Ông Tự dẫn ví dụ khi doanh nghiệp (DN) Việt Nam muốn nhập trái cây thanh long vào Mỹ thì cơ quan có thẩm quyền của quốc gia này bảo hồ sơ xin nhập này phải mất đến năm năm phía Mỹ mới xem xét tới. Cuối cùng phải nhờ cậy tác động của tổng thống Mỹ thì thanh long Việt Nam mới vào được. Ở đây, ông Tự phân tích rằng Mỹ nói mở cửa thị trường, đúng là mở thật. Tuy nhiên, mở cửa không đồng nghĩa với chuyện mặt hàng nào muốn vào cũng được. Thị trường mở nhưng họ dùng các rào cản về thương mại, về kỹ thuật để khống chế.
Ví dụ thứ hai ông Tự nêu ra là Việt Nam đã gia nhập WTO, đã ký hiệp định thương mại Việt-Mỹ. Tuy nhiên, khi chúng ta xin mở chi nhánh ngân hàng ở Mỹ thì họ không từ chối nhưng yêu cầu Việt Nam xây dựng Luật Phòng chống rửa tiền. Ta bảo xây dựng luật sẽ mất thời gian thì phía Mỹ nói vậy làm trước nghị định cũng được. Tuy nhiên, đến lúc Việt Nam làm xong thì phía Mỹ lại nói phải đưa nghị định vào thực thi. “Ở đây, cuộc chơi thương mại là tự do nhưng họ có công cụ bảo vệ” - ông Tự nói.
Liên hệ lại Việt Nam, ông Tự nói chúng ta thì hiểu mở cửa thị trường ngược lại. Mở cửa theo cách thời gian qua chúng ta cho nhiều mặt hàng tự do nhập vào. Đến khi vào quốc nội rồi mới phát hiện mặt hàng đó không đạt chuẩn, hàng có vấn đề… thì bắt DN tái xuất.
Mở cửa thị trường đâu không thấy nhưng trước mắt đã thấy DN Việt Nam mất tiền vì phải trả hàng. Chính sách ngược thế giới là vậy.
Không chỉ vậy, ông Tự nhận định ở sân chơi lớn WTO, hiện Việt Nam khoe những cái không cần khoe. Như tại sao lại đi công bố sớm là nước có thu nhập bình quân đầu người trên 1.000 USD. Vì khi công bố như vậy thì chúng ta vay vốn ODA không còn được ưu đãi, DN khi xuất hàng không được các nước phát triển ưu đãi về thuế dành cho hàng hóa từ các quốc gia kém phát triển. Tỉ như hàng Việt mà xuất qua Mỹ đang hưởng thuế ưu đãi dạng này thuộc con số nhiều triệu USD, nay nếu mất thì rất tiếc…
Vào một sân chơi lớn chúng ta cần biết rõ mình và nhanh chóng học tập thế giới từ công nghệ đến xây dựng chính sách… Làm tốt việc này để DN và cả dân tộc có được lợi thế trước thế giới. Đây là những chia sẻ hết sức bổ ích của người từng là trưởng đoàn đàm phán Việt Nam gia nhập WTO.
BÙI NHƠN
