Điều trị HIV ở y tế phường, xã

“Từ tháng 10-2011, TP.HCM thực hiện thí điểm mô hình chuyển bệnh nhân HIV đang được điều trị bằng thuốc ARV (có tác dụng khống chế virus HIV, tăng tế bào miễn dịch trong cơ thể) tại các trung tâm y tế dự phòng quận, huyện xuống trạm y tế phường, xã. Sau hơn hai năm thực hiện, mô hình này đã có 710 trường hợp chuyển về các trạm y tế phường, xã của 12 quận, huyện. Năm 2014, số lượng này sẽ tăng lên nữa, đến năm 2015 tất cả trạm y tế phường, xã của sáu quận, huyện còn lại của TP cũng sẽ tiếp nhận điều trị bệnh nhân HIV” - BS Văn Hùng, Trưởng phòng Chăm sóc-Điều trị thuộc Ủy ban Phòng, chống AIDS TP.HCM, nói.

Không sợ người khác phát hiện bị nhiễm HIV

Tại Trạm Y tế phường 2 (quận 8), bác sĩ chẳng những khám cho bệnh nhân mắc các bệnh tim, tiểu đường, tiêu hóa… mà còn khám cho người nhiễm HIV. Sau khi khám xong, một bệnh nhân nữ HIV muốn trao đổi thêm những vấn đề liên quan tới HIV nên được mời vào phòng riêng để được nhân viên y tế tư vấn. Thì ra bệnh nhân muốn hỏi về chuyện kết hôn và sinh con. Nhân viên y tế trả lời kỹ càng: “Chị có quyền kết hôn. Tuy nhiên, trong “quan hệ” vợ chồng cần phải áp dụng các biện pháp chống lây nhiễm qua đường tình dục. Để có con, cần duy trì đủ lượng tế bào miễn dịch trong cơ thể suốt sáu tháng. Do vậy chị phải thường xuyên uống thuốc ARV”.

 

Một bệnh nhân HIV (bìa trái) đang nhận thuốc ARV tại Trạm Y tế xã Xuân Thới Thượng, huyện Hóc Môn (TP.HCM). Ảnh: TRẦN NGỌC

BS Phạm Thanh Hiếu, Trưởng khoa Tham vấn hỗ trợ cộng đồng Trung tâm Y tế dự phòng quận 8, cho rằng bệnh nhân rất ngại vào khu vực dành riêng cho người nhiễm HIV ở đây, sợ những người khác biết, ảnh hưởng đến cuộc sống. “Khi điều trị tại trạm y tế phường, bệnh nhân HIV được khám chung với những người mắc các loại bệnh khác nên không có tâm lý bị phân biệt đối xử. Hơn nữa, bệnh nhân HIV còn được nhân viên y tế dành nhiều thời gian tư vấn kỹ càng hơn” - BS Hiếu nói.

Theo BS Hiếu, Trung tâm Y tế dự phòng quận 8 đã chuyển 140/1.700 ca về 8/16 trạm y tế phường để điều trị tiếp. Nhiều bệnh nhân thấy được sự thuận tiện này nên số đăng ký tăng. Theo kế hoạch, khoảng 70% bệnh nhân nhiễm HIV trong quận sẽ được điều trị tại các trạm y tế phường.

Tầm soát được người có nguy cơ nhiễm HIV

Sau khi được bác sĩ của Trạm Y tế xã Xuân Thới Thượng (huyện Hóc Môn) khám, một bệnh nhân nam ngập ngừng muốn hỏi điều gì nhưng ngại người khác nghe được. Nhân viên y tế vào phòng riêng để trao đổi. Bệnh nhân mạnh dạn hỏi: “Tối qua tôi nhậu say, ói mửa dưới đất nên má tôi phải dọn dẹp. Tôi đang lo bà bị nhiễm HIV”. Nhân viên y tế trấn an: “Nếu má anh có sử dụng găng tay thì không sao. Nếu không và tay má anh có vết trầy xước chảy máu thì phải xét nghiệm ngay. Dù không phát hiện nhiễm HIV thì hai tháng sau cũng phải xét nghiệm lần nữa. Nếu lần này không ghi nhận nhiễm HIV thì má anh an toàn”.

Theo bà Vũ Thị Hoàng Vân, Trưởng khoa Tham vấn hỗ trợ cộng đồng thuộc Trung tâm Y tế dự phòng huyện Hóc Môn, bác sĩ và nhân viên y tế của các trạm y tế xã đều được tập huấn những vấn đề liên quan đến điều trị, tư vấn HIV nên không gặp khó khăn khi tiếp xúc với người nhiễm HIV. “Hơn nữa, do mỗi nhân viên y tế của trạm chịu trách nhiệm quản lý bệnh nhân HIV trong một ấp nên dễ dàng biết được mối quan hệ giữa người nhiễm HIV với những người hút chích, nghiện ngập… Những người này có nguy cơ nhiễm HIV cao nên nhân viên y tế phối hợp địa phương vận động họ xét nghiệm máu để tầm soát HIV, tránh lây lan cộng đồng” - bà Vân nói.

Cơ hội được hưởng BHYT

BS Nguyễn Thị Thu Hằng, Phó Giám đốc Trung tâm Y tế dự phòng quận Thủ Đức, cho biết trước đây có 1.700 người nhiễm HIV điều trị tại trung tâm. Do quá đông, bệnh nhân phải chờ đợi lâu nên ảnh hưởng nhiều thứ. Vì sức khỏe kém, đi lại xa xôi nên nhiều ca điều trị không liên tục, không uống thuốc ARV đầy đủ khiến bệnh tình nặng hơn. Tuy nhiên, khi xuống phường điều trị thì sức khỏe nhiều bệnh nhân cải thiện rõ rệt.

“Hiện nay nhờ có kinh phí hỗ trợ của một số tổ chức quốc tế nên bệnh nhân HIV được điều trị miễn phí thuốc ARV. Tuy nhiên, khi nguồn tài trợ không còn, Nhà nước không đủ kinh phí bù đắp thì có thể bệnh nhân HIV phải thanh toán tiền thuốc ARV. Đáng mừng là nếu bệnh nhân HIV điều trị tại các trạm y tế phường, xã thì có khả năng sẽ được BHYT thanh toán một phần thuốc ARV. Đây là điều kiện thuận lợi để giúp bệnh nhân HIV duy trì điều trị” - BS Hằng nói.

TRẦN NGỌC