Cẩn trọng khi người già bị lẫn

26/02/2010 00:46

Cơm ăn rồi cứ bảo “chưa ăn, nó bỏ đói bà”, thậm chí mắc tiêu tiểu, đi cả ra quần cũng không biết... Chứng bệnh này là Alzheimer, có thể chữa được nếu phát hiện sớm.

. Xin bác sĩ cho biết bệnh sa sút tâm thần Alzheimer được nhận biết như thế nào và diễn tiến bệnh ra sao?

+ Đầu tiên là thay đổi tính tình và giảm trí nhớ. Người bệnh dễ mệt mỏi, tức giận hoặc lo âu, thường hay quên đồ dùng mình để chỗ nào nên mất thời gian tìm kiếm hoặc nghĩ rằng có kẻ lấy cắp. Khi ủi quần áo hoặc vặn nước thường quên tắt sau khi làm xong. Dần dần, trí nhớ người bệnh ngày càng giảm sút, khó hòa nhập môi trường xã hội chung quanh. Họ quên tên đồ đạc, quên tên bạn thân, không hiểu các con số trên hóa đơn, không hiểu những câu trong sách báo, ăn mặc không phù hợp hoàn cảnh.

Cuối cùng, người bệnh trở nên lú lẫn, không biết ngày tháng năm, không nói được địa chỉ đang sống. Nếu đi khỏi nhà thì thường lang thang và không tìm được đường về, không thể nói chuyện mạch lạc, không nhận ra con cái, quên cách tắm rửa, ăn uống...

. Bệnh này có gây nguy hiểm gì không, thưa bác sĩ?

+ Đây là một loại bệnh nặng vì cuối cùng nó sẽ làm cho người ta trở thành tàn phế, thành gánh nặng cho gia đình và xã hội. Bệnh nhân mặc dù còn đi lại được nhưng hoàn toàn không nhớ gì cả, không nhận thức về môi trường xung quanh, phải có người theo chăm sóc cả ngày.

Khi thấy người già có biểu hiện quên ngày càng tăng thì nên đưa họ đi khám ngay. Ảnh: HTD

Nếu không điều trị thì sự giảm khả năng trí tuệ ngày càng nặng dần và ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày. Ngoài ra, bệnh còn làm cho bệnh nhân tăng nguy cơ té ngã, dễ bị bệnh khác kèm theo mà không biết do bệnh nhân không phàn nàn, không khai bệnh. Một số bệnh nhân giai đoạn cuối không đi lại được, chỉ nằm một chỗ. Cuối cùng, họ thường chết vì suy dinh dưỡng (không biết đòi ăn khi đói) hay do các bệnh lý đa khoa khác như viêm phổi (do lạnh nhưng không biết kêu để mặc áo ấm hoặc sốt nhưng người nhà không biết), cao huyết áp, loét nhiễm trùng...

. Nguyên nhân gây bệnh?

57,7% bệnh nhân sa sút tâm thần trên thế giới hiện đang sống tại các quốc gia có thu nhập trung bình và thấp. Bác sĩ John M. Ringman, phụ tá giám đốc Trung tâm Mary S. Easton trong chương trình nghiên cứu bệnh Alzheimer, đồng thời là Giáo sư lâm sàng khoa Thần kinh học, Đại học California, Los Angeles (Mỹ), giải thích hiện tượng gia tăng tỉ lệ bệnh trong tương lai tại các quốc gia có thu nhập trung bình và thấp một phần do tuổi thọ người dân ở những vùng này ngày càng dài hơn vì hệ thống chăm sóc sức khỏe tốt hơn và việc loại bỏ được các loại bệnh lý nhiễm trùng.

+ Khi ta già đi thì não ta cũng già theo và là điều kiện thuận lợi cho bệnh Alzheimer xuất hiện. Hiện chưa có nghiên cứu nào xác định rõ nguyên nhân gây bệnh. Nhưng các yếu tố làm tăng nguy cơ bị bệnh này bao gồm: tuổi cao, di truyền (40% bệnh nhân có người thân trong gia đình bị bệnh này) hoặc có tiền sử chấn thương đầu.

. Bệnh này có chữa được không?

