Để nâng cao hiệu quả sử dụng sách giáo khoa (SGK), tăng tỉ lệ SGK được sử dụng nhiều lần, mới đây ông Phùng Xuân Nhạ, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT, đã ký ban hành Chỉ thị 3798. Theo đó, chỉ thị yêu cầu các giám đốc Sở GD&ĐT, các cơ sở giáo dục ở địa phương quán triệt từng cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh về việc giữ gìn SGK để sử dụng và sử dụng lâu bền, hướng dẫn học sinh nghiên cứu SGK để thực hiện hoạt động học và ghi kết quả học tập vào vở, không viết, vẽ vào SGK.
Chỉ thị này gây tranh cãi trong dư luận vì nhiều người cho rằng yêu cầu này trái khoáy, khó thực hiện khi SGK thiết kế bài tập để học sinh làm bài hẳn vào trong sách; việc Bộ ra chỉ thị như thế không tính đến quyền sở hữu tài sản của phụ huynh, học sinh...
Lãnh đạo Bộ GD&ĐT giải thích chỉ thị khuyến khích học sinh không viết vào sách giáo khoa chứ không phải là bắt buộc. Ảnh: THANH TRANG
Liên quan đến vấn đề trên, ngày 28-9, trao đổi với báo chí, ông Nguyễn Xuân Thành, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục trung học, Bộ GD&ĐT, cho biết dư luận chưa hiểu đúng về chỉ thị trên, bởi chỉ thị chỉ yêu cầu giáo viên hướng dẫn học sinh chứ không phải là cấm học sinh không được viết vào sách.
Mặt khác, đây không phải là yêu cầu bắt buộc mà chỉ khuyến khích giáo viên thực hiện phương pháp dạy học tích cực, và hướng dẫn để học sinh không chỉ biết giữ gìn, bảo quản sách mà còn có ý thức tốt trong việc giữ gìn để sử dụng sách được bền lâu.
Học sinh không viết vào SGK khi làm bài tập không có nghĩa là các em phải chép toàn bộ mẫu bài tập vào vở. SGK ở một số môn khoa học tự nhiên có bảng số liệu để trống, đây là mẫu. Trong quá trình học, các em phải được giáo viên hướng dẫn làm “nháp” trước để có thể biết được đáp án đúng hay sai, rồi sau đó ghi vào vở.
Mặt khác, ông Thành cũng cho biết khi biên soạn SGK, các tác giả đã thiết kế một số bảng số liệu để trống nhằm hướng dẫn học sinh tiến hành các thí nghiệm, xây dựng hệ thống bài tập đa dạng nhằm rèn luyện cho học sinh các thao tác tư duy phù hợp với từng phần nội dung, kiến thức. Cho nên trong quá trình dạy học, giáo viên cần sử dụng các dạng bài tập đó xem như là tình huống để tổ chức thảo luận, hướng dẫn học sinh ghi vào vở “dự kiến phương án trả lời và giải thích lý do lựa chọn” để trình bày, thảo luận và đưa ra phương án đúng.
Cụ thể, như trong SGK có bài tập yêu cầu nối ô chữ với hình ảnh. Khi dạy, giáo viên sẽ hướng dẫn học sinh xem bài tập và ghi vào tập vở đáp án mà các con lựa chọn. Sau đó, học sinh sẽ phải giải thích tại sao mình lại lựa chọn nối như thế. Khi đó mới thực hiện đúng tinh thần của phương pháp dạy học tích cực mà SGK hướng tới. Nếu trong quá trình dạy, giáo viên cho học sinh trả lời bằng cách viết, vẽ trực tiếp vào sách rồi đánh giá “đúng, sai” thì hiệu quả hoạt động dạy học sẽ không cao. Và như vậy sẽ hạn chế phát triển phẩm chất.
Cũng theo ông Thành, chỉ thị trên không chỉ hướng vào SGK mà còn đề cập đến vấn đề sử dụng sách tham khảo. Bộ yêu cầu tăng cường kiểm tra, giám sát việc sử dụng sách tham khảo trong trường học. Bởi vì hiện nay có tình trạng nhiều giáo viên vô tình hay cố ý đã bắt buộc học sinh mua quá nhiều sách tham khảo nhưng lại không sử dụng hết.
Do đó, Bộ yêu cầu xử lý nghiêm các trường hợp cán bộ quản lý, giáo viên vi phạm quy định tại Thông tư số 21/2014 của Bộ Giáo dục về quản lý và sử dụng xuất bản phẩm tham khảo, khiến học sinh phải mua quá nhiều sách tham khảo nhưng sử dụng không hiệu quả, lãng phí.
