Vụ xe khách tông chết 2 cháu bé: Bỏ lọt 2 tội phạm

Vụ cơ quan tố tụng thị xã Dĩ An, Bình Dương không khởi tố vụ xe khách tông chết hai con của chị Lê Thị Kim Chung và khiến chị bị thương tật 53% vẫn đang gây xôn xao dư luận. Hiện công an và VKS tỉnh đã yêu cầu chuyển hồ sơ lên để xem xét, thẩm định lại, trong khi các chuyên gia pháp lý đều cho rằng việc không khởi tố là sai. Pháp Luật TP.HCM xin giới thiệu bài phân tích của TS Phan Anh Tuấn (Trưởng bộ môn Luật hình sự Trường ĐH Luật TP.HCM).

Lỗi của tài xế là nguyên nhân tai nạn

Vấn đề mấu chốt trong vụ này là tài xế Nguyễn Thái Dương có lỗi hay không vì cơ quan tố tụng thị xã Dĩ An cho rằng nguyên nhân tai nạn là do yếu tố khách quan. Theo tôi, tài xế Dương có lỗi và đủ yếu tố cấu thành tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ tại Điều 202 BLHS.

Thứ nhất, tài xế đã thiếu trách nhiệm không kiểm tra thắng xe trước khi chạy nên đã để xảy ra việc hệ thống thắng chính của xe trước tai nạn không đảm bảo an toàn. Điều này xuất phát từ việc tài xế không có bằng lái xe khách nên không có kiến thức về xe khách và điều khiển xe. Từ đó anh ta đã không kiểm tra được sự an toàn của thắng xe trước khi chạy, dẫn đến tai nạn.

Thứ hai, bản thân tài xế biết việc mình điều khiển xe khách loại 29 chỗ ngồi nhưng chỉ có giấy phép lái xe hạng B2 là không phù hợp. Theo kết luận của cơ quan điều tra, hành vi này đã vi phạm khoản 1 Điều 58 Luật Giao thông đường bộ. Vì không có bằng lái xe khách mà vẫn lái, dù tai nạn như thế nào thì tài xế vẫn có lỗi. Dương không đủ kiến thức để xử lý thì khi gặp sự cố làm sao có thể xử lý tình huống được.

Như vậy, vì không có bằng lái xe khách nên không có kiến thức về xe và việc điều khiển xe. Do đó tài xế không nhận biết, cảm nhận được sự an toàn của thắng xe khi chạy xe, không có kiến thức để xử lý tình huống khi mất thắng chính.

Chị Lê Thị Kim Chung đau đớn mỗi khi nhắc về việc hai đứa con nhỏ mãi mãi không còn. Ảnh: VH

Từ một trong hai nguyên nhân trên (quan hệ nhân quả đơn trực tiếp) hoặc kết hợp cùng lúc cả hai nguyên nhân nêu trên (quan hệ nhân quả kép trực tiếp), là nguyên nhân dẫn đến tai nạn. Tài xế Dương đã có lỗi vô ý trong vụ tai nạn và đủ yếu tố cấu thành tội phạm. Việc cơ quan tố tụng thị xã Dĩ An không khởi tố vụ án hình sự là không phù hợp với tình tiết khách quan của vụ án, không đánh giá đúng bản chất của việc gây tai nạn giao thông và không đúng quy định của pháp luật.

Chủ xe cũng có dấu hiệu phạm tội

Theo hồ sơ, chủ xe Trần Thanh Giống kinh doanh dịch vụ vận tải hành khách không có giấy phép kinh doanh theo quy định, vi phạm điểm a khoản 1 Điều 67 Luật Giao thông đường bộ. Như vậy, ông Giống cũng có lỗi và dấu hiệu phạm tội hình sự. Cụ thể, ông giao xe khách cho tài xế Dương là người không có bằng lái, có dấu hiệu của tội giao cho người không đủ điều kiện điều khiển các phương tiện giao thông đường bộ (Điều 205 BLHS).

Với việc tài xế gây tai nạn nghiêm trọng thì có đầy đủ cơ sở để kết luận có mối quan hệ nhân quả giữa việc giao xe cho người không đủ điều kiện điều khiển với việc gây tai nạn. Do đó, hành vi của chủ xe có dấu hiệu của tội phạm tại Điều 205 BLHS mà không phụ thuộc vào việc chứng minh tài xế có lỗi (có tội) hay không.

Kết luận của Cơ quan CSĐT Công an thị xã Dĩ An không nêu rõ xe khách còn trong thời gian đăng kiểm hay không. Nếu hết hạn và biết rõ về tình trạng của xe không an toàn mà vẫn điều động tài xế Dương lái thì chủ xe có dấu hiệu của tội đưa vào sử dụng các phương tiện giao thông đường bộ không đảm bảo an toàn (Điều 204 BLHS). Đây là vấn đề chưa được kiểm tra, với chức năng của mình VKSND thị xã Dĩ An cần làm rõ tình tiết này.

Như vậy, với kết luận của cơ quan tố tụng vụ tai nạn giao thông này là do sự cố mất thắng (yếu tố khách quan) nên tài xế không có lỗi và không phạm tội là đã bỏ lọt tội phạm. Cạnh đó, cũng đã bỏ lọt tội phạm đối với chủ xe như đã phân tích nêu trên.

Việc bỏ lọt cùng một lúc cả hai tội phạm trong một vụ án là điều đáng suy nghĩ và gây phản ứng không tốt trong dư luận. Ngoài cơ quan tố tụng cấp tỉnh thì VKSND thị xã Dĩ An hoàn toàn có thẩm quyền và nhiệm vụ kiểm sát vấn đề này.

Cần sớm bồi thường cho nạn nhân

Vấn đề cần lên án trong vụ tai nạn này là đến nay chủ xe và tài xế chưa bồi thường cho nạn nhân (theo kết luận của Cơ quan CSĐT Công an thị xã Dĩ An). Điều này sẽ khiến gia đình chị Chung bất bình trong hoàn cảnh đang khó khăn về vật chất và tinh thần.

Xét ở góc độ tình người với việc gây tai nạn thảm khốc như vậy, dù có lỗi hay không thì chủ xe và tài xế cũng phải đến hỏi thăm, chia sẻ và hỗ trợ (hoặc bồi thường) trước một phần tổn thất. Sau đó, nếu hai bên không thỏa thuận được về dân sự thì để tòa án giải quyết. Điều đáng nói là nếu giải quyết bằng vụ kiện dân sự thì không chắc phía nạn nhân có đủ sức để theo đuổi khi rơi vào tình trạng khủng hoảng.

Điều này cho thấy nếu ngay từ đầu cơ quan tố tụng xử lý về hình sự đối với tài xế hoặc đối với chủ xe (hoặc cả hai) thì vấn đề dân sự trong vụ án hình sự có thể được giải quyết ngay khi tòa xét xử theo nguyên tắc tại Điều 42 BLHS (bồi thường thiệt hại). Thậm chí đây còn là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự trong quá trình điều tra, truy tố cho các bị can. Nhưng rất tiếc vụ án đã không được khởi tố theo quy định, như vậy vô tình làm cho nỗi đau của gia đình nạn nhân càng thêm lớn hơn.

Tôi nghĩ các cơ quan tố tụng tỉnh Bình Dương cần sớm thẩm tra lại để đưa vụ việc về đúng bản chất của nó, cũng là để có trả lời thỏa đáng cho gia đình nạn nhân và dư luận xã hội.