Tập sách ảnh Tổ quốc nơi đầu sóng phát hành tháng 1-2013 của NXB Kim Đồng là tác phẩm phối hợp xuất bản giữa Kim Đồng và nhóm tác giả mà đại diện là kiến trúc sư Đoàn Bắc.
Tác phẩm gốc bị đổi tên, cắt cúp
2.000 bản sách phát hành trong lần đầu tiên đã được bán hết và sách đang trong kế hoạch tái bản lần thứ nhất. Tập sách ảnh này dành cho thiếu nhi, dày chưa đến 50 trang, là tác phẩm tổng hợp lịch sử, địa lý, văn hóa, thiên nhiên, con người và cuộc sống trên hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa. Phần ảnh của quần đảo Trường Sa chiếm hơn 100 tấm, trong đó có năm tấm ảnh bị nhiếp ảnh gia Hoàng Chí Hùng tố vi phạm. Cả năm tấm ảnh này đều từng xuất hiện trong các cuộc triển lãm về ảnh Trường Sa tại Nhà văn hóa Phụ nữ TP.HCM và Hoàng thành Thăng Long (Hà Nội) trong các năm 2010, 2012.
Cụ thể năm tấm ảnh vi phạm gồm: Cá chuồn (loài cá biết bay - trang 21); Ó biển (trang 22); Gà quê, Cò trắng (trang 23) và Hoa phong ba (trang 24). Các bức ảnh được sử dụng không xin phép, chưa kể tất cả tấm ảnh đều bị cắt cúp và đổi tên. Như bức ảnh Cá chuồn vốn có tên là Vũ điệu Trường Sa; tấm Ó biển vốn tên là Ó biển săn cá chuồn; tấm Gà quê vốn tên Gà thả vườn trên cây phong ba tại đảo Sinh Tồn...
Tác phẩm Ó biển săn cá chuồn (trái) trở thành ảnh Ó biển (phải) sau khi bị cắt cúp trong sách Tổ quốc nơi đầu sóng. Ảnh: HOÀNG CHÍ HÙNG
“Sử dụng không nói năng gì đã đành, những tấm ảnh tôi thích nhất vì rất khó chụp được khoảnh khắc cá chuồn hay ó biển đang săn bắt mồi; giờ người ta lấy lại, đổi tên, cắt cúp làm mất luôn cá chuồn trong tấm Ó biển săn cá chuồn... như vậy dưới góc độ nhiếp ảnh coi như tác phẩm bị hư! Con mình sinh ra đẹp đẽ vậy tự dưng bị bắt cóc rồi gọt đầu trọc lóc...” - ông Chí Hùng bức xúc.
Ngược lại, kiến trúc sư Đoàn Bắc cho rằng ông đã từng gọi điện thoại xin ảnh gốc của ông Hùng để sử dụng cho sách. “Anh Hùng bảo anh ấy có dự định in sách về Trường Sa. Anh nói tôi lấy ảnh trên mạng thì cứ lấy chứ anh không cung cấp ảnh gốc được bởi anh còn dùng làm sách ảnh của anh. Sau đó tôi đã lấy ảnh với dung lượng nhỏ từ trên mạng xuống”.
Nhưng ông Chí Hùng lại cho biết: “Nếu một người bạn của tôi ở Hà Nội không báo thì tôi không biết có một quyển sách như thế ra đời mà trong đó có sử dụng ảnh của tôi chụp trong ba chuyến đi Trường Sa”.
Theo lời ông Chí Hùng thì ông có quen biết với ông Đoàn Bắc qua một số buổi gặp gỡ tại các cuộc triển lãm. “Cách đây gần bốn tháng, anh Bắc có gọi điện thoại cho tôi nói ý muốn tập hợp ảnh của những tác giả từng đi Trường Sa để làm sách và mời tôi cộng tác. Tuy nhiên, tôi có nói anh Bắc thông cảm bởi tôi có ý định sẽ phát hành một tập sách ảnh về Trường Sa của riêng mình. Anh Bắc gợi ý tôi cứ gửi vài tấm để tập hợp khoảng 20 anh em in chung, tôi đã không đồng ý với lý do một tấm ảnh lại in quá nhiều sách thì không hay” - ông Chí Hùng kể.
