Bởi lẽ khi người dân tố cáo một cán bộ, nhất là cán bộ đó là KSV thì người tố cáo đã phải suy nghĩ thận trọng, nếu không có thể sẽ vào… tù như chơi. Thực tế, ở TP.HCM đã có người phải vào tù về tội vu khống khi việc tố cáo có căn cứ nhưng thiếu chứng cứ buộc tội.
Trong trường hợp này, ông Đào Nhật Quang phải cân nhắc khi tố cáo và có lẽ ông cũng tin chị ông vô tội nên mới làm vậy. Việc tố cáo này tất nhiên phải được điều tra làm rõ theo quy định. Dư luận hoan nghênh tinh thần dũng cảm của ông Quang và nếu ai cũng như vậy thì nạn tham nhũng trong các cơ quan tiến hành tố tụng sẽ được khắc phục; cán bộ trong các cơ quan này hết đất “làm ăn”.
Cụ Nguyễn Du ngày xưa đã có câu “Có hai trăm lạng, việc này mới xong”. Ngày nay, ở nhiều thời điểm câu này vẫn còn nguyên giá trị khi mà dư luận râm ran nạn chạy án song việc phát hiện rất khó. Cán bộ trong các cơ quan tiến hành tố tụng vốn rành luật thì nếu họ vòi vĩnh sẽ càng có cách “che chắn” để khỏi bị lộ khi bị tố cáo. Vậy không biết vụ này có bị chìm xuồng không?
Nhưng dư luận cũng không khỏi lo ngại và cho rằng nếu chứng minh được KSV C. vòi vĩnh như tố cáo thì cũng chưa cấu thành tội phạm vì ông Quang chưa đưa tiền, KSV cũng chỉ mới ngã giá.
Việc ông Quang “tố sớm” sẽ làm triệt tiêu dấu hiệu của tội nhận hối lộ đối với KSV NTC và cùng lắm là xử lý hành chính hoặc chuyển công tác khác đối với KSV này. Nghĩa là việc ông Quang tố cáo có thể “cứu” được một KSV cho VKSND quận 1.
Tuy nhiên, theo tôi, việc ông Quang tố sớm chỉ là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự cho KSV NTC chứ không thể loại trừ trách nhiệm hình sự về tội nhận hối lộ. Bởi lẽ theo Điều 279 Bộ luật Hình sự thìnhận hối lộ là hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn, trực tiếp hoặc qua trung gian đã nhận hoặc sẽ nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác dưới bất kỳ hình thức nào để làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ. KSV này chưa nhận tiền nhưng chắc rằng “sẽ nhận”, nếu không thì sao kỳ kèo, ngã giá và đòi trước “năm chục”. Ngần đó thôi cũng đủ dấu hiệu phạm tội “nhận hối lộ” theo Điều 279. Việc KSV NTC chưa lấy được tiền có thể vì lý do khách quan. Còn các dấu hiệu khác như về chủ thể, về hành vi làm một việc theo yêu cầu của ông Quang thì đã “rõ như ban ngày”.
Vụ này thì tội nhận hối lộ đã hoàn thành nhưng chưa đạt. Nếu KSV NTC bị truy tố thì sẽ được áp dụng Điều 18 Bộ luật Hình sự quy định về phạm tội chưa đạt để quyết định hình phạt.
Ngoài ra, nói như ông Mai Trung Thành, Phó Viện trưởng VKSND quận 1, là “khó có khả năng xảy ra tiêu cực”… thì đó chỉ là nhận định ban đầu. Chỉ đạo, chặt chẽ thế nào mà vụ án phải nhiều lần hoãn đi hoãn lại? Có nhiều vụ án được chỉ đạo từ đầu, từ trên; hồ sơ cũng rất chặt chẽ nhưng hối lộ vẫn xảy ra. Khi cán bộ có ý định nhận hối lộ thì họ có thừa thủ đoạn.
Dư luận mong rằng trong tình hình hiện nay cần xử lý thật nghiêm những hành vi nhũng nhiễu thì mới lấy lại được lòng tin của người dân vào công lý.
