Dư luận quốc tế không thể quên vụ 17 dân thường bị năm nhân viên công ty bảo vệ tư nhân Blackwater thảm sát tại quảng trường Nisour ở Baghdad (Iraq) năm 2007.
Mới đây, khi công bố tài liệu mật của quân đội Mỹ về chiến tranh Iraq, trang web Wikileaks tiếp tục khẳng định bức tranh đen tối về các công ty bảo vệ tư nhân của Mỹ tại Iraq.
Trước vấn nạn các nhân viên bảo vệ tư nhân sử dụng vũ lực tùy tiện, hồi cuối tháng 10, Tổng thống Afghanistan Hamid Karzai đã phải thông báo thành lập một ủy ban phụ trách soạn thảo lịch trình giải tán các công ty bảo vệ tư nhân.
Vì lẽ đó, sự kiện các công ty bảo vệ tư nhân ký kết Quy tắc quốc tế về đạo đức hôm 9-11 tại Genève, Thụy Sĩ (gọi tắt là bản quy tắc) đã được các nước hoan nghênh, bởi đây là lần đầu tiên trên thế giới có một văn bản quốc tế quy định đạo đức nghề nghiệp dành cho các công ty bảo vệ tư nhân.
Trong 58 công ty bảo vệ tư nhân ký kết bản quy tắc có các công ty lớn của Mỹ như Triple Canopy, Xe Services (tiền thân là Công ty Blackwater), các công ty Anh như Aegis, G4 Security (G4S).
Biếm họa của Pat Bagley đăng trên báo SALT LAKE TRIBUNE (Mỹ) về công ty bảo vệ tư nhân Blackwater trước đây hoạt động ở Iraq.
Dự thảo bản quy tắc được soạn thảo trong 14 tháng. Mục đích nhằm cải thiện các tiêu chuẩn công nghiệp của các công ty bảo vệ tư nhân và bảo đảm các công ty bảo vệ tư nhân hoạt động trên nguyên tắc tôn trọng quyền con người và quyền trong chiến tranh.
Công ty bảo vệ tư nhân ngoài tuân thủ luật pháp của nước mình còn phải tôn trọng bản quy tắc đã ký kết.
Bản quy tắc gồm 15 trang, chủ yếu cấm các hành vi giết người, sử dụng nhục hình, phân biệt đối xử, buôn người và xác định một số quan điểm về quản lý công ty bảo vệ tư nhân trong tuyển dụng, đào tạo, thông tin nội bộ, cơ chế kiểm soát. Bản quy tắc chỉ cho phép sử dụng vũ lực trong trường hợp phòng vệ chính đáng.
| 40.000 nhân viên của các công ty bảo vệ tư nhân đang hoạt động tại Afghanistan. Từ năm 2001 đến nay, Công ty Blackwater của Mỹ đã kiếm được hợp đồng hơn 600 triệu USD với CIA. Bản quy tắc lấp vào khoảng trống pháp lý về bảo vệ quyền con người trong vùng xung đột. Thông cáo ngày 9-11của Bộ Ngoại giao Thụy Sĩ |
Các công ty đã ký kết nhưng không tuân thủ bản quy tắc sẽ bị loại khỏi các hợp đồng ký kết với các chính phủ.
Từ đây đến tháng 3-2011, các công ty đã ký kết và các bên có liên quan sẽ thành lập một ủy ban phụ trách soạn thảo cơ chế giám sát việc thực hiện bản quy tắc.
Anh tuyên bố sẽ đưa nội dung của bản quy tắc vào các hợp đồng sẽ ký kết với các công ty bảo vệ tư nhân. Tại LHQ, một nhóm công tác đang thảo luận về dự thảo một công ước mới nhằm điều chỉnh các quy định cấp nhà nước liên quan đến các công ty bảo vệ tư nhân.
| Bản quy tắc là sáng kiến của chính phủ Thụy Sĩ và các tổ chức công nghiệp, được 35 nước hậu thuẫn, trong đó có Mỹ và Anh. Tuy nhiên, nhận thấy bản quy tắc vẫn chưa đủ, Thụy Sĩ đã đề nghị thiết lập các cơ chế giám sát độc lập phụ trách đánh giá hoạt động của các công ty bảo vệ tư nhân ngay tại địa bàn vùng xung đột. |
HOÀNG DUY (Theo AFP, Reuters, le Temps)
