(Quy trình làm một bộ phim gồm lập đoàn phim, chọn diễn viên, chọn bối cảnh quay, ghi hình. Sau đó là hậu kỳ, gồm dựng phim, lồng tiếng, hòa âm... ). Đối với bộ phim này, HK đã ký một hợp đồng mua kịch bản riêng và một hợp đồng thuê làm đạo diễn riêng. Đạo diễn Hồng Ngân cho biết đã qua các giai đoạn ban đầu, bước vào sơ dựng được 30 tập, trong đó 10 tập dựng hoàn chỉnh.
Đây là việc làm chưa có tiền lệ đã gây ra những tranh cãi về quyền tác giả bộ phim. Nếu ví tác phẩm điện ảnh như đứa con, đạo diễn như người cha thì liệu có thể có tình trạng một con có nhiều cha? Sau đây là ý kiến người trong cuộc và các chuyên gia.
Đạo diễn HỒNG NGÂN:
Sẽ kiện đòi quyền sáng tác!
Trước đây, HK Film thuê tôi làm đạo diễn, tức đạo diễn từ quay phim đến dựng phim, lồng tiếng..., không thể chỉ đưa tôi làm phần quay phim rồi đưa người khác dựng phim. Chắc chắn người khác không thể dựng đúng ý đồ của tôi. Ý đồ của HK Film là lấy thật nhiều cảnh quay có diễn viên độc quyền của họ để “đánh bóng” diễn viên, có lợi cho việc khai thác diễn viên (đóng phim khác, ký hợp đồng quảng cáo...) của hãng. Trong khi đó, nếu làm vậy thì phim của tôi sẽ đi lạc hướng, trở nên nhạt nhẽo, phi logic và không còn đúng ý tưởng của tôi nữa. Là đạo diễn, tôi phải đứng tên chịu trách nhiệm về nội dung, tính thẩm mỹ và tư tưởng của bộ phim. Nếu người khác nhảy vào dựng phim theo ý của họ mà tôi phải mang tiếng là phim dở, phải chịu trách nhiệm thì hết sức phi lý!
Quyền của đạo diễn là làm ra một bộ phim và làm như thế nào là chuyện của đạo diễn. Nếu phim tôi dựng xong rồi thì HK có quyền duyệt, trong đó có thể cắt cái này, sửa cái kia. Việc tranh cãi để có bộ phim hay là chuyện thường thấy trong nghề. Nếu có tranh cãi về nội dung thì hai bên phải thương lượng với nhau và chỉnh sửa như thế nào là phải theo sự đồng ý của cả hai bên.
Tôi sẽ kiện đòi lại quyền sáng tác của mình để bảo đảm có một bộ phim đúng nghĩa mang tên của tôi! Vì danh dự của người sáng tác và trách nhiệm của một đạo diễn trước bộ phim sẽ được ra mắt công chúng trên truyền hình, tôi quyết tâm đi đến cùng chuyện này để bảo vệ uy tín của tôi, đồng thời bảo đảm cho một bộ phim có tính thẩm mỹ cao và mang phong cách của tôi.
Tiến sĩ LÊ NẾT (Trường đại học Luật TP.HCM):
HK Film có quyền “cắt” đạo diễn!
Vì HK đầu tư tiền nên HK giữ quyền tài sản đối với tác phẩm. Giữa chừng họ muốn thay ai làm việc là quyền hợp pháp của họ!
Phần tác phẩm mà Hồng Ngân tạo ra đang ở dạng các đoạn phim chứ chưa thành bộ phim. Mỗi đoạn phim như vậy vẫn được xem là tác phẩm điện ảnh và đạo diễn có quyền đặt tên phim, đứng tên tác giả. Hồng Ngân có quyền bảo vệ sự toàn vẹn của các đoạn phim đã làm ra. HK không được sửa chữa, cắt xén, xuyên tạc các đoạn phim, gây phương hại đến danh dự, uy tín của Hồng Ngân. Tuy nhiên, phim chưa làm xong thì chưa biết có ảnh hưởng của Hồng Ngân hay không, vì vậy cũng chưa nói gì được. Nếu muốn kiện, đạo diễn Hồng Ngân phải chứng minh được là có “phương hại”. Theo Luật Sở hữu trí tuệ, có “phương hại” thì mới bị xem là xâm phạm, không thì thôi!
Việc cắt quyền đạo diễn cũng đồng nghĩa với cắt hợp đồng mà HK ký với Hồng Ngân. Các bên đều có thể đơn phương đình chỉ hợp đồng.
Nếu HK đình chỉ mà không có lý do chính đáng thì có thể vẫn phải trả đủ tiền cho đạo diễn. Nếu đạo diễn đình chỉ mà không có lý do chính đáng thì có thể phải bồi thường thiệt hại cho bên thuê.
Phó Chủ tịch Hội Điện ảnh TP.HCM PHẠM THÙY NHÂN:
“Xả láng” như vậy là hiếm lắm!
Nhà sản xuất có toàn quyền mời đạo diễn, có quyền cắt hợp đồng, mời người khác. Trên thế giới từng có trường hợp như vậy rồi. Ở Việt Nam, hục hặc mà phải thay diễn viên thì có nhiều nhưng hục hặc giữa đạo diễn với nhà sản xuất thường thì cũng ráng thỏa thuận với nhau. “Xả láng” kiểu HK với đạo diễn Hồng Ngân là hiếm thấy!
Nếu làm xong phim thì phải hỏi ý Hồng Ngân, nếu cổ giận quá mà không thèm đứng tên nữa thì không được ghi. Còn không thì phải ghi tên của cổ trước, ghi tên người kia sau.
Ông TRẦN TRINH HOAN, Giám đốc Công ty TNHH sản xuất phim Hoan Khuê (HK Film):
Chúng tôi không xâm phạm quyền của Hồng Ngân
Về nguyên tắc, đạo diễn vẫn phải theo ý kiến góp ý, chỉnh sửa của biên tập của công ty. Hợp đồng thuê đạo diễn Hồng Ngân cũng nói rõ là HK Film có quyền góp ý, biên tập, duyệt phim. Trong quá trình làm phim, nếu thấy không ổn về tiến độ, về nội dung như thỏa thuận thì chúng tôi có quyền ngưng công việc của đạo diễn ở bất cứ thời điểm nào.
Sau khi làm xong phim, HK Film sẽ cân nhắc phần công việc của đạo diễn lẫn những khoản thiệt hại do đạo diễn gây ra để tính toán tiền công.
HK Film không xâm phạm quyền của Hồng Ngân. HK Film đã mua kịch bản, có quyền sở hữu kịch bản đó, có quyền chuyển kịch bản thành phim, dù Hồng Ngân làm đạo diễn nữa hay không. Những đoạn phim mà Hồng Ngân làm đạo diễn sẽ được giao cho người khác xử lý, dựng phim. Đương nhiên phải cắt xén những đoạn phim đó, lắp ghép thành bộ phim hoàn chỉnh nhưng chúng tôi đảm bảo việc dựng đó sẽ theo nội dung kịch bản và không gây phương hại đến danh dự, uy tín của các tác giả, không xâm phạm quyền của Hồng Ngân!
QUỲNH NHƯ
