Chuyện Iran hiện diện và khuếch trương ảnh hưởng ở Syria không chỉ là lo ngại của Mỹ mà cả với Israel.
Israel lâu nay vẫn cảnh cáo Iran chuyện thiết lập hiện diện quân sự ở Syria, lập mặt trận thứ hai đe dọa Israel. Mặt trận thứ nhất được xem là lực lượng vũ trang Hezbollah ở Lebanon. Israel cáo buộc Iran chuyển vũ khí sang Lebanon cho Hezbollah qua ngả Syria.
Để ngăn chặn viễn cảnh này Israel đã thực hiện hàng trăm cuộc không kích nhắm vào các mục tiêu Iran ở Syria trong vài năm qua.
Duy nhất Nga có thể đẩy Iran khỏi Syria?
Đầu tuần này tại Tel Aviv diễn ra hội nghị hàng năm của Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia (INSS) bàn về mối đe dọa Iran với Israel. Tham gia hội nghị có Thiếu tướng Amir Eshel - Tư lệnh Không quân Israel, Chuẩn tướng Yoram Hamo - nhà cựu chiến lược quân sự, Thiếu tướng Nitzan Alon – người dẫn đầu chiến dịch chống Iran của Lực lượng Vũ trang Israel.
Tướng Alon nhận định Israel nhìn chung đã phong tỏa được các nỗ lực của Iran nhằm thiết lập hiện diện quân sự lâu dài ở Syria. Có mặt tại hội nghị INSS ngày 28-1, Tổng thống Israel Reuven Rivlin cảnh báo Iran có khả năng sẽ tăng phản ứng với chuyện Israel không kích các mục tiêu mình ở Syria.
Thiếu tướng Nitzan Alon phát biểu tại Hội nghị hàng năm của Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia ở Tel Aviv (Israel) ngày 28-1. Ảnh: INSS
Luôn ngay ngáy nỗi lo Iran sẽ dùng Syria làm bàn đạp tấn công sang mình, vì thế trục Iran khỏi Syria luôn là mối bận tâm của Israel.
Nhưng thế lực nào có thể làm được điều này? Chắc chắn không phải Israel, cựu Tư lệnh Không quân Israel Amir Eshel nói tại hội nghị INSS ngày 28-1. Lý do sức mạnh quân sự của Israel không đủ để đẩy Iran ra khỏi Syria.
Theo Tướng Eshel, chỉ có duy nhất một nước có thể làm được điều này, và đó không phải là Mỹ, mà là Nga.
“Không có hành động quân sự nào đẩy được Iran ra khỏi Syria. Chỉ có nỗ lực ngoại giao mới có thể đưa được Iran ra khỏi Syria, và nỗ lực ngoại giao này chỉ có một địa chỉ. Đó là Nga” – theo Tướng Eshel. Tướng Eshel rời vị trí Tư lệnh Không quân Israel năm 2017, hiện là thành viên cấp cao Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia (Israel).
Chỉ là suy nghĩ viển vông?
Tuy nhiên nói với Jerusalem Post ngày 29-1, chuyên gia quân sự Philip Smyth tại Viện Chính sách Cận Đông của Washington nhận định Nga sẽ không thể đẩy được Iran ra khỏi Syria.
Cựu Tư lệnh Không quân Israel Amir Eshel phát biểu tại Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia ở Tel Aviv (Israel) ngày 28-1. Ảnh: INSS
Theo ông Smyth, Iran sẽ không tự nguyện rời Syria và Nga sẽ không thể đẩy hết lực lượng Iran ra khỏi Syria.
“Đây là nói về xây dựng năng lực dài hạn. Israel phần nào hiệu quả trong việc ngăn chặn những thứ Iran đưa tới Syria nhưng đây là tiến trình dài hạn. Mặt trận Syria mang lại nhiều lợi thế cho Iran, là giấc mơ có thật với Iran” – theo ông Smyth.
Theo ông Smyth, Iran biết phải chơi trò chơi dài hạn thế nào và muốn đưa toàn bộ lực lượng dân quân người Shia ở các nước đến Syria.
“Iran nhìn vào thực tế và nói: Được thôi, chúng ta gặp chút bất lợi nhưng lúc này chúng ta chưa sẵn sàng cho bất cứ chiến dịch tấn công nào. Và tôi nghĩ quân đội Israel biết điều đó. Hezbollah hiện cũng chưa đủ khả năng tấn công Israel, nhưng nếu chúng ta cho họ vài năm nữa để tăng cường sức mạnh thì lúc đó câu chuyện thật sự mới diễn ra” – chuyên gia Smyth nhận định.
“Iran xem đó là một tiến trình dài hàng thập niên, và cuộc chiến ở Syria mang lại một cơ hội mới cho Iran…Họ có hiện diện tại chiến trường, họ có lực lượng ở đó và đang xây dựng lực lượng địa phương, có Hezbollah” – theo chuyên gia Smyth.
Hơn nữa, chuyên gia Smyth cho rằng không thể đặt niềm tin vào Nga khi họ “đang chơi trò chơi của mình” và lại có quan hệ đối tác chiến lược với Iran. Theo ông, Nga “dù đang cố tỏ ra trung lập nhưng rõ ràng đang duy trì một đường đi chống Israel”.
“Bằng việc nhân nhượng một số thứ, bạn tạo ra vẻ ngoài ôn hòa hơn, nhưng điều này không có nghĩa bạn là người ôn hòa” – ông Smyth nói.
Theo ông Smyth, Nga “đang hợp tác và hành động với các nhóm ủng hộ Iran ở Syria và Iraq…Tôi không thể tin Nga”.
Tổng thống Nga Vladimir Putin (trái) gặp Tổng thống Iran Hassan Rouhani (phải) bên lề hội nghị Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) ở Thanh Đảo (Trung Quốc) tháng 6-2018. Ảnh: AFP
Nhà nghiên cứu cấp cao Anna Borshchevskaya tại Viện Chính sách Cận Đông của Washington và tại Viện Dân chủ châu Âu cũng đồng tình quan điểm không thể trông chờ Nga đẩy Iran ra khỏi Syria. Ông cho rằng dù Nga và Iran có một số bất đồng về chiến thuật nhưng “nghĩ rằng Nga và Iran sẽ tách ra khỏi nhau là suy nghĩ viển vông khi họ có quá nhiều mục tiêu chung”.
Bản thân Tướng Eshel cũng thừa nhận rất có khả năng Nga sẽ đứng về phía chống lại Israel. Nga đã nhiều lần cảnh cáo Israel không tiếp tục tấn công vào Syria. Theo Nga, các cuộc không kích của Israel chỉ tăng thêm căng thẳng khu vực, không phục vụ quyền lợi dài hạn bất kỳ nước nào, kể cả Israel.
