Khám tổng quát có cần chuẩn bị trước?

Tuy nhiên, những gì cần chuẩn bị để việc khám sức khỏe tổng quát (SKTQ) đạt được hiệu quả cao nhất thì không phải ai cũng biết!

Việc chuẩn bị trước khi đi khám không chỉ giúp bệnh nhân biết rõ vấn đề mình quan tâm mà còn giúp bác sĩ định hướng tốt hơn trong quá trình khám, tư vấn làm xét nghiệm - cận lâm sàng và tham vấn kết quả sau đó. Hiệu quả của việc khám SKTQ sẽ tăng cao nếu có sự chuẩn bị đầy đủ bao gồm bốn lưu ý sau đây:

Xem xét lại thông tin về tiền sử bệnh lý gia đình:

Trong gói khám tổng quát, chúng ta luôn được yêu cầu điền thông tin về tiền sử bệnh lý của bản thân và gia đình. Đây là thông tin đầu tiên rất quan trọng sẽ giúp bác sĩ đánh giá các yếu tố nguy cơ không chỉ liên quan đến các bệnh lý mạn tính (như bệnh tim mạch, cao huyết áp, tiểu đường,…) mà còn ảnh hưởng đến việc tầm soát bệnh nguy hiểm, trong đó có ung thư. Ví dụ, theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, bệnh nhân nam/nữ từ 50 tuổi nên được tầm soát ung thư đại trực tràng (dù không có triệu chứng bất thường ở đường tiêu hóa); nhưng nếu trong gia đình có người thân phát hiện ung thư đại tràng vào khoảng độ tuổi 50 thì bạn cần thực hiện tầm soát sớm hơn 10 năm, tức là vào tuổi 40.

Bên cạnh đó, bác sĩ còn có thể xác định các yếu tố nguy cơ qua tìm hiểu về công việc, thói quen ăn uống, sinh hoạt hằng ngày của chúng ta (môi trường làm việc tiếp xúc với các chất sinh ung thư [carcinogen]; thói quen hút thuốc lá, ăn trầu,...). Chính vì vậy, việc trò chuyện và ghi nhận tỉ mỉ, đầy đủ thông tin từ người đến khám là vô cùng cần thiết và hiển nhiên việc thăm khám cẩn thận của bác sĩ sẽ giúp phát hiện những bất thường mà chúng ta không tự nhận thấy.

Mạnh dạn trao đổi về vấn đề tầm soát bệnh hoặc chủng ngừa:

Bạn hãy tự hỏi xem mình có được tham vấn những cận lâm sàng - xét nghiệm, những loại chủng ngừa dựa theo tuổi, sức khỏe, tiền sử gia đình hoặc lối sống của mình chưa? Hãy trao đổi với bác sĩ để biết được thời điểm cần làm Pap’s (tầm soát ung thư cổ tử cung), chụp nhũ ảnh (tầm soát ung thư vú), tầm soát ung thư tiền liệt tuyến, thời điểm chích ngừa tiếp theo, các loại chủng ngừa cần thiết…

Mặc dù không ít trường hợp khám SKTQ yêu cầu bác sĩ cho tầm soát ung thư bằng xét nghiệm máu toàn bộ các xét nghiệm chỉ điểm khối u (tumor marker), chụp cắt lớp điện toán toàn thân,… khi không có triệu chứng hoặc yếu tố nguy cơ, theo các khuyến cáo của các hiệp hội Ung thư, là không cần thiết; nhưng bạn vẫn nên đề nghị những xét nghiệm mà bạn quan tâm, vì qua đó bác sĩ sẽ hiểu rõ hơn vấn đề của bạn và tham vấn thấu đáo hơn.

Viết ra giấy những vấn đề bạn quan tâm:

Hãy nhớ lại tất cả vấn đề sức khỏe bạn đang gặp và ghi chú lại từng sự thay đổi này ra giấy (thời điểm bắt đầu những bất thường, chi tiết về sự khác biệt so với trước đây), như:

- Bạn có thay đổi cân nặng kèm sưng hoặc tổn thương da bất thường?

- Bạn có bị đau, chóng mặt, mệt mỏi, hoặc vấn đề về việc tiêu tiểu hay rối loạn kinh nguyệt?

- Thói quen ăn uống có gì thay đổi?

- Bạn có hay cảm thấy u uất, lo âu hoặc rối loạn giấc ngủ ở thời gian gần đây?

Nếu bạn không dùng thuốc như hướng dẫn, tập thể dục không đều hoặc những điều tương tự, hãy thành thật kể với bác sĩ vì những thông tin chính xác sẽ giúp bác sĩ định hướng tốt hơn trong quá trình khám, tư vấn làm xét nghiệm và đưa ra kế hoạch điều trị, theo dõi tốt nhất.

Bạn nên viết những câu hỏi của bạn ra giấy vì một khi đến bệnh viện hoặc vào phòng khám, bạn sẽ rất khó để nhớ tất cả điều bạn muốn biết. Hãy chỉ rời phòng khám khi những câu hỏi của bạn đã có câu trả lời.

Nghĩ đến tương lai của bạn:

Bạn có từng nghĩ đến những vấn đề sức khỏe ảnh hưởng đến tương lai của mình như việc điều trị vô sinh, giảm cân, bỏ thuốc lá hay dự định chọn một công việc nguy hiểm nào đó? Hãy trao đổi tất cả vấn đề này với bác sĩ để bạn có thể có được những quyết định tốt hơn cho sức khỏe và sự an toàn của bạn.

Kết luận:

Khám SKTQ có thể sẽ không giúp phát hiện tất cả bệnh lý và đặc biệt là ung thư nhưng chắc chắn tại thời điểm bạn khám, dựa trên những thông tin đã được bạn chuẩn bị đầy đủ từ trước và những cập nhật từ các khuyến cáo chính thức về việc chăm sóc sức khỏe, bác sĩ sẽ giúp bạn cách theo dõi, bảo vệ sức khỏe tốt nhất. Như việc chuẩn bị hành lý và kế hoạch du lịch đến nơi bạn mong muốn bằng con tàu mà người thuyền trưởng chính là người thầy thuốc bạn đã tin tưởng.

BS TRẦN HIỀN TRUNG, khoa Tiêu hóa Gan mật, PK Quốc tế Victoria Healthcare Mỹ Mỹ