GS Alan Dupont thuộc khoa An ninh quốc tế tại ĐH New South Wales (Úc) nhận định như trên trên báoPhilstar (Philippines) ngày 28-5.
Ông ghi nhận quan hệ thương mại mật thiết giữa Anh và Đức trong những năm đầu thế kỷ 20 vẫn không thể ngăn Chiến tranh thế giới thứ nhất xảy ra.
Philippines xem TQ là một trong những đối tác thương mại quan trọng nhất và là đối tác lớn thứ ba, chỉ sau Mỹ và Nhật. TQ cũng là nhà đầu tư lớn thứ chín tại Philippines và xếp thứ tư về số lượng khách du lịch sang Philippines. Dù vậy, sẽ sai lầm nếu Philippines kết luận sự lệ thuộc thương mại giữa hai nước có thể bảo đảm hòa bình.
GS Alan Dupont ghi nhận trong gần 20 năm trở lại đây, TQ đã chuyển từ nước xuất khẩu sang nhập khẩu hơn 55% lượng dầu tiêu thụ. Trữ lượng than khổng lồ của TQ không đủ đáp ứng nhu cầu nội địa. Vì lẽ đó TQ sẵn sàng tiến hành chủ nghĩa đơn phương cơ bắp để thống trị đường biển chiến lược trên biển Đông và thách thức Mỹ trong khu vực.
Trong bài toán này, Bắc Kinh được nhiều hơn là mất một khi xâm chiếm khu vực giàu trữ lượng dầu khí. Biển Đông có trữ lượng hải sản lớn cũng rất quan trọng đối với tình hình an ninh lương thực của TQ. Chiếm giữ tài nguyên ở biển Đông là mối quan tâm của giới cầm quyền Bắc Kinh bên cạnh lo ngại về khủng bố, hải tặc và môi trường.
Chuyên gia Micah Zenko ở Hội đồng Quan hệ đối ngoại (Mỹ) gần đây đã trao đổi với tạp chíForeign Policy (Mỹ) rằng cuộc chiến giữa Mỹ và TQ khó có thể xác định trước được nhưng căng thẳng vẫn có thể dẫn đến chiến tranh.
Tranh chấp giữa TQ và các đồng minh của Mỹ như Philippines tạo cho Mỹ cơ hội phục hồi năng lực hệ thống đồng minh trong khu vực, cụ thể như thỏa thuận quốc phòng Mỹ đã ký kết với Philippines cho phép Mỹ đưa quân luân phiên đến Philippines. Qua chuyến thăm bốn nước châu Á (Philippines, Malaysia, Nhật và Hàn Quốc), Tổng thống Obama đã khẳng định Mỹ đang xây dựng một kiến trúc an ninh mới trong khu vực.
Trong khi đó Chủ tịch TQ Tập Cận Bình cũng tìm cách thiết lập một kiến trúc hợp tác với các đối tác như Thái Lan, Thổ Nhĩ Kỳ, Nga và Sri Lanka. Ý tưởng của TQ là thiết lập các nhóm chính phủ các nước đang phát triển để hạn chế ảnh hưởng và vai trò của Mỹ trong khu vực.
Theo chuyên gia Micah Zenko, các bên tranh chấp tại biển Đông vẫn có thể tránh được chiến tranh nếu đưa ra được các giải thích rõ ràng về hành động của mình trong các vùng đặc quyền kinh tế.
DUY KHANG