+ Rất tiếc là cho đến nay chưa có loại thuốc nào có thể chữa khỏi. Tuy nhiên, cũng có một số loại thuốc có thể ngăn chặn diễn tiến xấu nếu phát hiện và điều trị sớm. Do đó, khi thấy người cao tuổi trong nhà có biểu hiện quên ngày càng tăng thì nên đưa họ đi khám ngay. Ngoài ra, nếu bệnh nhân có ảo giác, hoang tưởng, mất ngủ hay trầm cảm thì cũng cần được điều trị các biểu hiện kèm theo này.

. Liệu các thuốc điều trị có gây tác dụng phụ nào không, thưa bác sĩ?

+ Thuốc điều trị bệnh Alzheimer cũng có một số tác dụng phụ như chóng mặt, nhức đầu, táo bón, buồn nôn, nôn… nhưng nếu bắt đầu bằng liều thấp và tăng liều dần sẽ tránh được các tác dụng phụ này, hoặc chúng chỉ xuất hiện thoáng qua trong thời gian đầu điều trị.

. Bệnh này đơn giản chỉ cần uống thuốc là đủ?

+ Chưa đủ đâu! Việc điều trị bao gồm nhiều biện pháp phối hợp với nhau như: sử dụng các loại thuốc làm tăng chất acetylcholine trong não, giúp củng cố trí nhớ; khuyến khích bệnh nhân tham gia các hình thức giải trí có tính chất tập luyện trí nhớ và vận dụng khả năng suy nghĩ như đọc báo, đánh cờ, đố vui; điều trị các triệu chứng trầm cảm, lo âu... kèm theo nếu có.

Suốt ngày quên đồ rồi nghi bị trộm!

Bà X. năm nay 71 tuổi, sống cùng chồng, vợ chồng người con trai và hai cháu nhỏ. Khoảng ba năm nay bà rất thường xuyên bị quên. Bà thường quên chỗ để các vật dụng cá nhân, sau đó kiếm không thấy rồi bảo con dâu... lấy cắp đồ của bà. Tiền riêng bà cất rất kỹ, sau đó quên luôn chỗ cất, rồi lại đổ thừa con dâu! Tính tình bà thay đổi thất thường, dễ bùng phát những cơn giận dữ. Buổi tối, không ai ngủ được với bà vì bà cứ đi lang thang từ phòng này sang phòng khác hệt như ban ngày. Hết chịu nổi, mới đây, khi gia đình dẫn bà đi khám bệnh mới biết bà bị bệnh sa sút tâm thần Alzheimer.

Bệnh Alzheimer là sự hủy diệt từ từ các tế bào thần kinh trong não, thường gặp ở lứa tuổi từ 65 trở lên. Bệnh được một bác sĩ người Đức tên là Alois Alzheimer phát hiện lần đầu tiên vào năm 1907.

Theo báo cáo năm 2009 về bệnh Alzheimer trên thế giới của Hiệp hội quốc tế về bệnh Alzheimer (một tổ chức phi lợi nhuận gồm 71 hội Alzheimer quốc gia), tỉ lệ bệnh Alzheimer và các loại bệnh sa sút tâm thần khác trên thế giới sẽ gia tăng đáng kể trong vòng 40 năm tới, gây tác động đáng kể đến gia đình bệnh nhân, chính phủ và các hệ thống chăm sóc sức khỏe. Báo cáo này ước tính tỉ lệ bệnh nhân sa sút tâm thần trên thế giới sẽ hơn 35 triệu vào năm 2010 và đến năm 2030, số người mắc sẽ khoảng 65,7 triệu người.

. Bệnh chỉ xuất hiện ở người trên 65 tuổi?

+ Sai. Đa số trường hợp bệnh xuất hiện sau 65 tuổi, tuy nhiên cũng có vài trường hợp xuất hiện trước 65 tuổi.

. Nhưng nhìn chung hễ người già nào hay quên là mắc bệnh này?

+ Sai. Sự suy giảm trí nhớ bệnh lý này khác với sự giảm trí nhớ nhẹ có thể gặp ở người già bình thường. Nếu chụp hình não thì não của bệnh nhân Alzheimer teo nhiều hơn so với não người cao tuổi bình thường.

. Thân nhân cũng cần tìm hiểu kỹ về bệnh để biết cách chăm sóc?

+ Đúng. Vì chăm sóc bệnh nhân Alzheimer là một việc làm khó khăn và kéo dài, dễ gây chán nản, mệt mỏi nên người thân cũng cần được tư vấn để việc điều trị có hiệu quả hơn.