Ả Rập Saudi toan tính gì khi xử tử giáo sĩ Shiite?
Cuộc hành hình giáo sĩ Nimr và 46 người khác, hầu hết là thành viên tổ chức al Qaeda, diễn ra vào thứ Bảy, đã dấy lên một cơn khủng hoảng ở Iran. Những người biểu tình ở Tehran đã châm lửa đốt tòa Đại sứ quán Saudi và chính phủ Iran đã cảnh cáo vương quốc Saudi về một “sự báo thù của Thượng đế”. Từ đó, Riyadh đã cắt đứt quan hệ ngoại giao và thương mại với Tehran. Bahrain đồng minh cùng Saudi, Sudan và Tiểu Các vương quốc Ả Rập thống nhất thì ủng về mặt ngoại giao.
Bên cạnh những yếu tố bên ngoài đằng sau quyết định xử tử giáo sĩ Nimr vào lúc này, nhìn từ góc độ rộng hơn, đây chính là cuộc chiến tranh giành quyền lực giữa Ả Rập Saudi và Iran. Vụ tử hình thực chất là một tín hiệu mà Salman, vị vua mới của Ả Rập Saudi, gửi đến cả những người ủng hộ và đối thủ của ông ở vương quốc.
Hồi giáo Shiite - một phái nhỏ của Hồi giáo chiếm thiểu số ở Ả Rập Saudi và trên toàn thế giới nhưng tập trung nhiều ở Iran - đang trong bước chuyển mình, đặc biệt là ở Iraq. Sau cuộc xâm lăng của Mỹ vào năm 2003, Iraq từ một quốc gia luôn chống lại Iran trở thành chính quyền thân Shiite ở Baghdad, giờ đây công khai chấp nhận những ảnh hưởng của Iran.
Những thành viên hội đồng học giả Shiite cầm bảng ủng hộ giáo sĩ Nimr al-Nimr, người bị tử hình ở Ả Rập Saudi, trong một cuộc biểu tình ở Karachi, Pakistan
Mỹ, đồng minh vững chắc nhất của Ả Rập Saudi, lại có những hành vi vô cùng thất thường. Ngây thơ xen vào trận chiến Iraq năm 2003, yêu cầu thay đổi thể chế chính trị ở nhiều nơi và trên thực tế đã hợp tác cùng người Iran chống lại IS ở Iraq.
Giá dầu đang giảm. Nước Mỹ bây giờ thì độc lập về năng lượng hơn nhiều so với 10 năm trước đây. Có vẻ, Mỹ đang dần dần chuyển hướng về một mối quan hệ ngoại giao với Iran, hủy bỏ liên kết bền vững giữa nó và Ả Rập Saudi. Nhiều người Saudi ủng hộ IS đã rất bất mãn. Một tổ chức còn thề rằng sẽ đánh đổ chế độ quân chủ al-Saud.
Những yếu tố gây mất ổn định này là vấn đề mà hoàng tộc nhà al-Saud phải đối mặt về việc truyền ngôi. Lãnh đạo hiện thời, đức vua Salman bin Abdulaziz al-Saud, dường như là người con trai được chọn lựa bởi người sáng lập quốc gia, Ibn al-Saud. Ibn al-Saud mất năm 1953. Salman đã ban ngôi thái tử cho một người cháu trai và xếp chính con trai ông ấy vào vị trí thứ 2 trong danh sách truyền ngôi. Điều này sẽ mang lại quyền lực lớn cho cả thế hệ tiếp theo. Đã có những tin đồn về việc sự chống đối ngày càng gia tăng, thậm chí là những hành động táo bạo hơn.
Việc xử tử giáo sĩ Nimr, vì thế đã gửi đến nhiều dấu hiệu trong cả vương quốc. Và quan trọng nhất chính là thông điệp thể hiện sự cứng rắn, theo cùng đó là việc đảm bảo với nước Iran rằng vua Salman đang kiểm soát đất nước một cách vững chắc, và có thể xúc tiến vụ kiện cuộc chiến tranh mở ở Yemen.
