Ông Neil Gorsuch, thẩm phán 49 tuổi đến từ bang Colorado, đã nhận được 54 phiếu thuận và 45 phiếu chống. "Hôm nay là một ngày mới” - lãnh đạo phe đa số Cộng hòa tại Thượng viện Mitch McConnell phát biểu trước phiên bỏ phiếu. Ông Gorsuch "sẽ tạo ra một sự bổ sung tuyệt vời cho tòa án. Ông ấy sẽ làm cho người dân Mỹ tự hào” - ông McConnell nói.
Chiến thắng tại Thượng viện
Nhà Trắng cho biết hy vọng ông Gorsuch, ứng cử viên trẻ nhất được đề cử vào ghế thẩm phán của Tòa Tối cao Mỹ, sẽ tuyên thệ nhậm chức sớm vào ngày 10-4 tới. Vị thẩm phán 49 tuổi này đã được các đảng viên Cộng hòa ca ngợi là người kế nhiệm xứng đáng của cố thẩm phán Antonia Scalia. Ông Scalia đã qua đời vào tháng 2-2016 khi cuộc đua tranh cử tổng thống đang diễn ra sôi nổi.
Nhưng việc ông Gorsuch được đề cử đã bị đảng Dân chủ đối lập phản đối kịch liệt. Họ phẫn nộ vì đảng Cộng hòa từ chối phê chuẩn ứng cử viên đề cử của cựu Tổng thống Obama, thẩm phán Merrick Garland, suốt cả năm 2016. Đáp lại, ông McConnell lập luận rằng vì năm ngoái là năm bầu cử, vị tổng thống kế tiếp nên chọn ứng cử viên.
Tòa án Tối cao là cửa ngõ tư pháp cuối cùng giải quyết nhiều vấn đề nhạy cảm nhất trong đời sống và luật pháp nước Mỹ. Các thành viên của Tòa Tối cao có nhiệm kỳ trọn đời nên sức ảnh hưởng của họ rất lâu dài. Tòa án Tối cao Mỹ gồm chín thẩm phán, tuy nhiên chiếc ghế thứ chín đã bị bỏ trống trong hơn một năm qua vì cuộc chiến chính trị giữa đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa.
Cuộc chiến chính trị này đã đi vào hồi kết vào ngày 6-4 khi đảng viên Dân chủ đưa ra “thủ tục filibuster” ngăn cản ông Gorsuch tiến vào phiên bỏ phiếu cuối cùng. Các lãnh đạo đảng Cộng hòa của Thượng viện đã đáp trả với "đòn hạt nhân", một động thái thay đổi nguyên tắc của Thượng viện để đưa ông Gorsuch và tất cả ứng cử viên sau này của Tòa án Tối cao bước thẳng vào phiên bỏ phiếu cuối cùng.
Ứng cử viên thẩm phán Tối cao Neil Gorsuch tuyên thệ tại phiên điều trần tại Washington vào ngày 20-3. Ảnh: REUTERS
Trước đó ứng viên bắt buộc phải nhận được ít nhất 60 phiếu thuận, nhưng giờ chỉ cần đạt được 51/100 phiếu thuận. Ông Gorsuch dễ dàng nhận được số phiếu quá bán này với sự ủng hộ của đa số đảng viên Cộng hòa và một số đảng viên Dân chủ.
Hồi sinh sức lệnh cấm nhập cảnh?
Việc ông Gorsuch được phê chuẩn sẽ có lợi cho ông Trump khi ông đang tìm kiếm sự chấp thuận cho lệnh cấm công dân của một số quốc gia mà người Hồi giáo chiếm đa số nhập cảnh vào Mỹ. Lệnh cấm nhập cảnh này đã không được chấp thuận bởi các tòa án liên bang nhưng các chuyên gia cho rằng nó sẽ được đưa lên Tòa án Tối cao.
Stephen Yale-Loehr, giảng viên dạy luật nhập cư tại Trường Luật Cornell, tin rằng ông Trump có lý do để lạc quan nếu lệnh cấm nhập cảnh này được đưa lên Tòa án Tối cao xem xét, có thể là vào cuối năm nay.
Ông Yale-Loehr nói với AFP: "Tòa án thường làm theo ngành hành pháp về vấn đề nhập cư vì vấn đề này liên quan đến chủ quyền quốc gia và các vấn đề đối ngoại”.
Đánh giá trái chiều
Trong khi đảng Cộng hòa rất hài lòng với danh tiếng của ông Gorsuch thì đảng Dân chủ bày tỏ quan ngại ông Gorsuch đã không trả lời đúng các câu hỏi trong phiên điều trần về các vấn đề chủng tộc, giáo dục và phá thai. Họ cũng lập luận rằng hồ sơ của ông Gorsuch cho thấy ông là một nhà luật pháp ủng hộ các doanh nghiệp lớn.
Ngày 6-4, thượng nghị sĩ Chuck Schumer cho biết ông hy vọng ông Gorsuch đã lắng nghe "những lo ngại của chúng tôi về việc Tòa án Tối cao ngày càng trở thành một tòa án thân doanh nghiệp, thiên vị các nhà tuyển dụng, các tập đoàn và tư bản đặc biệt”.
Đối với việc thay đổi nguyên tắc của Thượng viện để đưa ông Gorsuch vào vị trí, ông Schumer đã đưa ra lời cảnh báo cho tương lai của Tòa án Tối cao. Ông Schumer nói: "Tôi cho rằng điều này sẽ khiến Tòa án Tối cao trở thành một nơi phân cực đảng phái hơn. Do đó sẽ ảnh hưởng tới niềm tin của người Mỹ vào sự liêm chính và tính công bằng cơ bản của luật pháp”.
