Đừng ỷ y là “bệnh đàn bà”
Loãng xương là một trong những bệnh thường gặp nhất ở người lớn tuổi, đặc biệt là phụ nữ, nhưng diễn biến từ từ và thầm lặng. Khoảng 50% nam giới bị loãng xương không rõ nguyên nhân, ngoài lý do tuổi tác. Khi có tuổi, các tế bào tạo xương bị lão hoá, các hormon sinh dục giảm thấp, việc hấp thụ canxi và vitamin D – hai nguyên liệu chính để xây dựng xương, bị giảm sút dẫn đến bệnh loãng xương, đều này càng nặng nề nếu ở tuổi trưởng thành khối lượng không đạt đỉnh.
| Theo thông báo của liên đoàn Chống bệnh loãng xương thế giới (IOF), hiện chi phí cho bệnh loãng xương tương đương chi phí cho bệnh tiểu đường và lớn hơn chi phí cho cả hai bệnh ung thư thường gặp nhất ở phụ nữ cộng lại (ung thư vú và ung thư tử cung). Chi phí lớn nhất cho bệnh loãng xương là để điều trị biến chứng gãy xương, đặc biệt là gãy cổ xương đùi. |
Người bị loãng xương thường không biết mình bị bệnh, cho đến khi bị biến chứng gãy xương, thường gặp nhất ở cổ tay, đốt sống và cổ xương đùi. Gãy xương do loãng xương có thể xảy ra sau té ngã, thậm chí do những va đụng nhẹ trong hoạt động hàng ngày, làm cho người bệnh đau đớn, mất khả năng vận động, tàn phế, phải sống phụ thuộc vào người khác và gia tăng nguy cơ tử vong.
Nam giới thường có mật độ xương cao hơn và tỷ lệ mất xương thấp hơn nữ giới nên gãy xương do loãng xương ở nam giới thường xảy ra ở tuổi khá cao (trên 70) và hậu quả lại nghiêm trọng hơn: khoảng 30% đàn ông chết trong vòng một năm sau khi bị gãy xương vùng hông, trong khi tỷ lệ này ở nữ chỉ là 12%.
Nguy cơ, dấu hiệu và triệu chứng
Người ta thường ví bệnh loãng xương giống như một tên ăn cắp thầm lặng, hàng ngày cứ lấy dần canxi trong ngân hàng dự trữ xương của cơ thể con người. Khi có dấu hiệu lâm sàng, thường là lúc đã có biến chứng, cơ thể có thể đã bị mất tới 30% khối lượng xương.
Các yếu tố nguy cơ gồm có: tuổi tác, tiền sử gia đình, tầm vóc gầy và nhỏ (nam giới gầy gò hoặc nhỏ bé ít có dự trữ khối lượng xương để dùng khi có tuổi): thiểu năng tuyến sinh dục và một số tuyến nội tiết; tiền sử dùng thuốc corticosteroid (cortisone, methylprednisolone, prednisone, prednisolone và dexamethasone) kéo dài; uống quá nhiều rượu, hút thuốc lá, rối loạn về ăn uống, lối sống ít hoạt động, ăn không đủ canxi (nam dưới 65 tuổi cần 1.000mg canxi mỗi ngày, trên 65 tuổi cần ít nhất 1.500mg); các bệnh mãn tính làm giảm khả năng hấp thụ canxi hoặc ảnh hưởng xấu đến tỷ trọng xương như tiểu đường týp 1, bệnh Crohn, bệnh Cushing, bệnh thận và phổi mãn tính...
Biểu hiện của bệnh khi có biến chứng gãy xương: đau kéo dài do chèn ép thần kinh; gù vẹo cột sống, biến dạng lồng ngực…; gãy xương (gãy hai xương cổ tay, gãy lún đốt sống, gãy cổ xương đùi); giảm khả năng vận động, ảnh hưởng nghiêm trọng tới chất lượng sống của người bệnh.
Tập tạ hay khiêu vũ đều tốt
Thay đổi lối sống là cách tốt nhất để điều trị loãng xương ở nam giới. Các biện pháp bao gồm: tăng cường vận động, bổ sung đầy đủ canxi và vitamin D, hạn chế rượu bia, hạn chế thuốc lá, tránh lạm dụng thuốc, tránh té ngã và điều chỉnh các bệnh lý mắc phải.
Các thuốc dùng cho loãng xương nam giới gồm nhóm Bisphosphonate ức chế huỷ xương, làm chậm sự mất xương và tăng tỷ trọng xương ở cột sống và xương hông; liệu pháp testosterone bổ sung chỉ có tác dụng với nam bị loãng xương do nồng độ testosterone thấp. Nếu nồng độ testosterone bình thường thì không làm tăng tỷ trọng khối lượng xương.
Loãng xương là bệnh có thể phòng ngừa nhưng nhiều nam giới không phát hiện kịp thời để điều trị có hiệu quả. Ngay cả khi đã bị loãng xương thì những biện pháp sau cũng giúp ngăn ngừa xương bị yếu đi:
Cung cấp đủ canxi và vitamin D: hai chất này là thiết yếu để tạo khối lượng xương khi còn trẻ và ngăn ngừa mất xương khi đã có tuổi. Thành phần cấu tạo xương có đến 99% canxi, nếu cơ thể không được cung cấp đủ thì sẽ lấy canxi từ xương, do đó cần bổ sung canxi và vitamin D để giảm nguy cơ gãy xương hông và cột sống. Nam cần 400 – 800 đơn vị quốc tế (IU) vitamin D mỗi ngày.
Vận động giúp tạo dự trữ canxi, tăng sự khéo léo, sức mạnh, sự cân bằng nên ít bị ngã và gãy xương. Ngoài ra, vận động còn bảo vệ xương không bị mất thêm ở nam giới đã bị bệnh loãng xương. Mỗi tuần nên tập nâng tạ ít nhất ba lần. Chạy hay đi bộ, khiêu vũ hay chơi quần vợt đều tốt, chỉ tránh môn thể thao dễ gây gãy xương.
Theo PGS.TS.BS Lê Anh Thư (SGTT)
