Cân nhắc các trường hợp thu hồi đất “vì lợi ích quốc gia, công cộng”

Sáng 22-9, tiếp tục phiên họp chuyên đề pháp luật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Đất đai (sửa đổi).

Việc thu hồi đất phục vụ dự án khu đô thị, nhà ở thương mại là “không phù hợp”

Theo tờ trình, Chính phủ xin ý kiến Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về các trường hợp nhà nước thu hồi đất, do còn ý kiến khác nhau.

Tờ trình cho hay loại ý kiến thứ nhất đa số đồng ý với dự thảo, vì theo Nghị quyết 18 của Trung ương, nhà nước chủ yếu thực hiện việc giao đất, cho thuê đất thông qua đấu giá, đấu thầu dự án có sử dụng đất.

Do đó, ý kiến này cho rằng cần phải quy định cụ thể các trường hợp thu hồi đất để thực hiện đấu giá, đấu thầu nhằm hạn chế tiếp cận đất đai không thông qua đấu giá, đấu thầu.

Trong khi đó, loại ý kiến thứ hai lại đề nghị cân nhắc, đánh giá kỹ lưỡng để đảm bảo quyền lợi của người sử dụng đất khi thực hiện thu hồi đất để xây dựng dự án đô thị, nhà ở thương mại.

Loại ý kiến này đề xuất dự thảo nên quy định theo hướng cho phép chủ đầu tư được thỏa thuận với người sử dụng đất trong việc nhận chuyển nhượng, chuyển mục đích sử dụng đất để thực hiện dự án; hạn chế thực hiện việc thu hồi đất để tránh khiếu kiện về đất đai.

Thẩm tra nội dung các trường hợp nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, Thường trực Ủy ban Kinh tế cho rằng việc quy định các trường hợp nhà nước thu hồi đất cần bảo đảm tuân thủ quy định tại điều 54 Hiến pháp 2013.

Theo cơ quan thẩm tra, quy định tại điểm h khoản 2 điều 70 dự thảo luật về việc nhà nước thu hồi đất đối với dự án khu đô thị, khu nhà ở thương mại sẽ “tác động rất lớn đến quyền của người sử dụng đất”. Các dự án khu đô thị, nhà ở thương mại mang tính chất kinh doanh là chủ yếu, mặc dù sẽ tác động đến phát triển kinh tế - xã hội nói chung nhưng lợi ích trước mắt và trực tiếp sẽ mang lại cho các chủ đầu tư thực hiện dự án.

Mặt khác, Nghị quyết số 18 của Trung ương đặt ra nhiệm vụ “tiếp tục thực hiện cơ chế tự thỏa thuận giữa người dân và doanh nghiệp trong chuyển nhượng quyền sử dụng đất để thực hiện các dự án đô thị, nhà ở thương mại”.

Từ phân tích trên, Thường trực Ủy ban Kinh tế cho rằng quy định về việc thu hồi đất phục vụ dự án khu đô thị, nhà ở thương mại là “không phù hợp”.

Cân nhắc việc thu hồi đất với các dự án khác được trên 80% người dân đồng ý

Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết cơ quan thẩm tra đề nghị xác định rõ các tiêu chí, điều kiện thuộc trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng để tránh lạm dụng, thu hồi đất tràn lan, không đúng bản chất, bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người có đất thu hồi.

Ủy ban Kinh tế đề nghị cân nhắc nhiều nội dung quy định tại dự thảo. Trong đó, có việc làm rõ nội hàm của các trường hợp “thu hồi đất để sử dụng vào mục đích công cộng”.

Đáng chú ý, Ủy ban Kinh tế cũng đề nghị làm rõ phạm vi thu hồi đất vùng phụ cận với dự án để cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ; khu dân cư bị ô nhiễm môi trường, có nguy cơ sạt lở, sụt lún, bị ảnh hưởng bởi thiên tai có nguy cơ đe dọa đến tính mạng của người dân; hoặc để di dời các công trình, cơ sở sản xuất kinh doanh thuộc trường hợp phải di dời do ô nhiễm môi trường theo quy định hoặc để bố trí tái định cư; khu dân cư bị xuống cấp nghiêm trọng về hạ tầng và không phù hợp với quy hoạch.

Đặc biệt, Uỷ ban Kinh tế đề nghị cân nhắc trường hợp “các dự án khác được trên 80% người dân có đất thu hồi đồng ý”.

Phát biểu sau đó, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga bày tỏ quan điểm đồng tính với cơ quan thẩm tra. Theo bà, thu hồi đất là chế định quan trọng trong Luật Đất đai nên cần phải quy định chặt chẽ, thể chế hóa nhiệm vụ, giải pháp được nêu tại Nghị quyết 18 để đảm bảo tính minh bạch.

Trong đó, bà Nga đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định về nguyên tắc, điều kiện, tiêu chuẩn, tiêu chí cụ thể việc Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng, đảm bảo tính chính xác và phù hợp tránh việc lạm dụng trong thực tiễn.