Nghệ nhân với những con rối nước hiếm hoi ở Sài Gòn

Xưởng làm rối nước của ông nằm ở một con hẻm nhỏ trên đường Huỳnh Tấn Phát (phường Bình Thuận, quận 7, TP.HCM). Nói là xưởng, nhưng thực ra đó chỉ là khoảnh sân rộng khoảng 20m2 mà ông thuê trước dãy nhà trọ để nuôi dưỡng đam mê của mình.

Sài Gòn, ông Phùng Quang Oánh là người hiếm hoi làm nghề múa rối nước

Sinh ra tại Hà Tây (cũ) trong một gia đình không có truyền thống làm rối, nhưng như được định mệnh sắp đặt, ông gắn bó với những con rối ngay từ khi còn ngồi trên ghế giảng đường trường Đại học mỹ thuật Hà Nội. Sau đó, ông khăn gói vào Nam lập nghiệp với những con rối trong balo và sứ mệnh mang loại hình giải trí dân gian này đến với Sài Gòn.

Gắn bó với những con rối gỗ hơn 20 năm, ông trầm ngâm cho biết: "Nghề làm rối này cực lắm, phải có đam mê mới gắn bó được. Tôi làm mấy con rối này đúng 25 năm, nói thật là không đủ ăn, phải làm thêm đủ nghề khác để nuôi gia đình".

Những hộp sơn dùng để tổ màu cho những con rối

Những mảnh gỗ này là phần tai của con lân được ông làm sẵn

Tạo hình cho em bé ngồi trên lưng trâu được ông móc lên các cây đinh để khô lớp sơn bên ngoài

Ông Oánh cho biết mỗi con rối đều phải phủ lên 10 lớp sơn thì mới không mau tróc, tăng độ chịu nước

Từng chi tiết nhỏ trên con rối đều được ông làm cẩn thận

Xưởng làm rối của ông là mảnh sân nhỏ kế phòng trọ, nơi ông nuôi dưỡng đam mê suốt 9 năm nay ở Sài Gòn

Để làm nên một con rối hoàn chỉnh, bên cạnh tay nghề cần phải có một sự am hiểu sâu rộng về văn hóa dân gian từng vùng miền

Một con rối là người nông dân đi bắt ếch được ông làm tỉ mỉ đến từng lưỡi câu, thức ăn để câu ếch...

Tạo hình con trâu gắn liền với đồng quê Việt Nam, ông không làm theo một khuôn mẫu mà tạo ra nhiều tư thế khác nhau

Đầu lân đã được sơn xong, phơi để ráo lớp sơn bên ngoài

Những con rối phải được làm từ gỗ sung vì nhẹ và chịu nước. Để làm ra một con rối hoàn chỉnh, người thợ mất khoảng 3 ngày

Hình tượng người đua thuyền trong các lễ hội

Chú Tễu người dẫn truyện quen thuộc... 

Người chơi trống là một hình ảnh quen thuộc trong các lễ hội dân gian xưa của Việt Nam

Ông Oánh cho biết: "Múa rối truyền thống có 36 trò, còn hiện nay chỉ diễn 16 trò. Mỗi trò có những lớp nhân vật kinh điển, vị chi ra có khoảng 100 mẫu rối mà người nghệ nhân phải biết làm".

Tạo hình nhân vật đòi hỏi người làm rối phải liên tục sáng tạo, thổi hồn cho chính nhân vật mình làm ra nhưng phải giữ được bản sắc của văn hóa làng xã, đồng ruộng, phong tục...

Chồng giã gạo, vợ xay lúa, thể hiện sự ấm no, hạnh phúc

Hình tượng của một người làm trò nhào lộn, mang tính giải trí trong dân gian

Tạo hình của một người nông dân đi bắt cá

Điềulàm ông trăn trở nhất hiện nay là lo lắng nghề bị mai một khi ông không còn trên đời nữa. Ông và hai người con trai của mình có thể coi là những nghệ nhân làm rối hiếm hoi tại Sài Gòn.

Ông Oánh luôn mong ước nhiều người biết đến loại hình nghệ thuật này để không bị mai một theo thời gian

Ông Oánh còn bày tỏ mong ước một ngày không xa sẽ đưa rối nước vào từng ngóc ngách, ngõ hẻm của đời sống thường ngày.

“Nếu biết được sinh nhật của ai đó trong bất cứ gia đình nào, tôi sẽ mang đến tặng họ một tiết mục diễn rối nước, đó là món quà duy nhất mà tôi rất muốn tặng cho tất cả mọi người. Không chỉ là sinh nhật, mà bất kì ngày đặc biệt nào trong gia đình họ, tôi sẵn sàng đến từng nhà để làm điều đó. Như thế cũng là cách mà mọi người sẽ biết đến một nét đặc trưng của văn hóa nước mình”, ông nói.

Đừng bỏ lỡ

Đọc thêm