Tất cả đều đến từ Hollywood, nơi ngày đêm đang cho ra lò những câu chuyện thảm họa từ chìm tàu, rơi máy bay, khủng bố, hỏa hoạn, đâm tàu điện, cho tới nguy cơ diệt vong của nhân loại trước vũ khí hạt nhân, dịch bệnh bùng phát, ô nhiễm môi trường, va chạm thiên thạch, động đất, sóng thần hay lũ lụt… Chúng khiến người ta phải tới rạp vì cảnh kỹ xảo hoành tráng chỉ có thể đạt hiệu quả tối đa ở rạp chiếu.
Hollywood và thế giới: Ai đang cứu ai?
Nhìn lại từ khởi đầu đến nay, có thể nói mùa phim hè 2015 hội đủ gần hết các nhánh nhỏ khác nhau của dòng phim thảm họa, vốn nằm chung trong thể loại lớn là phim hành động. Hai bộ phim ăn khách nhất thế giới đến thời điểm này trình diễn các thảm họa thuộc hàng nhân tai. Bộ phim mở màn Avengers: Age of Ultron (Người hùng báo thù: Age of Ultron, thu 1,3 tỉ USD) kể chuyện cỗ máy do Người Sắt chế tạo trở nên mất kiểm soát và âm mưu thống trị nhân loại.
Phim này kết thúc bằng cảnh nhóm siêu anh hùng người Mỹ cùng hợp sức cứu xứ sở hẻo lánh Sokovia ở Đông Âu, sau khi gây náo loạn ở Seoul, Hàn Quốc. Người ta cho rằng khía cạnh chính trị của nghệ thuật giải trí ở đây còn là sự ngầm ý người Mỹ sẽ còn “cứu thế giới” nhiều lần nữa. Nhưng do được sản xuất dưới động cơ thương mại, sự thay đổi rõ ràng phản ánh Hollywood đang cần nhiều hơn đến phòng vé ngoài khu vực Bắc Mỹ.
Bước chuyển đưa nội dung đến gần hơn khán giả khắp nơi cũng được nhìn thấy ở bộ phim hiện đang giữ vị trí ăn khách nhất mùa hè Jurassic World (thu 1,4 tỉ USD). Câu chuyện xảy ra trọn vẹn trên một hòn đảo làm công viên chủ đề ở Trung Mỹ. Sự gặp gỡ của những nhà khoa học vĩ cuồng và những ông chủ khát lợi nhuận tạo ra những con quái thú lai ghép phục vụ cho nhu cầu giải trí của con người. Sự sụp đổ của công viên vào kết phim gợi lên ý tưởng về phạm vi giới hạn mà khoa học tiến bộ có thể làm khi can thiệp vào giới tự nhiên.
Hai phim khác Terminator: Genisys (Kẻ hủy diệt: Thời đại Genisys) và Mad Max: Fury Road (Max điên: Xa lộ tử thần) đặt bối cảnh chính ở thời điểm trái đất hậu tận thế, nơi con người phải chiến đấu giành giật lấy sự sống vì những gì mình đã gây ra.
Kỹ xảo hoành tráng trong San Andreas, bộ phim về thảm họa kép động đất và sóng thần tàn phá bờ Tây nước Mỹ.
Bổn cũ soạn lại vẫn cứ ăn khách
Một phim thảm họa thành công được xem xét trên khả năng đánh thức được sự bất an sâu kín và thường trực của khán giả đối với những hiểm họa tiềm ẩn phá vỡ đời sống yên bình. Ngay từ khi ra đời vào thời phim câm, phim thảm họa đã cho thấy sức lôi cuốn mãnh liệt, bền bỉ trước khi đạt đến đỉnh cao huy hoàng hồi thập niên 1970 với những phim về đặt bom trên máy bay (được xem là ý tưởng sáng tạo vào thời điểm ấy), cháy cao ốc, tai nạn tàu hỏa…
Qua thời gian, chúng không ngừng mở rộng về quy mô nội dung thảm họa, đầu tư cho dàn ngôi sao và kỹ xảo vào hạng “khủng” nhất. Nhưng về mặt cấu trúc lại ít thay đổi qua thời gian. Có thể nhìn thấy điểm này qua bộ phim về thảm họa động đất kèm sóng thần San Andreas (Khe nứt San Andreas). Khán giả dễ cảm thấy choáng ngợp với liên tiếp các cảnh mặt đất nứt toác ra vực thẳm, nuốt mọi thứ vào đáy tối.
Nhưng sau khi tình trạng giật gân khép lại, họ nhận ra rằng câu chuyện đi theo lối mòn quá quen thuộc của dòng phim thảm họa. Phim bắt đầu bằng bi kịch rạn nứt giữa các thành viên trong một gia đình, rồi để sống sót, họ dần trở nên hàn gắn. Quá trình này diễn ra theo những cảm xúc tự nhiên, nhất là khi ông cha dượng bộc lộ bản chất xấu xa, ích kỷ (nhân vật “ác” thường thấy của loại phim này).
Chưa hết, nhiều chi tiết khuôn sáo đến mức đã thành “bài tủ”. Giới khoa học xuất hiện để “phán” rằng điều tồi tệ nhất vẫn chưa tới. Trật tự thế giới cũ đảo lộn trong hình ảnh cô ca sĩ Kylie Minogue chạy thục mạng trên tầng 80, tới một cánh cửa mà giờ đây đã thành khoảng không choáng ngợp. Cuối phim, người hùng vừa đứng ra cứu nhiều người tuyên bố “chúng ta sẽ xây dựng lại”.
Cuối cùng, tuy khai thác cảm giác bất an trong cuộc sống của khán giả, người ta không cho rằng phim thảm họa lại có thể làm họ lo lắng hơn vì tính giải trí thuần túy, “chuyện bịa” rõ ràng của chúng. Trái lại, chúng có thể đem lại những suy tư về sự vô thường của đời sống. Không có gì là chắc chắn cả, ngay cả mặt đất mà bạn đang đứng.
