Tiếp sau vụ chủ quán cà phê Xin Chào vừa được các cơ quan pháp luật minh định không phạm tội kinh doanh trái phép như cáo buộc của Công an huyện Bình Chánh (TP.HCM), ông Nguyễn Văn Bỉ (thị trấn Tân Túc) đang kêu cứu đã bị công an huyện này khởi tố oan. Ông Bỉ chính là người đã cho ông Nguyễn Văn Tấn thuê một phần đất để kinh doanh quán Xin Chào.
Xây dựng nơi chứa vật tư nông nghiệp
Ông Bỉ cho biết gia đình ông có thửa đất nông nghiệp hơn 3.600 m2 nằm gần căn nhà ông đang ở cũng tại thị trấn Tân Túc, huyện Bình Chánh. Trên diện tích đất này ông trồng cây kiểng để bán và chăn nuôi một số ít gia cầm.
Giữa tháng 7-2015, để thuận tiện cho việc trồng trọt và chăn nuôi, ông mua vật liệu để làm căn chòi chứa vật tư. Căn chòi rộng khoảng 98 m², cột cây, mái lá, vách lá. Ngày 14-7-2015, cho rằng ông xây dựng nhà ở tại đô thị không có giấy phép xây dựng, UBND thị trấn Tân Túc đã đến lập biên bản vi phạm hành chính, yêu cầu ngưng thi công công trình. Sau đó ngày 24-7, UBND huyện Bình Chánh đã ra quyết định xử phạt hành chính ông 6,25 triệu đồng với lỗi vi phạm trên, đồng thời buộc ông phá dỡ công trình. Trong phần hiện trạng công trình, ngoài diện tích, kết cấu đúng như ông Bỉ đã mô tả ở trên, quyết định xử phạt này còn ghi nhận: Hàng rào chiều dài 70,3 m, trụ bê tông cốt thép, vách gạch cao 0,5 m. Với quyết định này, ông Bỉ đã nộp phạt và tự tháo dỡ công trình.
Ba tháng sau, ông Bỉ dựng lại căn chòi khác với diện tích 35 m² cũng với mục đích và kết cấu như trước. Ngày 17-11, UBND thị trấn đã đến lập biên bản vi phạm xây dựng nhà ở không phép và yêu cầu ông ngưng thi công. Thấy tình hình không ổn giống như lần trước nên ông đã tự tháo dỡ công trình ngay. Đến 10 ngày sau thì UBND huyện ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính. Sau đó cơ quan này tống đạt quyết định cho ông Bỉ nhưng ông không nhận.
Hiện tại, ông Nguyễn Văn Bỉ (thị trấn Tân Túc, huyện Bình Chánh, TP.HCM) đang tiếp tục sử dụng căn chòi để chăn nuôi ngỗng. Ảnh: LỆ TRINH
Bị khởi tố tội vi phạm nhà ở
Khi vụ việc đang trong quá trình xử lý hành chính thì vào ngày 14-12-2015, Công an huyện Bình Chánh có công văn đề nghị UBND huyện tạm đình chỉ thi hành và hủy bỏ quyết định xử phạt hành chính lần hai. Công an huyện cũng đề nghị UBND huyện chuyển hồ sơ sang cơ quan công an để xem xét xử lý hình sự. Căn cứ vào đề nghị này, ngày 25-12, UBND huyện Bình Chánh đã ban hành quyết định tạm đình chỉ thi hành quyết định xử phạt hành chính lần hai.
Ngày 19-1-2016, Cơ quan CSĐT Công an huyện Bình Chánh ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với ông Bỉ về tội vi phạm các quy định về quản lý nhà ở theo Điều 270 BLHS. Các quyết định khởi tố này đều được VKS huyện phê chuẩn vào cuối tháng 1-2016. Đồng thời CSĐT công an huyện còn ra lệnh cấm ông đi khỏi nơi cư trú.
Ngày 17-3-2016, công an huyện đã có kết luận điều tra vụ án. Kết quả điều tra là: “Tháng 7-2015, do cần có chỗ để làm nơi chứa vật tư trồng cây và nuôi gia cầm nên bị can đã tự ý xây dựng một căn nhà không xin giấy phép xây dựng…”. “Đến 17-11-2015, bị can lại tiếp tục xây dựng một căn nhà không phép…”. Tại phần nhận xét và đề nghị, kết luận nêu: “Đây là vụ án vi phạm các quy định về quản lý nhà ở do bị can Nguyễn Văn Bỉ thực hiện hành vi phạm tội. Hành vi của bị can Bỉ là nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm đến tình hình trật tự quản lý đô thị, phá vỡ quy hoạch tổng thể chung tại địa phương…, do đó cần phải đưa ra xét xử trước pháp luật để răn đe giáo dục chung”.
Phải đình chỉ vì hành vi không cấu thành tội phạm
Luật sư Trần Công Ly Tao (Đoàn Luật sư TP.HCM) phân tích: Theo Điều 270 BLHS, người phạm tội vi phạm các quy định về quản lý nhà ở phải có một trong hai hành vi là chiếm dụng chỗ ở, xây dựng nhà trái phép kèm theo điều kiện “đã bị xử phạt hành chính mà còn vi phạm”. Căn cứ vào đó, nếu muốn buộc tội này cho ông Bỉ thì cơ quan điều tra phải chứng minh ông đã xây dựng nhà ở trái phép. Tuy nhiên, theo kết quả điều tra thì ông Bỉ không phải xây dựng nhà để ở mà xây nhà để chứa vật tư trồng cây và nuôi gia cầm, tức chỉ là “chòi vịt” như cách gọi của ông và nhiều người dân ở địa phương. “Do vậy, phải xác định là ông Bỉ không phạm tội vi phạm các quy định về quản lý nhà ở” - luật sư Ly Tao nêu ý kiến.
“Mấu chốt vấn đề nằm ở chỗ công trình xây dựng của ông Bỉ có phải là nhà ở hay là để phục vụ sản xuất nông nghiệp?
Nếu là nhà ở (trong cả hai lần) thì việc xử lý hình sự là có căn cứ. Nếu là công trình phục vụ sản xuất nông nghiệp thì việc khởi tố là trái luật. Thậm chí việc xử phạt hành chính cũng không có cơ sở” - luật sư Lê Văn Hoan (Đoàn Luật sư TP.HCM) lưu ý.
Cũng theo luật sư Hoan, công trình xây dựng lần hai (35 m2) trên đất nông nghiệp được ông Bỉ cho là để phục vụ sản xuất nông nghiệp. Với quy mô, kết cấu đơn giản: cột cây, mái lá, vách lá thì đúng là phù hợp với mục đích phục vụ sản xuất nông nghiệp hơn là để ở. Công trình này ông Bỉ đã tự nguyện tháo dỡ trước khi Công an huyện Bình Chánh khởi tố vụ án, khởi tố bị can nên cơ quan công an khó có thể xác định đây là công trình nhà ở. Và nếu như có chứng minh thì cũng phải theo hướng suy đoán vô tội. Như vậy, cần phải xác định đây là công trình phục vụ sản xuất nông nghiệp. Theo đó, việc khởi tố vụ án nói trên của Công an huyện Bình Chánh là không có căn cứ.
“Nếu công an huyện đã chuyển hồ sơ vụ án sang VKS huyện để đề nghị truy tố thì với các phân tích như đã nêu, VKS huyện cần phải ra quyết định đình chỉ vụ án với lý do hành vi không cấu thành tội phạm” - cả hai luật sư đề xuất.
