Phát ngôn viên Nhà Trắng Jay Carney hôm nay (4/5/2011) cung cấp chi tiết mới về chiến dịch tiêu diệt Bin Laden của Mỹ, trong đó cho biết Bin Laden không có vũ trang khi biệt kích Mỹ tìm được hắn ở trên tầng hai trong dinh thự tại Pakistan. Hắn chống cự quyết liệt (nhưng chưa có thông tin chính xác quyết liệt đến mức nào) trước khi bị bắn vào đầu. Thông tin này khác với tuyên bố của Cố vấn chống khủng bố John Brennan hôm qua rằng Bin Laden có vũ khí.
Dinh thự của Bin Laden ở Abbottabad bốc cháy sau vụ đột kích của quân Mỹ
Như vậy, việc Mỹ giết Bin Laden có phù hợp với luật Mỹ và luật quốc tế? Theo Tổng chưởng lý Mỹ Eric Holder, câu trả lời là có. Nhưng dưới đây là những luận điểm mà nhiều người đồng ý hoặc phản đối câu trả lời "có" nói trên.
Hợp pháp
Nhiều học giả pháp lý cho rằng, lính đặc nhiệm hải quân Mỹ (SEAL) và Bin Laden là những chiến binh thù địch. Tại Hội đồng Đối ngoại, học giả John B. Bellinger chỉ ra rằng, đạo luật quốc hội Mỹ năm 2001 uỷ quyền cho Tổng thống Mỹ sử dụng "mọi biện pháp cần thiết và lực lượng thích hợp" chống lại các quốc gia, tổ chức hoặc cá nhân dính líu tới vụ khủng bố 11/9/2001.
Ông Bellinger bổ sung thêm, Nhà Trắng sẽ lập luận rằng "hành động này được chấp thuận theo luật quốc tế. Mỹ được phép sử dụng lực lượng vũ trang trong cuộc chiến với Al Qaeda hoặc cuộc chiến nhằm mục đích tự vệ nếu bị Bin Laden tấn công".
Giáo sư luật Scott Silliman nói với tờ Christian Science Monitor rằng, Mỹ có thể giết Bin Laden "ngay cả khi hắn cố gắng bỏ chạy".
Không hợp pháp
Không đúng quy trình: Nick Grief, luật sư trường đại học Kent phát biểu với tờ The Guardian của Anh rằng, cuộc tấn công tiêu diệt Bin Laden "không theo quy trình luật pháp", và bổ sung thêm, ngay cả tội phạm chiến tranh của Đức quốc xã cũng được "xét xử một cách công bằng". Michael Mansfield, một luật sư Anh cũng có sự lo lắng tương tự.
Trực thăng quân sự Mỹ gặp nạn trong chiến dịch truy quét Bin Laden
Không nỗ lực bắt giữ: Phát biểu trên The Daily Beast, luật sư Geoffrey Robertson cho rằng, tội phạm cần phải được bắt sống khi có thể chứ không chỉ tiêu diệt ngay lập tức. Vì thế cần một lời giải thích cho việc "Bin Laden bị nã đạn vào đầu" chính xác như thế nào. Theo ông Robertson, đáng lẽ ra Bin Laden phải bị bắt và xét xử tại toà án quốc tế The Hague bằng bồi thẩm đoàn quốc tế, bao gồm cả những luật sư là người Hồi giáo.
Không có sự đồng ý của Pakistan: Luật sư Curtis Doebbler phát biểu trên tờ báo điện tử Ahram rằng, chiến dịch sát hại Bin Laden được tiến hành mà không có sự uỷ quyền của Pakistan, điều đó "đi ngược lại sự toàn vẹn lãnh thổ và độc lập chính trị của một quốc gia ở nước ngoài".
Vẫn còn nghi ngờ về vai trò thủ lĩnh của Bin Laden: Nếu như Bin Laden không còn nắm giữ ảnh hưởng với mạng lưới Al Qaeda như hắn đã từng làm trong vụ khủng bố 11/9/2001, thì hắn sẽ không còn là kẻ thù như Mỹ định rõ - Claus Kress, giáo sư luật tại Đại học Cologne phát biểu trong cuộc phỏng vấn với tờ De Spiegel.
Cuộc đột kích ở Pakistan, chứ không phải ở Afghanistan: Mỹ tin rằng, cuộc chiến chống lại Al Qaeda có thể được tiến hành trên khắp thế giới, nhưng trên thực tế, chiến trường của chiến dịch Enduring Freedom (Tự do vĩnh viễn) là ở Afghanistan. "Không có cách nào chứng tỏ rằng, Bin Laden, vào thời điểm bị giết hại, đang chỉ huy một tổ chức tiến hành cuộc xung đột vũ trang ở Pakistan hoặc từ quốc gia này" - luật sư Kress nói.
Theo Ngọc Vân (Lao Động/Atlantic Wire)