Bên cạnh đó, vụ tử hình cũng nhằm xoa dịu những người theo giáo phái Wahhabism và đưa lời bào chữa với chính phủ qua việc mạnh tay trong việc bất đồng quan điểm với Shiite. Theo thống kê, người theo giáo phái Shiite chiếm 10%-15% dân số Ả Rập Saudi. Nguy cơ đang hiện rõ - Nimr giờ đây là một kẻ chết vì đạo với danh tính được công bố khắp quốc tế. Ông ta khi đã chết thậm chí còn nguy hiểm hơn lúc còn sống.
Phong trào phản đối chính quyền Ả Rập Saudi của cộng đồng người Hồi giáo Shiite lan rộng tại nhiều quốc gia
Ngoài ra, việc tử hình đồng thời 43 thành viên al-Qaeda (cùng ba người khác thuộc giáo phái Shiite) cũng có thể là một thông điệp gửi đến giới trẻ Sunni, những con người bất mãn trở về từ cuộc thánh chiến. Đức vua sẽ không khoan dung bất kỳ hành động nào ủng hộ tổ chức al-Qaeda và IS ngay tại đất nước này. Chế độ quân chủ Saudi cho rằng một cuộc cách mạng Hồi giáo bên trong đất nước sẽ là mối nguy hại lớn hơn bất kỳ sự đe dọa về mặt quân sự nào ở bên ngoài.
Chính phủ Ả Rập Saudi đã miêu tả tội ác của giáo sĩ Nimr bằng cách sử dụng những từ ngữ thường dùng cho các nhóm thánh chiến như al-Qaeda và IS, ví dụ như nổi loạn. Ở một vùng đất mà chủ nghĩa tượng trưng luôn nhận được sự chú ý đặc biệt thì việc tử hình Nimr với tội danh một tên khủng bố trong khi với nhiều người Shiite trong nước ông là một chiến sĩ vì hòa bình không hẳn là một ý tồi. Nó cũng thể hiện rõ rệt sự khác biệt trong quan điểm của các nhà chức trách Saudi và người Shiite.
Trong trường hợp có người vẫn chưa nhận ra thông điệp phía sau, chính phủ Saudi đã thêm vào một hành động lăng mạ cuối cùng, từ chối trao trả thi thể giáo sĩ Nimr về cho gia đình ông ấy và thay vào đó là chôn ông cùng với những thành viên al-Qaeda đã bị xử tử.
Các tín đồ Hồi giáo Shiite tại Ấn Độ biểu tình phản đối hành động của chính quyền Ả Rập Saudi
Việc đốt tòa đại sứ ở Tehran đã dẫn đến những hành động này của chính phủ Saudi, mặc dù nó khó có thể đoán trước được. Nhưng còn cách nào tốt hơn để làm xao lãng mối quan tâm của người dân về tình hình cuộc chiến ở Yemen hơn là những người Iran “không thể kiểm soát” và mối đe dọa mà giáo phái Shiite đặt ra.
Ngoài ra, nó cũng không ảnh hưởng đến chiến lược của Saudi về việc Mỹ chứng kiến tòa đại sứ bị tấn công một lần nữa, ngay tại trung tâm Tehran. Những người dân Saudi đã rất giận dữ khi giá gas tăng lên 40%, mà điều này là do sự thiếu hụt 107 tỉ USD trong ngân sách. Nhưng giờ đây, những sự kiện ngoài nước đã khiến tâm trí họ bị phân tâm và quên lãng đi vụ việc này.
Đối với Salman, những gì xảy ra ở Iran không phải là cuộc khủng hoảng mà thực chất là một cơ hội tiềm năng. Tuy mọi thứ có thể đã vượt ngoài tầm kiểm soát của nhà vua. Nhưng hiện tại, dường như vua Salman đã đi tiếp một vài bước trong Trò chơi Vương quyền phiên bản đời thực này.
(PLO)- Hơn 100 cán bộ, công chứng công tác tại Cơ quan thanh tra giám sát Ngân hàng Nhà nước làm đơn xin giảm nhẹ hình phạt cho cựu Phó chánh thanh tra Nguyễn Văn Hưng.
