Do nội lực khó có thể cân đong đo đếm được chính xác nên có khi nhận thức sai lệch về nội lực của nhau dẫn đến chiến tranh có thể xảy ra. Còn chủ nghĩa tự do xem trọng hình mẫu tiêu chuẩn. Thế giới cuối cùng do các quốc gia dân chủ cấu thành chính là một thế giới hòa bình.
Bất luận theo trường phái nào thì đều có thể nhận định Trung Quốc chính là nguy cơ đối với trật tự quốc tế hiện nay.
Một mặt, Trung Quốc vùng lên, thực lực thay đổi khiến Trung Quốc có sức mạnh có thể làm thay đổi thế giới. Mặt khác, Trung Quốc vẫn giữ trong tư tưởng ít chấp nhận thương lượng bình đẳng và nhiều suy nghĩ lấy sức mạnh thu phục con người, lấy lợi ích nhằm mua lòng người.
Thực ra nhận thức chủ quan trên không thể hiện rõ nét trong chính sách hiện nay của Trung Quốc. Bởi nhìn chung, Trung Quốc vẫn muốn chứng tỏ tôn trọng trật tự quốc tế, xem trọng thương lượng bình đẳng và kỳ vọng hòa bình.
Vấn đề ở chỗ Trung Quốc hiện nay tương tự như quá trình thống nhất nước Đức.
Trong lịch sử xây dựng nước của Trung Quốc tồn tại nhiều cuộc chiến tranh. Trong thời kỳ Mao Trạch Đông, Trung Quốc bị phương Tây cô lập nên kinh tế phát triển lạc hậu. Sau khi Đặng Tiểu Bình thực hiện cải cách mở cửa, thế cô lập bị phá vỡ, Trung Quốc đặc biệt trân trọng môi trường hòa bình.
Sự bành trướng của Trung Quốc hiện nay là tất yếu sau khi thực lực phát triển, tuy nhiên lại khiến người khác liên tưởng đến đế chế Đức sau khi vua mới lên ngôi, phế truất Thủ tướng Otto von Bismarck, thúc đẩy chiến tranh với Anh khiến quan hệ hai nước căng thẳng.
Trong vấn đề biển Đông, Trung Quốc là người cầm búa. Chính phủ Trung Quốc đương nhiên có trách nhiệm phải rất cẩn thận và ít nhất phải tránh chiến tranh bùng nổ suốt một dải Đông Á.
Trước cách đối phó với các nước tranh chấp tại biển Đông của Bắc Kinh, Bắc Kinh nên duy trì tình trạng bình ổn đối với cục diện có khả năng xảy ra xung đột và cần tránh khua chiêng gõ trống, phất cờ cổ vũ nhằm tránh bước vào vết xe đổ của đế chế Đức gây bùng nổ cuộc chiến lớn.
BAO THUẦN LƯỢNG (Hồng Anhlược dịch)
