Hướng dẫn thuế xúi giục dân nói dối!

Từ suy đoán “cá nhân có đầy đủ năng lực hành vi dân sự mà ủy quyền cho người khác định đoạt nhà, đất thì thực chất là mua bán nhà, đất”, Tổng cục Thuế đã ban hành Công văn 1133 tháng 4-2011 yêu cầu thu thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đối với cả bên ủy quyền và bên nhận ủy quyền. Theo tôi, đây là một suy đoán vô căn cứ dẫn đến cách thu thuế không đúng luật.

Ủy quyền khác mua bán

Về pháp lý, ủy quyền hoàn toàn khác với mua bán. Ủy quyền chỉ là một người làm thay công việc cho người khác mà tài sản vẫn thuộc quyền sở hữu của họ. Còn mua bán là việc chấm dứt quyền sở hữu đối với tài sản.

Để cụ thể hóa Công văn 1133, Tổng cục Thuế ra Công văn 3373 tháng 9-2011 chia làm hai trường hợp là ủy quyền thực sự và ủy quyền giả cách. Trong đó, ủy quyền có thù lao và không có thù lao là tiêu chí dễ nhận biết để phân định ủy quyền thực sự hay giả cách.

Tôi cho rằng Tổng cục Thuế khi ban hành hướng dẫn này đã nghiên cứu không kỹ văn hóa phương Đông, nhất là văn hóa Việt Nam. Trong gia đình, cha mẹ, con, anh chị em ruột khi ủy quyền cho nhau để giúp thực hiện công việc không lẽ lại tính công với nhau? Thế nhưng nếu không lấy tiền công thì bị tính thuế! Thế là để không phải nộp thuế “oan mạng”, nhiều người dù không lấy tiền công nhưng buộc phải ghi là “có thù lao”. Vô hình trung Tổng cục Thuế khuyến khích người dân nói dối nhau và cùng nói dối Nhà nước.

Làm thủ tục công chứng nhà, đất tại Phòng công chứng số 1 TP.HCM. Ảnh: HTD

Không chấp nhận tận thu

Trên thực tế, có mấy người mua chấp nhận việc mua bán nhà, đất thông qua ủy quyền? Theo tôi, hầu hết người mua đều không chấp nhận hình thức này vì mức độ rủi ro rất cao: Người ủy quyền đơn phương chấm dứt ủy quyền, người ủy quyền chết, người ủy quyền phải thi hành bản án mà ngoài tài sản đã ủy quyền cho người khác không còn tài sản nào khác… Số ít còn lại (nếu có) thường là người mua bán bất động sản chuyên nghiệp chấp nhận hình thức ủy quyền và chỉ để tồn tại trạng thái này trong thời gian ngắn. Chính những đối tượng này sẽ tìm cách để không bị thu thuế (ủy quyền có thù lao), trong khi đó người dân chân chính thì lại bị thu thuế là điều hết sức vô lý. Hóa ra với Công văn 1133 và 3373 của Tổng cục Thuế, cơ quan thuế chỉ thu được với người ngay mà bản chất của nó không phải là mua bán nhà, đất, còn đối tượng mua bán nhà, đất thực sự lại không thu được.

Nếu pháp luật có những kẽ hở thì cơ quan thuế cần kiến nghị cơ quan có thẩm quyền điều chỉnh để tránh tình trạng bị lợi dụng chứ không thể suy diễn rồi tận thu như vậy. Cũng xin lưu ý, không phải quan hệ giao dịch nào pháp luật cũng điều chỉnh được kể cả các nước có hệ thống pháp luật hoàn hảo. Pháp luật chỉ điều chỉnh những quan hệ mang tính phổ biến mà thôi.

Luật sư LÊ VĂN HOAN, Đoàn Luật sư TP.HCM