Chuyển công an gần 100 vụ gian lận bảo hiểm

Sáng 16-8, TAND Tối cao tổ chức công bố nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán hướng dẫn áp dụng ba điều của BLHS 2015 quy định về các tội gian lận bảo hiểm và trốn đóng bảo hiểm.

Lý giải về lý do cần ban hành nghị quyết, Phó Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Trí Tuệ cho hay BLHS 2015 đã bổ sung ba tội danh: tội gian lận bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm thất nghiệp (Điều 214); tội gian lận bảo hiểm y tế (BHYT) (Điều 215); tội trốn đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động (Điều 216).

Nợ đọng bảo hiểm 6.000 tỉ đồng

Theo ông Tuệ, việc bổ sung này đã tạo ra cơ sở pháp lý cho việc xử lý trách nhiệm hình sự các hành vi vi phạm, phần nào đáp ứng được yêu cầu thực tiễn và công tác đấu tranh phòng, chống các tội phạm trong lĩnh vực bảo hiểm. Tuy nhiên, các điều luật vẫn còn có nhiều quy định chung chung và có cách hiểu khác nhau, cần có hướng dẫn để bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật.

Phó Tổng giám đốc BHXH Việt Nam Đào Việt Ánh cho hay hiện nay đối tượng tham gia BHXH là 14,8 triệu người (trên 30% lực lượng lao động); bảo hiểm thất nghiệp là 12,7 triệu người (hơn 26% lực lượng lao động); BHYT là trên 84,7 triệu người (gần 90% dân số tham gia BHYT). Cơ quan bảo hiểm mỗi năm giải quyết chi trả cho trên 10 triệu lượt người hưởng các loại chế độ BHXH và trên 170 triệu lượt người hưởng chế độ BHYT.

“Trong quá trình thực hiện chính sách, chúng tôi thấy có một số nội dung nổi cộm, đặc biệt là về tình trạng trốn đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, BHYT cho người lao động. Đồng thời, việc trục lợi các quỹ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, BHYT vẫn diễn ra ở nhiều địa phương và xu hướng ngày càng phức tạp hơn. BHXH Việt Nam đã chuyển nhiều hồ sơ vụ việc liên quan đến việc trốn đóng BHXH đến cơ quan chức năng để xử lý hình sự” - ông Ánh thông tin.

Cũng theo ông Ánh, tình hình nợ đọng vẫn ở mức cao, diễn biến phức tạp. Đến cuối tháng 7-2019, số nợ đọng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp là trên 6.000 tỉ đồng. Số đơn vị vi phạm, nợ đọng khoảng trên 55.000 đơn vị, đối tượng tác động liên quan đến hàng trăm ngàn người lao động. Vì vậy, việc Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao ban hành nghị quyết là hết sức cần thiết. “Đây là tội danh mới, lần đầu tiên luật quy định, cần phải có áp dụng thống nhất. Đặc biệt, nó giúp tháo gỡ được những vướng mắc trong công tác triển khai thực hiện BHXH thời gian qua” - ông Ánh nói.

Vi phạm thời gian nào sẽ bị truy tố?

Theo hướng dẫn vừa được ban hành, trong các vụ án hình sự mà các bị can, bị cáo bị truy cứu trách nhiệm hình sự về ba tội danh nêu trên, cơ quan BHXH sẽ tham gia tố tụng với tư cách là bị hại.

Khi phát hiện hành vi có dấu hiệu tội phạm, cơ quan BHXH gửi văn bản kiến nghị khởi tố kèm theo chứng cứ, tài liệu có liên quan để xem xét, khởi tố. Đối với tổ chức công đoàn, tổ chức đại diện cho người lao động và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác phát hiện hành vi có dấu hiệu tội phạm thì thông báo ngay đến cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng.

Đáng chú ý, nghị quyết dành một điều (Điều 5) quy định về nguyên tắc xử lý các hành vi vi phạm. Theo đó, đối với hành vi trốn đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp thực hiện trước 0 giờ ngày 1-1-2018 thì không xử lý hình sự theo Điều 216 BLHS mà tùy từng trường hợp xử lý.

Nếu chưa xử phạt vi phạm hành chính và chưa hết thời hiệu xử phạt thì cơ quan có thẩm quyền xem xét, xử phạt hành chính. Trường hợp đã xử phạt vi phạm hành chính mà cá nhân, tổ chức bị xử phạt cố tình trốn tránh, trì hoãn thì thời hiệu thi hành được xác định tại khoản 2 Điều 74 Luật Xử lý vi phạm hành chính. Nếu gây thiệt hại cho người lao động, cơ quan BHXH hoặc tổ chức, cá nhân khác thì người bị thiệt hại có thể khởi kiện yêu cầu bồi thường ngoài hợp đồng đối với người vi phạm theo luật dân sự.

Nghị quyết nêu rõ: “Không coi việc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi trốn đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động trước 0 giờ ngày 1-1-2018 là căn cứ để truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 216 BLHS”.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội Bùi Sỹ Lợi cho rằng thực tế nhiều trường hợp doanh nghiệp phá sản, giải thể, chủ doanh nghiệp bỏ trốn, nợ đọng BHXH dẫn đến người lao động chưa được xử lý các chính sách về BHXH, BHYT. Ông đề nghị các cơ quan liên quan nắm chắc tình hình “để tránh lợi dụng việc chúng ta không hồi tố vấn đề này”.

“Rất nhiều ý kiến nói rằng phải hồi tố nhưng qua xem xét, nếu chúng ta làm quá mức như vậy sẽ gây khó khăn, áp lực cho các doanh nghiệp” - ông Lợi nói và đề nghị BHXH Việt Nam giúp cơ quan quản lý “chốt” ngay số liệu về việc này.