(PLO)- Ủy ban Điều tra Nga cho biết đã nhận được 143 báo cáo về những người mất tích trong vụ tấn công khủng bố ở Moscow hôm 22-3, trong khi số thương vong hiện tại đã là 500 người.
(PLO)- Tổng thống Nga Vladimir Putin cảnh báo sẽ tiêu diệt tiêm kích F-16 được chuyển giao cho Ukraine, bất kể các tiêm kích này đặt ở Ukraine hay bất kỳ nước nào khác.
(PLO)- Chiến sự Nga-Ukraine ngày qua có diễn biến đáng chú ý là việc Ukraine nói Nga dùng bom lượn mới tấn công Kharkiv; Ukraine hứng chịu thương vong, thiệt hại lớn ở tỉnh Donetsk; Tỉnh Belgorod của Nga lại hứng loạt UAV Ukraine.
(PLO)- Cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama đang tích cực hỗ trợ chiến dịch tranh cử của Tổng thống Joe Biden thông qua việc kêu gọi gây quỹ và trấn an các đảng viên Dân chủ.
(PLO)- Giới chức địa phương đã xác định được quốc tịch các nạn nhân thiệt mạng trong vụ sập cầu Francis Scott Key (bang Maryland, Mỹ), trong khi vẫn tiếp tục điều tra nguyên nhân dẫn đến vụ tai nạn.
(PLO)- Tổng Công tố Liên bang Nga - ông Igor Krasnov nói rằng Moscow sẽ tiếp tục điều tra các vụ nổ trên đường ống Nord Stream 1 và 2 bất chấp thái độ không hợp tác của phương Tây.
(PLO)- Phía Interpol cảnh báo các nhóm buôn người và lừa đảo trực tuyến ở Đông Nam Á đã mở rộng hoạt động trên toàn cầu, thu về hàng ngàn tỉ USD mỗi năm.
(PLO)- Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu nói rằng việc ông hủy chuyến thăm của phái đoàn cấp cao Israel đến Mỹ là vì quyết định trước đó của Washington tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc.
(PLO)- Phó Tổng lãnh sự Úc tại TP.HCM Ciaran Chestnutt khẳng định việc nâng cấp quan hệ Việt - Úc sẽ mở ra nhiều cơ hội hợp tác ở ĐBSCL, nhất là thích ứng với biến đổi khí hậu.
(PLO)- Thái Lan tiến gần tới việc hợp pháp hóa hôn nhân đồng giới sau khi Hạ viện nước này vừa thông qua dự luật bình đẳng hôn nhân với tỉ lệ ủng hộ áp đảo.
(PLO)- Giới chức địa phương vẫn tiếp tục điều tra nguyên nhân vụ sập cầu Francis Scott Key (bang Maryland, Mỹ), trong khi công tác cứu hộ đã kết thúc và tuyên bố 6 nạn nhân đã chết sau vụ tai nạn.
(PLO)- Người phát ngôn Lực lượng Phòng vệ Israel - Chuẩn đô đốc Daniel Hagari cho biết phó lãnh đạo Hamas - ông Marwan Issa và một chỉ huy cấp cao khác của Hamas đã tử trận trong một đợt không kích.
(PLO)- Sau vụ tên lửa Nga “bay lạc’ vào không phận Ba Lan cuối tuần rồi, Thứ trưởng Ngoại giao Ba Lan cho biết NATO đang cân nhắc việc bắn hạ tên lửa Nga nếu chúng tiếp cận gần biên giới liên minh.
(PLO)- Chiến sự Nga-Ukraine ngày qua nổi bật với tin Ukraine nói nã tên lửa vào tàu chiến Nga ở Crimea; Tổng thống Ukraine - ông Volodymyr Zelensky miễn nhiệm Thư ký Hội đồng Quốc phòng và an ninh; Nga tấn công tầm xa vào nhiều sở chỉ huy Ukraine trên chiến trường.
(PLO)- Tổng thống Ukraine - ông Volodymyr Zelensky bất ngờ ra sắc lệnh cách chức Thư ký Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine Oleksiy Danilov, hiện chưa rõ nguyên nhân.