Đó là không có chức danh kiến trúc sư (KTS) trưởng. Do KTS trưởng chỉ có chức năng tư vấn, không thuộc hệ thống cơ quan quản lý hành chính nhà nước nên không bắt buộc phải thành lập và không nhất thiết đưa vào luật. Liệu kiến trúc đô thị có bị rối khi không có KTS trưởng?
Trước hết, chúng ta đang thiếu vắng những chế tài cụ thể về quy hoạch. Một đồ án quy hoạch đã được phê duyệt nhưng kém chất lượng chỉ có thể bị hủy bỏ hoặc điều chỉnh (nói chung là giải quyết hậu quả) chứ chẳng có bất kỳ cá nhân nào (lãnh đạo quyết định, đơn vị tư vấn lập quy hoạch...) phải nhận lãnh trách nhiệm. Từ chỗ đó cộng với tư duy nhiệm kỳ trong quy hoạch đã làm cho kiến trúc đô thị bị hỗn độn, thiếu trật tự.
Thứ hai, nhiều trường hợp đồ án quy hoạch, công trình, dự án quan trọng lại thiếu vắng phản biện hoặc phản biện chỉ mang tính hình thức, chiếu lệ.
Thứ ba, vai trò và chức năng của các hội nghề nghiệp chưa được nhận thức đúng và phát huy hiệu quả. Theo quy định, những đồ án, dự án, công trình trọng điểm của địa phương phải được thông qua hội đồng kiến trúc-quy hoạch, hội KTS, các chuyên gia... Nhưng trên thực tế, việc xác định tính trọng điểm của một công trình, dự án... phụ thuộc nhiều vào ý muốn chủ quan của chủ đầu tư và của chính quyền địa phương.
Cuối cùng, kim chỉ nam cho mọi hoạt động quy hoạch, xây dựng chính là thiết kế đô thị. Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy đây vẫn còn là khái niệm khá mới mẻ ở nước ta.
Xem ra, dù có hay không có KTS trưởng nhưng nếu giải quyết được các vấn đề nêu trên thì đô thị vẫn có thể phát triển hài hòa, đúng chiến lược.
LÊ CÔNG SĨ
