Dự án tỉ USD ở Venezuela: PVN nói về khoản phí 584 triệu USD

Sáng 21-3, Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam (PVN) đã phát đi thông cáo về vấn đề “tiền hoa hồng” ở các hợp đồng dầu khí. Trong đó, PVN có đề cập đến khoản “phí tham gia” dự án Junin 2 tại Venezuela lên đến 584 triệu USD, gây xôn xao dư luận thời gian gần đây.

PVN: Không có chuyện chia chác, lại quả…

Theo thông cáo này, PVN cho rằng có lẽ nhiều người đã hiểu sai về khoản tiền gọi là “participant bonus” hoặc cũng có nơi dùng từ “signature bonus”, còn gọi là “hoa hồng chữ ký” hoặc “phí tham gia hợp đồng”.

“Thực chất, khoản tiền này là khoản tiền mà nhà thầu phải trả cho nước chủ nhà khi ký hợp đồng dầu khí. Có thể giải thích một cách nôm na rằng khoản tiền này giống như tiền ta đi mua hồ sơ thầu, giá trị của khoản tiền này nhiều hay ít tùy thuộc vào giá trị tổng thể của gói hợp đồng”. Thông cáo của PVN nêu như thế và giải thích thêm rằng “khi công ty dầu khí nước chủ nhà giao tài liệu cho ta thì ta phải trả tiền, khoản tiền này cũng như một loại tiền đặt cọc để buộc tham gia dự án. Đây là một thông lệ bình thường ở quốc tế”.

Viện dẫn cụ thể hơn, thông cáo của PVN cho hay các công ty nước ngoài vào Việt Nam khai thác dầu cũng phải trả khoản tiền này. Ví dụ, BHP (Anh) đã phải trả quyền khai thác ở mỏ Đại Hùng 90 triệu USD hoặc khi chúng ta liên doanh với phía Nga khai thác dầu ở mỏ Nhenhetxky thì cũng phải trả phí tham gia hợp đồng gần 100 triệu USD.

“Việc thanh toán khoản phí này cũng theo luật dầu khí của từng nước mà không thể làm khác được. Trong dự án Junin 2, khoản tiền phí tham gia dự án này là 584 triệu USD và phải chuyển ngay 300 triệu USD theo quy định của Venezuela. Không thể nào có chuyện chúng ta chuyển tiền cho Venezuela rồi họ lại cắt xén, chia chác, lại quả với nhà đầu tư Việt Nam” - thông cáo này khẳng định.

Dẫn chứng các trường hợp cụ thể tham gia khai thác dầu khí ở Venezuela, PVN thông tin Nga cũng phải chi cho Tập đoàn Dầu khí quốc gia Venezuela (PVDSA) 1 tỉ USD tiền phí tham gia hợp đồng. Trung Quốc cũng đã chi 1 tỉ USD cho cái gọi là “hoa hồng chữ ký”… Tuy nhiên, thông cáo này của PVN không nói rõ số tiền này là “chi phí tham gia hợp đồng” của mấy dự án và là của dự án nào.

Trở lại với dự án Junin 2 ở Venezuela, thông cáo PVN cho hay sau khi ký hợp tác liên doanh giữa PVEP và PVDSA thì dự án này đã được Quốc hội Venezuela thông qua. Và một khi dự án được Quốc hội Venezuela thông qua thì bất luận thời thế thay đổi thế nào, ai lên nắm quyền thì đều phải tôn trọng và thực hiện đúng những điều quốc hội đã quy định.

Theo PVN, sau khi Tổng thống Hugo Chavez mất, Tổng thống Nicolás Maduro lên nắm quyền. Khi sang thăm hữu nghị chính thức Việt Nam, ông cũng đã chia sẻ với những khó khăn mà Tập đoàn Dầu khí Việt Nam đang gặp phải khi thực hiện dự án Junin 2. “Và chính phủ Venezuela sẵn sàng cho Việt Nam lựa chọn một lô khác nếu Việt Nam thấy thuận lợi hơn, có hiệu quả kinh tế cao hơn” - thông cáo của PVN thông tin và kết luận rằng: “Khai thác dầu khí là như vậy, sự rủi ro đến mà không ai có thể lường trước được…”.

PVN cho rằng khai thác dầu khí là như vậy, sự rủi ro đến mà không ai có thể lường trước được. (Ảnh do PVN cung cấp)

Đã có những cảnh báo về nguy cơ rủi ro

Liên quan đến dự án này, theo thông tin chúng tôi có được, trong một văn bản gửi PVN ngày 5-8-2010, Bộ KH&ĐT đã đề nghị phải khẩn trương hoàn tất hồ sơ dự án để trình Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư theo quy định. Tiếp đó, ngày 10-8-2010, Bộ Tài chính cũng có công văn khẳng định rằng theo Nghị quyết 49/2010 của Quốc hội khóa 12 thì PVN phải lập hồ sơ trình xin chủ trương Quốc hội.

Bộ Tài chính nêu: Nghị quyết 49/2010 (khoản 1 Điều 4) nêu rõ dự án, công trình đầu tư ra nước ngoài nếu có quy mô tổng vốn đầu tư 20.000 tỉ đồng trở lên, trong đó vốn nhà nước tham gia từ 7.000 tỉ đồng trở lên hoặc dự án, công trình đòi hỏi phải áp dụng cơ chế, chính sách đặc biệt đều được coi là dự án, công trình quan trọng quốc gia và đều phải trình Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư. Trong khi đó, tổng vốn góp của PVN trong dự án này lên tới hơn 1,2 tỉ USD, nếu tính cả chi phí tham gia (bonus) là 584 triệu USD nữa thì con số đó đã đội lên tới hơn 1,8 tỉ USD.

Tuy chưa xin ý kiến Quốc hội nhưng từ tháng 5-2009, PVN đã cho tiến hành các hoạt động phối hợp thăm dò, đàm phán. Đến ngày 29-6-2010, PVN đã cho ký hợp đồng với phía Venezuela.

Theo điều khoản ký kết giữa hai bên, PVN phải chi 584 triệu USD “chi phí tham gia dự án” cho phía đối tác. PVN sau đó đã chuyển cả thảy hai đợt (năm 2011 và 2012) là 442 triệu USD. Đến năm 2013, PVN đã ngừng nộp cho phía Venezuela khoản chi phí lần ba là 142 triệu USD để đánh giá lại. 

Theo tìm hiểu của chúng tôi, một số cảnh báo đã được đưa ra với PVN về các rủi ro của dự án. Cụ thể, tháng 8-2010, trong một văn bản của Bộ KH&ĐT, bộ này đã phân tích các rủi ro tại thị trường Venezuela. Trong đó, Bộ KH&ĐT nhấn mạnh: Rủi ro về chính trị (thay đổi thể chế), đặc biệt là về tài chính (lạm phát, chênh lệch tỉ giá, yêu cầu sử dụng dịch vụ nội địa, phá giá đồng tiền ngày 9-1-2010 mất 50% giá trị). Bộ KH&ĐT đã đề nghị “phải được cân nhắc hết sức thận trọng, đặc biệt khi nó được đầu tư bằng vốn nhà nước và vốn vay của doanh nghiệp nhà nước”.

Vào ngày 10-8-2010, Bộ Tài chính đã có văn bản gửi Văn phòng Chính phủ cũng cảnh báo về một loạt yếu tố rủi ro về khoản góp vốn của PVN khi chưa có đánh giá cụ thể, chưa cập nhật các chi phí, tỉ suất thu hồi vốn…