ mô tả thái độ miệt thị của các
quản lý cấp cao của ARC đối với nhân viên Haiti.
Những nhân viên là người nước ngoài cũng tốn kém hơn, với mức lương một năm cao hơn nhân viên người Haiti xấp xỉ 100.000 đôla.
Nửa tỷ đô la, chỉ xây được 6 căn nhà
Hội Chữ Thập Đỏ Mỹ tuyên bố đã cấp nhà cho 130.000 người dân Haiti, nhưng điều tra cho thấy chỉ có 6 căn nahf là thật sự kiên cố
Mặc dù Giám đốc điều hành ARC Gail McGovern cam kết sẽ “chia sẻ cách chi tiêu đồng đôla”, nhưng ARC đến nay thậm chí không tiết lộ bao nhiêu phần trăm lợi nhuận được chuyển về cho tổng hành dinh của mình. Tỉ lệ xem là thước đo quan trọng nhất để đánh giá tổ chức từ thiện có uy tín và thật sự cam kết phục vụ
xã hội, hay chỉ lo trả lương ban lãnh đạo của nó.
Theo báo cáo của Propublica, ARC cũng liên tục từ chối tiết lộ các thông tin các dự án cụ thể, phí tổn và kết quả cho mỗi dự án. Sự thiếu minh bạch gây khó khăn cho công tác
đánh giá những tuyên bố to lớn của ARC, khiến người ta nghi ngờ những báo cáo của ARC là sai sự thật.
Chẳng hạn, Hội Chữ Thập Đỏ cho hay họ đã “cấp nhà” cho hơn 130.000 người Haiti sau bão, nhưng chỉ có 6 “nhà” thật sự được đánh giá là kiên cố. Số “nhà” còn lại thật ra đều là lều tạm bợ, hoặc chỉ được hỗ trợ thuê nhà trong thời gian ngắn. Sau đó họ cũng chẳng biết đi đâu.
McGovern đã nhiều lần khẳng định rằng “Hàng triệu người Haiti đã an toàn, khỏe mạnh hơn, và được chuẩn bị tốt hơn” và ARC đã giúp đỡ “hơn 4,5 triệu” người Haiti. Tuy nhiên, cựu thủ tướng Haiti ông Jean-Max Bellerive đã hoài nghi những con số của ARC, cho rằng kết quả như thế là không tưởng.
ARC đã đổ lỗi việc các dự án xây nhà cứu trợ có kết quả kém là do những khó khăn của
luật đất đai ở Haiti. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng kết quả tồi tệ là do nhân viên ARC thiếu kiến thức chuyên môn trong khu vực, và phung phí quá nhiều tiền vào các nhà thầu con. Sau khi qua tay nhiều nhà thầu, số tiền cứu trợ chẳng còn bao nhiêu.
Một cựu giám đốc chương trình nơi cư trú Haiti của ARC là ông Lee Malany đã thất vọng trước cách quản lý nguồn quỹ cứu trợ của ARC và đã xin từ chức.
