Ngân hàng Nhà nước vừa có văn bản chỉ đạo các ngân hàng thương mại phải tạo điều kiện để doanh nghiệp có phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả phải được tiếp cận vốn giá rẻ.
Doanh nghiệp đau đầu tìm vốn giá rẻ
Ông Đỗ Hà Nam, Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê – Ca cao Việt Nam (VICOFA), chia sẻ hiện nay thực trạng của ngành cà phê và lương thực đang diễn ra trái chiều. Đầu năm 2025, giá cà phê tăng lên một cách khủng khiếp.
Hiện giá cà phê đã lên trên 5.500 USD/tấn, trong khi lúc bình thường chỉ khoảng 1.500 - 1.800 USD/tấn. Điều này nghĩa là giá cà phê tăng đến 3 - 4 lần, nâng lợi nhuận cho người nông dân lên cao tương ứng, qua đó đem lại cho người nông dân trồng cà-phê có dòng tiền dư giả để tích trữ, chờ giá lên cao hơn nữa.
Năm ngoái, cà phê Việt Nam xuất khẩu đạt khoảng 5 tỉ USD, năm nay giá trị xuất khẩu của ngành cà phê thấp nhất cũng phải được 6 tỉ USD, nếu đúng tiềm lực có thể lên đến 7,5 - 8 tỉ USD.
Ngược lại, ngành lúa gạo lại đang chịu cảnh ảm đạm khi năm ngoái, giá gạo vào thời điểm giá lập đỉnh lên đến 700 USD/tấn mà nay rớt còn 450 USD/tấn. Giá đang xuống từng ngày mà người nông dân không biết phải làm cách nào để kéo lên.
Dù vậy, giá cả hàng hóa tăng hay giảm thì doanh nghiệp vẫn phải đau đầu với câu chuyện liên quan đến vốn.
Nhận định về vấn đề này, ông Nam chia sẻ: "Chẳng hạn, đối với cà phê, hiện nay không có doanh nghiệp nào chịu nổi với mức giá tăng khủng khiếp như vậy. Ngay cả các doanh nghiệp sản xuất cà phê lớn trên thế giới cũng thua luôn. Trước đây, doanh nghiệp nước ngoài có thể thu xếp nguồn lực để trữ hạt cà-phê trong vòng 3 tháng, nhưng với mức giá cao như hiện nay thì tìm tiền để trữ hàng 1 tháng cũng khó. Tương tự, các doanh nghiệp Việt càng không thể kiếm đâu ra nguồn tiền để mà trữ hàng."
Đối với lúa gạo, để ngăn chặn tình trạng giá gạo giảm liên tục, doanh nghiệp phải tìm nguồn lực để gia tăng việc mua gạo. Tuy nhiên, lấy vốn ở đâu để mua gạo cho người nông dân để chống việc gạo rớt giá thê thảm?
Trong khi đó, ngân hàng chỉ cho vay khi doanh nghiệp có tài sản thế chấp, hoặc có hợp đồng xuất khẩu gạo. Trước đây, giá lúa gạo có thể bán ở mức 8.000-9.000 đồng/kg, nay rơi xuống quanh ngưỡng 6.000 đồng/kg mà vẫn khó tìm được người mua. Nếu tình trạng này tiếp tục kéo dài, vụ lúa hè thu tới đây sẽ khiến người nông dân gặp rất nhiều khó khăn để phát triển.
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Tấn Hiến, Phó Chủ tịch Hội Lương thực - Thực phẩm TP.HCM, cho biết: "Lương thực thực phẩm là ngành tiêu dùng thiết yếu nhưng lợi nhuận của ngành này không cao. Đa số doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này đều là doanh nghiệp vừa và nhỏ, thậm chí siêu nhỏ.
Từ đó, khả năng tiếp cận vốn ngân hàng của nhóm doanh nghiệp này cũng hạn chế. Chính vì thế, họ luôn đau đáu với bài toán làm sao để giảm áp lực lãi vay ngân hàng. Do đó, không hiếm doanh nghiệp chọn cách nhảy từ ngân hàng này sang ngân hàng khác để tận dụng cơ hội được tiếp cận vốn giá rẻ."
Giải cơn khát vốn giá rẻ cho doanh nghiệp
Để đáp ứng nhu cầu vốn phục vụ sản xuất, chế biến, thu mua tạm trữ và xuất khẩu gạo tại các tỉnh khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), Ngân hàng Nhà nước vừa có công văn yêu cầu các ngân hàng thương mại chủ động cân đối nguồn vốn. Qua đó, đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn vay của người dân, doanh nghiệp sản xuất, chế biến, thu mua, tạm trữ, tiêu thụ (trong nước, xuất khẩu) lúa gạo năm 2025. Nhất là thu mua lúa hàng hóa vụ Đông Xuân các tỉnh, thành phố khu vực ĐBSCL, tạo điều kiện hỗ trợ nông dân tái vụ.
"Không để xảy ra tình trạng người dân, doanh nghiệp có phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả, đáp ứng đầy đủ quy định của pháp luật mà không được tiếp cận hoặc chậm tiếp cận vốn giá rẻ do các điều kiện và thủ tục phiền hà" - đại diện Ngân hàng Nhà nước nhấn mạnh.
Ngân hàng Nhà nước cũng yêu cầu các ngân hàng thương mại xem xét tăng số tiền và thời gian cho vay đối với các doanh nghiệp có khả năng, kinh nghiệm thu mua, chế biến, xuất khẩu và có kho chứa gạo tạm trữ. Đồng thời, khuyến khích mở rộng cho vay dài hạn để hỗ trợ họ đầu tư vào kho bãi, máy móc, thiết bị chế biến, bảo quản và dự trữ.
Về phía doanh nghiệp, ông Đỗ Hà Nam kiến nghị: "Chúng tôi hiểu rằng ngân hàng cũng là một doanh nghiệp nhưng chúng tôi mong muốn các ngân hàng đưa ra những chính sách lãi suất ưu đãi tốt hơn cho ngành lương thực thực phẩm vì đây là ngành tiêu dùng thiết yếu cho xã hội.
Chẳng hạn, ngân hàng có thể xem xét doanh nghiệp có tài sản tốt, chất lượng vay tốt, sẽ tăng hạn mức cho vay cao hơn, lãi suất cho vay thấp hơn. Bên cạnh đó, ngân hàng có thể cho vay thế chấp bằng hợp đồng hàng hóa. Thực tế là chính sách này đã được nhiều ngân hàng thực hiện nhưng chưa thực sự đẩy mạnh. Mỗi ngân hàng có một cách xử lý khác nhau."
Theo ông Nam, đối với doanh nghiệp gạo hay cà phê, danh sách khách hàng rất ổn định, hợp đồng mua bán, thời gian hàng đi hàng về lặp đi lặp lại hàng năm. Do đó, các ngân hàng cần đẩy mạnh hình thức cho vay thông qua đơn hàng đã ký. Điều này vừa giúp doanh nghiệp ổn định dòng tiền, vừa đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu.
Được biết, tính đến quý IV-2024, dư nợ cho vay đối với lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Agribank đạt trên 1 triệu tỉ đồng, chiếm 62% tổng dư nợ. Tại vùng ĐBSCL, dư nợ khu vực "tam nông" chiếm tới 82% tổng dư nợ của vùng. Trong đó, dư nợ lĩnh vực lúa gạo đạt gần 33.000 tỉ đồng, chiếm khoảng 47,5% dư nợ lúa gạo của toàn hệ thống Agribank.
