Vụ Dân kiện vì “lô cốt” rề rà: Kiện sở GTVT là hợp lệ

Luật sư Trương Thị Hòa (ảnh) nhận định việc ông Nguyễn Văn Lang kiện Sở GTVT TP.HCM ra tòa yêu cầu bồi thường hơn 370 triệu đồng vì phải đóng cửa quán ăn, nhà hư hỏng (Pháp Luật TP.HCM ngày 26-8) sẽ thúc đẩy sự phát triển của xã hội dân sự. “Pháp luật nước ta đã phát triển qua nhiều giai đoạn, đã có các quy định điều chỉnh các quan hệ về hành vi hành chính, quyết định hành chính của các cơ quan quản lý trong mọi lĩnh vực. Nhưng mảng trách nhiệm dân sự của các cơ quan quản lý nhà nước, trong nhiều trường hợp người dân chưa biết và ngay cả các cơ quan quản lý nhà nước cũng… không nắm” - luật sư Hòa nói.

Đây là quan hệ dân sự

. Thưa bà, Sở GTVT khẳng định trách nhiệm bồi thường cho ông Lang thuộc về nhà thầu. Vậy liệu ông Lang kiện Sở GTVT có “đúng địa chỉ”?

Trong các hợp đồng xây dựng thường có ràng buộc trách nhiệm của nhà thầu đối với thiệt hại của bên thứ ba. Vì thế, việc Sở GTVT đưa ra các lý do để nói mình không chịu trách nhiệm là bình thường. Thực tế, người dân không biết được các thỏa thuận này và cũng không cần biết nhưng khi xảy ra sự cố họ có quyền nắm áo chủ đầu tư. Vấn đề là tòa án sẽ xem xét, xác định trách nhiệm bồi thường thuộc về Sở GTVT hay nhà thầu thi công (có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan).

. Ý kiến của luật sư ra sao về nhận định: việc người dân đi kiện cơ quan quản lý nhà nước chẳng khác gì “con kiến kiện củ khoai”?

+ Đây là tranh chấp được coi là khá mới mẻ. Theo Bộ luật Tố tụng dân sự 2004 và Bộ luật Dân sự năm 2005, người dân có quyền kiện cơ quan quản lý nhà nước nhưng thực tế nhiều người dân chưa biết điều đó. Hơn nữa, lâu nay cơ quan quản lý nhà nước vẫn quen ứng xử với người dân theo quan hệ hành chính, mang tính mệnh lệnh, áp đặt. Vì thế mới nảy sinh nhận định trên.

Hiện nay, một số “lô cốt” vẫn còn án ngữ gây khó khăn cho các cửa hàng kinh doanh. (Ảnh chụp trên đường Lê Văn Sỹ, quận Phú Nhuận, TP.HCM ngày 26-8) Ảnh: HTD

Nhưng nhà nước không chỉ đơn thuần làm công việc quản lý hành chính mà còn thực hiện một số công trình phục vụ đời sống người dân. Việc Sở GTVT TP làm chủ đầu tư một dự án xây dựng cụ thể là thực hiện với tư cách chủ của một công trình. Do đó, khi phát sinh quan hệ với người dân thì đây là quan hệ dân sự. Nguyên tắc chung trong quan hệ dân sự là khi gây thiệt hại cho người khác thì phải bồi thường, bên bị gây thiệt hại có quyền thưa ra tòa để được bảo vệ.

. Nhưng Sở GTVT đại diện nhà nước làm chủ một công trình phúc lợi, được thực hiện trong điều kiện chật hẹp nên khó có thể không gây thiệt hại. Điều này có được xét để miễn, giảm trách nhiệm bồi thường?

+ Nếu nói vậy thì những thiệt hại của người dân sẽ được giải quyết ra sao, ai chịu trách nhiệm bồi thường? Khi người dân xâm phạm quyền lợi của nhà nước, gây thiệt hại thì phải bồi thường. Ngược lại, nhà nước nếu gây thiệt hại cho người dân cũng phải bồi thường. Chỉ khi rơi vào trường hợp bất khả kháng mới được miễn trừ trách nhiệm, khi có lỗi của người bị thiệt hại thì mới xem xét giảm trách nhiệm bồi thường. Căn cứ để miễn, giảm trách nhiệm phải theo luật chứ không thể đặt ra những tình huống và cho là khách quan để được miễn, giảm.

Thực hiện quyền, không phải “lắm chuyện”

. Nếu đơn thuần là quan hệ dân sự mang tính bình đẳng thì tại sao các tranh chấp tương tự thường rất chậm được giải quyết?

+ Đây là quan niệm chưa đầy đủ của cơ quan quản lý nhà nước. Lâu nay cán bộ quản lý nhà nước được đào tạo, trang bị các kỹ năng quản lý hành chính, những kỹ năng, kiến thức chuyên môn mà không biết rằng phải có những trách nhiệm dân sự đã nêu. Xuất phát này đã dẫn đến cách hành xử chưa phù hợp với quy định và họ tham gia giải quyết các kiến nghị, yêu cầu của người dân với tư cách cơ quan quản lý nhà nước chứ không bình đẳng như trong một quan hệ dân sự.

. Luật sư nghĩ gì về vụ kiện này?

+ Theo quy định, người dân còn có thể được bồi thường về tinh thần nữa nên yêu cầu bồi thường do thất thu kinh doanh là bình thường. Có điều là những thất thu đó phải thực tế (có xảy ra, có chứng cứ chứng minh) và trực tiếp do việc thi công gây ra. Người yêu cầu bồi thường phải có nghĩa vụ chứng minh thiệt hại.

Qua sự kiện này, người dân sẽ nhận thức đầy đủ hơn về quyền yêu cầu tòa án bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp khi bị người khác xâm hại. Cho nên gia đình ông Lang kiện Sở GTVT không phải là “lắm chuyện” mà là thực hiện quyền được pháp luật cho phép. Điều này cũng làm các cơ quan quản lý nhà nước nhận thức đầy đủ hơn trách nhiệm của họ và có sự ràng buộc trách nhiệm đối với nhà thầu, buộc nhà thầu mua bảo hiểm đối với thiệt hại có thể gây ra cho bên thứ ba...

MINH PHONG thực hiện