Số bà mẹ cho con bú đến bốn tháng tuổi là 18,9%, số trẻ được bú đến sáu tháng tuổi lại càng ít hơn, chỉ đạt 12,2%.
Trong giai đoạn 3-4 tháng tuổi, sữa mẹ không chỉ có giá trị dinh dưỡng làm tăng chiều dài cơ thể cho trẻ mà còn tránh cho trẻ nguy cơ béo phì sau này. Trong trường hợp bất khả kháng, loại sữa các bà mẹ nên chọn để nuôi “hộ” phải là sữa có thành phần gần với sữa mẹ nhất. Trên các bao bì sữa, các bà mẹ nên đọc kỹ để so sánh các thành phần. Sau đó, cụ thể từng nhãn hiệu sữa, tùy từng trẻ ưa thích và tiêu hóa được loại sữa nào thì cho trẻ uống loại sữa đó. Sữa mẹ cung cấp 50%-60% năng lượng từ lipid. Vì vậy, khi trẻ thiếu sữa mẹ hoặc khi chuyển sang ăn dặm cần đề phòng trẻ bị thiếu lipid bằng cách bổ sung dầu, mỡ. Theo một số chuyên gia, trong sữa mẹ, lipid tập trung ở cuối bầu sữa nên bà mẹ cần cho trẻ bú cạn một bên rồi mới chuyển sang vú bên kia.
Còn có một tình trạng không hiếm gặp là nhiều bà mẹ đẻ dày, có con thứ hai khi con thứ nhất chưa được hai tháng tuổi. Khi phát hiện có thai, những bà mẹ này thường thôi không cho con bú nữa vì cho rằng sữa mình lúc này không tốt, bị chua, nếu tiếp tục cho bú sẽ làm trẻ bị tiêu chảy. Đây là một sai lầm vì thực ra ngay từ khi bà mẹ mang thai đến tháng thứ tám đã có sữa non, trong đó có globulin làm tăng khả năng miễn dịch. Vì là sữa non nên hàm lượng mỡ và đường không cao, thường dẻo và trong. Đến tuần thứ hai sau khi sinh, sữa mẹ mới có màu ngà vàng và ngọt. Khi bà mẹ mang thai thì sữa mẹ quay trở lại giai đoạn sữa non, thành phần lipid và glucid có giảm nhưng sữa mẹ lúc này vẫn rất tốt, tốt hơn nhiều so với sữa ngoài. Do đó, nếu lỡ có thai, những người mẹ này vẫn nên tiếp tục cho con bú. Tuy nhiên, đến tháng cuối cùng của thai kỳ, cơ thể bà mẹ cùng một lúc nuôi hai đứa trẻ, dễ quá tải thì nên dừng bú đối với đứa lớn.
Tại Việt Nam, không ít trẻ sinh ra trong các gia đình có điều kiện kinh tế tốt, được ăn uống đầy đủ nhưng vẫn bị suy dinh dưỡng... Hiện tượng này rất phổ biến ở thành thị nhưng lại ít gặp ở nông thôn. Sở dĩ có tình trạng này là do ở TP, nhiều bà mẹ đã chọn giải pháp nuôi con bằng sữa ngoài. Những trẻ này thường là con các bà mẹ hay phải đi công tác xa, bận bịu hoặc do muốn giữ ngực đẹp nên không cho con bú. Khi không được cung cấp những dưỡng chất cơ bản trong sữa mẹ vừa tốt cho tiêu hóa, vừa tốt cho hệ miễn dịch, cơ thể trẻ sẽ phản ứng lại bằng nôn, ói, táo bón do hấp thu không tốt các loại sữa ngoài. Mặt khác, sữa công thức bắt chước không thể giống hoàn toàn sữa mẹ, không thể có các yếu tố giúp tăng trưởng, hoàn thiện hệ thống miễn dịch, nội tiết... Do đó, các trẻ nuôi bằng sữa ngoài dễ bị ốm, ho, sốt, viêm họng, tiêu chảy..., khó phát triển bình thường. Trong khi đó, các bà mẹ ở nông thôn lại cho con bú ngay sau khi sinh và bú rất đầy đủ nên các trẻ rất ít bị nôn, ói và đặc biệt có sức đề kháng tốt. Có nhiều gia đình khá giả nhưng không biết cách nuôi con nên thường ép trẻ ăn quá nhu cầu khiến trẻ sợ ăn, cơ thể không hấp thu được nên vẫn bị suy dinh dưỡng...
Để trẻ phát triển bình thường, không chỉ cho ăn uống đầy đủ cả về chất và lượng mà trẻ còn rất cần được sống trong bầu không khí yêu thương của cha mẹ và những người thân trong gia đình. Những trẻ có mẹ thường bận rộn, ít được quan tâm, âu yếm vỗ về cũng sẽ phản ứng lại bằng cách không ăn. Đây chính là những thông điệp được đưa ra tại hội nghị gần đây do Hội Nhi khoa Việt Nam tổ chức về việc cung cấp sớm các chất DHA và ARA nhằm hỗ trợ sự phát triển trí não lâu dài cho nhũ nhi.
NM