Sẽ kiện
Ông Đoàn Bắc còn cho biết tập sách Tổ quốc nơi đầu sóng nằm trong dự án phi lợi nhuận của quân chủng Hải quân và Thông tấn xã Việt Nam nhằm tuyên truyền biển đảo cho trẻ em. “Trong quyển sách tôi xuất bản có 200 ảnh của 70 tác giả khác nhau. Tôi có hồ sơ lưu tác giả của từng tấm ảnh nhưng đến 70 tác giả thì không thể liệt kê hết trong sách. Với những bức ảnh của anh Hùng, tôi ưu tiên chọn những bức ảnh đã được công bố và giới thiệu qua báo chí, các trang mạng. Còn sơ suất ở đây là không có tên anh Hùng trong danh sách 21 tác giả. Nhưng thật ra bọn mình làm với giá nhà xuất bản bán ra 30.000 đồng/quyển là cực rẻ. Tiền nhuận bút cũng chả đủ một bữa liên hoan. Toàn là anh em làm vì quê hương đất nước nên không ai phản ứng gì chuyện đó. Tôi làm sách không phải để kiếm tiền, nếu anh Hùng làm căng thì chúng tôi buộc phải bỏ ảnh của anh Hùng ra khỏi sách trong lần tái bản tới. Và như thế sẽ thiệt thòi cho độc giả, anh Hùng sẽ làm xấu chính hình ảnh của mình trong câu chuyện chung về Trường Sa thôi!”.
Ông Chí Hùng cũng chia sẻ rằng ảnh chụp Trường Sa của ông rất nhiều nơi đăng tải, tuy nhiên những ảnh đó đều phục vụ mục đích truyền thông cho các cuộc triển lãm của ông. “Tôi mang đến triển lãm để người dân biết biển đảo. Còn với tập sách Tổ quốc nơi đầu sóng là hành vi cố tình vi phạm, bởi anh Bắc từng gọi xin sử dụng mà tôi không cho phép! Nếu tôi sử dụng những hình ảnh này cho sách của mình thì ai đảm bảo cho tôi rằng độc giả sẽ không nghĩ tôi lấy ảnh của Tổ quốc nơi đầu sóng? Làm sách cho thiếu nhi hay yêu quê hương đất nước thì trước tiên phải xuất phát từ sự trung thực! Tôi sẽ kiện nhà xuất bản và tác giả lấy ảnh của tôi không xin phép!” - ông Chí Hùng khẳng định.
Tái bản sách, không dùng ảnh vi phạm vẫn có thể bị kiện Nhiếp ảnh gia Hoàng Chí Hùng có thể khởi kiện dân sự về việc vi phạm quyền tác giả theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ. Cụ thể ở đây, việc sử dụng ảnh không xin phép tác giả, tự tiện cắt xén tác phẩm, sử dụng không nêu tên tác giả với mục đích kinh doanh là vi phạm quyền nhân thân; không thanh toán thù lao cho tác giả là vi phạm quyền tài sản. Dù bức ảnh đó được khai thác ở Internet hay bất cứ nguồn nào nhưng trong sách vi phạm thì người chủ sở hữu quyền (ở đây là ông Chí Hùng) đều được quyền khởi kiện vì tác phẩm bị xâm phạm. Trường hợp tái bản lại sách và không dùng những tác phẩm vi phạm thì đây chỉ được xem là hình thức khắc phục hậu quả, những vi phạm cũ vẫn phải bồi thường. Dù làm sách cho thiếu nhi hay người lớn, đã có kinh doanh thì phải lưu ý tác quyền. Và để khởi kiện, phía người bị hại cũng phải chứng minh được thiệt hại của mình. Luật sư LÊ QUANG VY, Tổng Giám đốc, Trưởng bộ phận Sở hữu trí tuệ Công ty Luật VLT NXB Kim Đồng sẽ làm rõ Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM, ông Cao Xuân Sơn, Giám đốc Chi nhánh NXB Kim Đồng phía Nam, cho biết nếu có vi phạm quyền tác giả thì dù sách liên kết xuất bản, NXB Kim Đồng cũng liên đới trách nhiệm. NXB sẽ làm rõ việc này và thông tin lại với báo vào ngày 8-4. |
QUỲNH TRANG
