Thông báo về thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và nhóm vũ trang Hezbollah là một tin đáng hoan nghênh cho một khu vực đã bị chiến tranh tàn phá suốt một năm qua. Thỏa thuận ngừng bắn được hy vọng sẽ mang lại một chút bình yên cho cả dân thường Lebanon và Israel.
Thỏa thuận bắt đầu có hiệu lực lúc 4 giờ sáng 27-11 (giờ địa phương). Tuy nhiên, trong 24-48 giờ trước khi thỏa thuận có hiệu lực, bạo lực đã gia tăng đáng kể ở cả hai phía. Ngày 28-11, chỉ một ngày sau khi bắt đầu ngừng bắn, Israel và Hezbollah cáo buộc lẫn nhau vi phạm thỏa thuận.
Những diễn biến này khiến giới quan sát lo ngại về tính hiệu quả của thỏa thuận ngừng bắn Israel-Hezbollah. Dưới đây là 4 kẻ hở của thỏa thuận này, theo tờ The Conversation.
Điều gì sẽ xảy ra sau 60 ngày?
Thỏa thuận ngừng bắn được cho là bao gồm 13 điểm nhằm chấm dứt các hành động thù địch giữa Israel và Hezbollah trong vòng 60 ngày.
Về lý thuyết, điều này sẽ cho phép hơn 1 triệu người phải di tản khỏi miền nam Lebanon và hơn 60.000 người từ miền bắc Israel quay trở về nhà.
Việc đưa người dân Israel trở lại miền bắc là một trong những mục tiêu rõ ràng mà Thủ tướng Israel - ông Benjamin Netanyahu đặt ra khi phát động cuộc tấn công vào Lebanon. Hàng ngàn người Israel từ khu vực này đã phải sống trong các khách sạn trên khắp cả nước hơn một năm qua, gây ra gánh nặng tài chính lớn cho chính phủ. Vì vậy, việc đạt được thỏa thuận ngừng bắn cũng mang ý nghĩa lớn về kinh tế .
Tuy nhiên, xét đến khung thời gian tương đối ngắn và bản chất mong manh của thỏa thuận ngừng bắn, vẫn chưa biết liệu dân thường ở cả hai bên có chọn quay trở về nhà hay không.
Hơn nữa, sự tàn phá ở miền nam Lebanon là rất nghiêm trọng, khiến người dân khó có thể quay trở lại trong khoảng thời gian tương đối ngắn sau lệnh ngừng bắn.
Mặc dù Tổng thống Mỹ Joe Biden và người đồng cấp Pháp Emmanuel Macron đã tuyên bố rằng lệnh ngừng bắn sẽ tạo nền tảng cho một “sự yên bình lâu dài”, các điều khoản của thỏa thuận không đề cập đến những gì sẽ xảy ra sau thời hạn 60 ngày.
Xung đột có thể lan sang Syria
Một số điều khoản của thỏa thuận nhằm hạn chế khả năng tái trang bị của Hezbollah trong thời gian ngừng bắn. Điều này bao gồm việc tháo dỡ tất cả cơ sở hạ tầng và cơ sở sản xuất vũ khí trái phép ở miền nam Lebanon.
Iran - nhà tài trợ chính của Hezbollah - được cho là chuyển vũ khí cho nhóm này thông qua Syria. Các điều khoản của lệnh ngừng bắn mở ra khả năng Israel sẽ thực hiện thêm các cuộc không kích bên trong Syria để ngăn vũ khí từ Iran đến tay Hezbollah.
Theo The Conversation, mặc dù điều này không được quy định rõ ràng trong các điều khoản của thỏa thuận ngừng bắn hay luật pháp quốc tế, thỏa thuận này cung cấp cho Israel một số lý do biện minh cho hành động như vậy. Israel có thể lập luận rằng đang thực thi các điều khoản của thỏa thuận ngừng bắn bằng cách ngăn Hezbollah tái vũ trang qua các chuyến hàng vũ khí từ Iran.
Ngay sau khi công bố thỏa thuận ngừng bắn, Israel đã lần đầu tiên nhắm mục tiêu vào các địa điểm ở biên giới phía bắc của Lebanon với Syria, có lẽ là một cách để hạn chế ảnh hưởng của Iran.
Thiếu chi tiết về việc rút quân
Trong thỏa thuận ngừng bắn mới, một điều khoản quan trọng quy định rằng Israel sẽ từng bước rút quân khỏi miền nam Lebanon trong vòng 60 ngày.
Trong thời gian này, quân đội và lực lượng an ninh Lebanon sẽ trở thành “các thực thể duy nhất được phép mang vũ khí hoặc triển khai lực lượng” ở khu vực phía nam sông Litani. Tờ Al Jazeera đưa tin rằng Israel kiên quyết yêu cầu Hezbollah phải giải tán và rời khỏi miền nam Lebanon trước khi bất kỳ binh sĩ Israel nào rút đi.
Do thỏa thuận ngừng bắn không đưa ra chi tiết cụ thể về cách thực thi, nên vẫn chưa biết liệu Lực lượng Phòng vệ Israel sẽ rút quân như thế nào. Thêm vào đó, quân đội và lực lượng an ninh Lebanon thường được coi là thiếu kinh phí nghiêm trọng, cũng như không thể hoặc không sẵn sàng thách thức sự thống trị của Hezbollah tại Lebanon.
Ngoài ra, một điều khoản khác của lệnh ngừng bắn nói rằng Mỹ sẽ hỗ trợ các cuộc đàm phán gián tiếp giữa Israel và Lebanon để đạt được việc phân định biên giới được quốc tế công nhận.
Việc đề cập rõ ràng đến đàm phán về biên giới cho thấy đường biên giới có thể thay đổi theo thỏa thuận ngừng bắn. Điều này có thể đồng nghĩa với việc Israel muốn giữ lại và kiểm soát những vùng lãnh thổ mới chiếm được.
Cuộc chiến ở Gaza thì sao?
Thủ tướng Netanyahu nói rằng thỏa thuận ngừng bắn sẽ giúp Israel tập trung nỗ lực vào các chiến binh Hamas ở Dải Gaza và tập trung vào đối thủ chính là Iran.
Các quan chức Israel gọi thỏa thuận ngừng bắn là “một bước ngoặt” nhằm cho Hamas thấy rằng các xung đột ở Gaza và Lebanon không còn liên quan với nhau.
Trước đây, Hezbollah đã khẳng định rằng sẽ không đồng ý ngừng bắn cho đến khi chiến sự ở Gaza kết thúc. Thỏa thuận mới cho thấy điều kiện này không còn quan trọng.
Một số người cho rằng thỏa thuận ngừng bắn với Hezbollah có thể gây thêm áp lực lên Hamas để đạt được một thỏa thuận với Israel về việc thả con tin. Tuy nhiên, điều này bỏ qua thực tế rằng Hamas từng sẵn sàng thực hiện một thỏa thuận ngừng bắn nhưng chính phủ Israel lại cản trở các cuộc đàm phán bằng cách đưa thêm điều kiện vào phút chót.
Hơn nữa, Qatar đã vô cùng thất vọng vì sự “thiếu thiện chí” từ cả hai bên nên đã rút lui khỏi vai trò trung gian hòa giải giữa các bên.
Theo The Conversation, thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hezbollah không nên làm lu mờ tình hình chiến sự ở Gaza, cũng như cuộc khủng hoảng nhân đạo khủng khiếp và nghiêm trọng tại đó.
