Ông Võ Văn T. (51 tuổi, ngụ TP Cần Thơ) ký hợp đồng mua bảo hiểm nhân thọ (BHNT) với Công ty BHNT X (Công ty X). Theo hợp đồng, trong thời gian 15 năm nếu ông T. chết hay bị thương tật toàn bộ vĩnh viễn, Công ty X sẽ trả cho con gái ông T. số tiền BH là 150 triệu đồng. Ông T. đã đóng kỳ phí BH đầu tiên 3,5 triệu đồng. Hai tháng sau, ông T. nhập viện và chết vì ung thư gan. Sau khi ông T. mất, con gái ông T. nộp hồ sơ yêu cầu Công ty X trả tiền BH 150 triệu đồng.
Bị ung thư nhưng không khai báo
Trong khi tiến hành thủ tục để giải quyết quyền lợi BH theo yêu cầu của con gái ông T., Công ty X phát hiện ông T. từng điều trị bệnh gan tại một bệnh viện ở TP.HCM và bị ung thư gan trước ngày mua BH! Nhưng khi mua BH, ông T. đã không cung cấp đầy đủ và trung thực các thông tin liên quan đến căn bệnh ung thư gan của mình. Viện dẫn lý do này, Công ty X từ chối trả tiền BH cho con gái ông T. Con gái ông T. đã khởi kiện Công ty X để đòi số tiền BH trên.
Trong phiên xử sơ thẩm, TAND quận N cho rằng lẽ ra Công ty X khi muốn bán BH thì phải kiểm tra hồ sơ và thực trạng sức khỏe của khách hàng trước khi chấp nhận ký hợp đồng và thu phí. Khi công ty đồng ý ký hợp đồng và nhận phí BH thì hợp đồng đã có hiệu lực. Tòa buộc Công ty X phải trả tiền BH cho nguyên đơn.
Khách hàng luôn được tư vấn và chăm sóc chu đáo trước khi ký hợp đồng bảo hiểm. Tuy nhiên, bạn cần khai báo trung thực, đầy đủ để bảo đảm quyền lợi tốt nhất khi xảy ra rủi ro. (Ảnh minh họa)
Xử theo Luật Kinh doanh bảo hiểm
Không đồng ý với cách xét xử của tòa án cấp sơ thẩm nên Công ty X đã kháng cáo. Tại phiên xử phúc thẩm, TAND TP Y đã hủy án sơ thẩm, giao TAND quận N xét xử lại vụ án. Lý do: Tuy là quan hệ tranh chấp hợp đồng BH nhưng tòa án cấp sơ thẩm lại áp dụng Điều 604 Bộ luật Dân sự về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng để xét xử. Như vậy là không áp dụng đúng luật khi xét xử.
Trong vụ án này, các văn bản luật cần được áp dụng trước hết phải là Luật Kinh doanh BH (luật chuyên ngành) và các văn bản hướng dẫn của luật này để giải quyết. Án sơ thẩm cho rằng Công ty X phải thẩm định sức khỏe người mua BH trước khi bán BH là không có cơ sở. Không có quy định nào của pháp luật BH hiện hành buộc công ty BH phải có nghĩa vụ này. Nếu trong quá trình xét xử, Công ty X cung cấp đủ chứng cứ về việc ông T. đã bị bệnh ung thư gan trước khi ký hợp đồng BH thì tòa án phải áp dụng quy định của Luật Kinh doanh BH (các điều 18, 19) để bác yêu cầu của nguyên đơn đòi tiền BH.
Bộ luật Dân sự là luật chung để điều chỉnh các quan hệ giao dịch dân sự trong xã hội. Nhưng đối với những lĩnh vực chuyên ngành như BH, nhà đất, thương mại, ngân hàng… với nhiều đặc thù khác với các giao dịch dân sự thông thường, tòa án sẽ áp dụng các luật chuyên ngành ưu tiên để giải quyết tranh chấp này, nếu luật chuyên ngành không có quy định thì mới áp dụng luật chung.
Đặt nặng yếu tố trung thực
Trong cuộc sống có những tai nạn, bệnh tật bất ngờ xảy ra mà con người không thể biết trước được. Vì vậy, mua BH là để phòng khi bản thân không may bị bệnh tật hoặc tử vong bất ngờ thì gia đình hoặc người thân sẽ có khoản tiền BH để giảm bớt khó khăn về tài chính. Do đó, nếu một người đã biết trước mình bị bệnh tật nhưng tìm cách che giấu để mua BH nhằm mục đích nhận được số tiền BH thì hành vi này là không công bằng, không còn là BH nữa mà chính là hành vi “trục lợi BH”.
Bộ luật Dân sự và Luật Kinh doanh BH đều quy định: Khi mua BH, bên mua BH phải cung cấp thông tin đầy đủ, trung thực tình trạng sức khỏe của mình khi điền hồ sơ yêu cầu BH. Công ty BH có quyền đơn phương đình chỉ thực hiện hợp đồng, từ chối trả tiền BH khi phát hiện bên mua BH cố ý cung cấp thông tin sai sự thật nhằm giao kết hợp đồng BH để được trả tiền BH.
Ngoài ra có những trường hợp (không phải tất cả) công ty BH tổ chức kiểm tra sức khỏe cho bên mua BH. Nhưng trong trường hơp này, bên mua BH thường phải ký cam kết với công ty BH rằng việc kiểm tra sức khỏe sẽ không miễn trừ cho bên mua BH nghĩa vụ phải cung cấp thông tin đầy đủ, trung thực về tình trạng sức khỏe của mình cho công ty BH. Nếu bên mua BH không khai hoặc khai không đầy đủ tình trạng sức khỏe, tiền sử bệnh tật của mình thì sau này khi xảy ra sự kiện BH, công ty BH có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng và từ chối trả tiền BH.
Tóm lại, khi mua BHNT, điều quan trọng nhất mà bên mua BH cần lưu ý là phải điền đầy đủ thông tin cá nhân và cung cấp cho công ty BH tất cả thông tin về tình trạng sức khỏe của mình trong hồ sơ (giấy) yêu cầu BH. Trên cơ sở các thông tin này, công ty BH có quyền quyết định bán BH hay không và bán với mức phí như thế nào. Nhưng khi bên mua BH đã cung cấp đầy đủ, trung thực các thông tin cá nhân, sức khỏe thì sau này khi xảy ra sự kiện BH, công ty BH phải trả đầy đủ số tiền BH mà hai bên đã giao kết trong hợp đồng.
LS ĐẶNG NGỌC CHÂU
