“Dân chủ, tôn trọng và phát huy tự do tư tưởng”

Mà ở đó lần đầu tiên Chính phủ xác định phát triển đồng bộ cả khoa học xã hội và nhân văn (KHXH&NV) chứ không nghiêng về khoa học tự nhiên như trước.

Thậm chí Thủ tướng còn nêu rất rõ nhiệm vụ của KHXH&NV là tổng kết thực tiễn quá trình đổi mới để cung cấp luận cứ cho việc xác định và làm rõ con đường phát triển của Việt Nam. Từ đó Thủ tướng nói rõ phải “nghiên cứu cơ sở khoa học và thực tiễn để đổi mới hệ thống chính trị, đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, đổi mới quản lý nhà nước, phát huy mạnh mẽ quyền làm chủ của nhân dân…”.

Thực tế lâu nay giới KHXH&NV dường như bị một thứ mặc cảm, khuôn phép đè nén kéo dài khiến cho nền khoa học nước nhà thiếu vắng những công trình nghiên cứu sáng tạo, bứt phá về xã hội, về con đường đi lên của đất nước, của dân tộc. Sau 25 năm đổi mới, tốc độ phát triển kinh tế dường như đã “đụng trần” thể hiện ở chỉ số tăng trưởng GDP giảm dần, trong khi xã hội ngày càng xuất hiện những vấn đề phức tạp của quá trình phát triển như nạn tham nhũng, hủy hoại môi trường…

Vì thế đòi hỏi của đất nước, của nhân dân và nhất là của đảng cầm quyền là phải làm rõ cơ sở lý luận về con đường đi lên của đất nước, đưa ra các bằng chứng khoa học cụ thể, thuyết phục và đúng quy luật giúp các nhà hoạch định chính sách đưa ra các quyết định đúng đắn, kịp thời, cần thiết. Từ đòi hỏi đó buộc các nhà khoa học, đặc biệt là giới nghiên cứu KHXH&NV, phải mày mò, tìm kiếm trong bối cảnh thế giới chưa từng có một tiền lệ tương tự về thể chế chính trị để học hỏi. Trong quá trình tìm kiếm đó không thể thiếu một phẩm chất đặc biệt cho giới nghiên cứu là chí khí, là tinh thần dũng cảm dấn thân mà môi trường để những phẩm chất đó bộc lộ, tồn tại và phát huy chính là cụm từ Thủ tướng đã viết: Dân chủ, tôn trọng và phát huy tự do tư tưởng!

Khi giành giải “Nobel” toán học, GS Ngô Bảo Châu có một đúc kết rằng bí quyết đưa đến thành công trong khoa học chính là sự tự do. Không có tự do thì nhà khoa học sẽ chỉ là những “con vẹt” cất lên những điều cũ kỹ và sáo rỗng mà thôi…

PHAN MAI

Đừng bỏ lỡ

Video đang xem nhiều

Đọc thêm