Thẩm phán bị cách chức vẫn... đạo đức tốt (!?)

Tại hội nghị trực tuyến sơ kết công tác tư pháp sáu tháng đầu năm 2017 vào chiều 10-7, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu cho hay hoạt động bổ nhiệm, cấp chứng chỉ hành nghề bổ trợ tư pháp (BTTP) đang có nhiều bất cập, vướng mắc.

Bị kỷ luật, ra khỏi ngành… vẫn đạo đức tốt

Ông Phan Chí Hiếu cho rằng các quy định pháp luật liên quan đến tiêu chuẩn về ý thức tuân thủ hiến pháp, pháp luật và tiêu chuẩn có phẩm chất đạo đức tốt để được cấp chứng chỉ hành nghề hoặc bổ nhiệm chức danh BTTP (nhất là trong lĩnh vực luật sư) là các tiêu chuẩn định tính. Điều này tạo nên khó khăn cho quá trình thẩm tra hồ sơ ở cả phía Bộ Tư pháp và Sở Tư pháp địa phương.

Báo cáo của Bộ dẫn chứng việc ông NVR ở Sóc Trăng đã bị Chủ tịch nước cách chức thẩm phán, năm lần bị xử lý kỷ luật, khai trừ đảng do ý thức kém nhưng vẫn được địa phương xác nhận... đạo đức tốt, đủ điều kiện cấp chứng chỉ hành nghề để gửi lên Bộ.

Một trường hợp khác cũng được dẫn ra hội nghị để minh họa cho bất cập trên. Phó Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Hải Dương Bùi Sỹ Hoàng kể: “Chúng tôi đang thụ lý hồ sơ đề nghị cấp chứng chỉ hành nghề. Đây là một cán bộ công an, trong năm năm công tác ba lần bị kỷ luật, sau đó bị cho ra khỏi ngành. Khi chúng tôi xác minh hồ sơ có làm việc với ngành công an, chính quyền địa phương, họ đều xác nhận về tiêu chuẩn này để tạo điều kiện cho cán bộ cũ của ngành. Chúng tôi băn khoăn không biết xác định tiêu chuẩn đạo đức tốt thế nào khi đề xuất trường hợp này nhưng lại không biết từ chối thế nào!”.

Từ đó, ông Hoàng đề nghị Bộ quan tâm hơn tới chất lượng đầu vào của luật sư và cần có hướng dẫn cụ thể về “tiêu chuẩn đạo đức tốt”.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long (giữa) cùng Thứ trưởng Phan Chí Hiếu (trái) và Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc chủ trì hội nghị trực tuyến. Ảnh: Đ.MINH

Khai man và gian dối khi làm hồ sơ

Cạnh đó, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu cũng cho hay số lượng người đề nghị cấp chứng chỉ hành nghề trong lĩnh vực BTTP thời gian gần đây tăng đột biến. Trong đó có nhiều đối tượng bị kỷ luật, bị cho nghỉ việc ở các ngành khác, hoặc đối tượng cơ hội, lợi dụng kẽ hở của pháp luật, gian dối hồ sơ để chui vào vỏ bọc các chức danh BTTP (nhất là luật sư).

Trong khi đó, Sở Tư pháp một số nơi lại không thực hiện hết trách nhiệm được pháp luật giao. Cụ thể, Luật Luật sư, Luật Công chứng... đã giao cho Sở Tư pháp tiếp nhận, thẩm tra hồ sơ của người đề nghị cấp chứng chỉ hành nghề trước khi gửi lên Bộ. Tuy nhiên, quá trình thẩm tra, Bộ Tư pháp phát hiện không ít hồ sơ không đầy đủ thành phần theo quy định, khai thiếu, thậm chí khai man, che giấu thông tin để qua mắt cơ quan có thẩm quyền...

Bộ Tư pháp cho rằng quá trình thẩm tra hồ sơ, một số sở thực hiện qua loa, đơn giản, hình thức dẫn đến khi xem xét hồ sơ để cấp chứng chỉ hành nghề, Bộ phải xác minh mất nhiều thời gian. Thậm chí nhiều trường hợp vi phạm nghiêm trọng về phẩm chất đạo đức, vi phạm pháp luật nhiều lần, có hệ thống (dù chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự) hoặc bị cách các chức danh tư pháp hoặc thiếu bằng cấp theo quy định nhưng vẫn được địa phương xác nhận “đủ tiêu chuẩn”. Sau khi Bộ thẩm tra, xác minh là không đủ tiêu chuẩn và từ chối cấp phép, bổ nhiệm..., đương sự đã khiếu nại, khiếu kiện.

Sẽ siết chặt đầu vào?

Trong báo cáo chuyên đề về tình hình thực hiện một số nhiệm vụ trong lĩnh vực BTTP, Bộ Tư pháp cho biết sẽ tiếp tục hoàn thiện thể chế trong lĩnh vực này trong bối cảnh hoạt động xã hội hóa công tác bổ trợ đang diễn ra quá nhanh, hoạt động của các cá nhân, tổ chức BTTP ngày càng phức tạp và tiềm ẩn rủi ro.

“Các quy định về tiêu chuẩn đầu vào của các đối tượng này càng cần được siết chặt hơn, do đó cần thiết sửa đổi một số văn bản hướng dẫn liên quan đến tiêu chuẩn bổ nhiệm, cấp chứng chỉ... để nâng cao tiêu chuẩn đầu vào của các chức danh BTTP” - Bộ Tư pháp khẳng định. Theo đó, quy định loại trừ những người đã từng bị cách các chức danh tư pháp (thẩm phán, kiểm sát viên, điều tra viên) hoặc đã từng bị xử lý về các hành vi vi phạm đến tính trung thực, liêm chính thì không được cấp chứng chỉ hành nghề các chức danh BTTP.

Cạnh đó, Bộ cũng sẽ hướng dẫn rõ trong nghị định của Chính phủ (sửa đổi, bổ sung Nghị định 123/2013 hướng dẫn thi hành Luật Luật sư) về thẩm định tiêu chuẩn đạo đức, chấp hành pháp luật khi xem xét hồ sơ. Cục trưởng Cục BTTP Đỗ Hoàng Yến nói Cục mong nhận được các ý kiến góp ý cho dự thảo nghị định này (đã được đăng tải trên cổng thông tin điện tử của Bộ Tư pháp).

Trong khi chờ hoàn thiện thể chế, trước mắt Bộ Tư pháp sẽ chỉ đạo Cục Bổ trợ, Thanh tra Bộ tăng cường hướng dẫn các địa phương trong việc đảm bảo các điều kiện, tiêu chuẩn cấp phép, chứng chỉ hành nghề, tổ chức các lớp tập huấn, trao đổi kinh nghiệm trong xử lý hồ sơ cấp phép...