Ngày 11-5, tại phiên họp toàn thể của hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 24 ở thủ đô Nay Pyi Taw (Myanmar), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã phát biểu nhấn mạnh đến vấn đề hòa bình và an ninh khu vực.
Đe dọa hòa bình ở khu vực
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho biết từ ngày 1-5, Trung Quốc (TQ) đã ngang nhiên đưa giàn khoan nước sâu cùng hơn 80 tàu vũ trang, tàu quân sự và máy bay hộ tống vào vùng biển Việt Nam và đã hạ đặt giàn khoan nằm sâu trên 80 hải lý trong thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Các tàu hộ tống bảo vệ giàn khoan của TQ đã bắn vòi nước có cường độ mạnh và đâm húc thẳng vào các tàu Việt Nam, gây hư hại nhiều tàu và làm nhiều người bị thương.
Đây là lần đầu tiên TQ ngang nhiên đưa giàn khoan vào hạ đặt tại địa điểm nằm sâu trong thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của một nước trong ASEAN. Hành động cực kỳ nguy hiểm này đã và đang đe dọa trực tiếp đến hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải ở biển Đông.
Thủ tướng nêu rõ Việt Nam đã hết sức kiềm chế, sử dụng mọi kênh đối thoại, giao thiệp với các cấp khác nhau của TQ để yêu cầu TQ rút ngay giàn khoan và các tàu vũ trang, tàu quân sự ra khỏi vùng biển Việt Nam. Tuy nhiên, TQ không đáp ứng yêu cầu mà còn tiếp tục dùng sức mạnh gia tăng các hành động uy hiếp, xâm phạm ngày càng nguy hiểm và nghiêm trọng hơn.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng dự phiên họp toàn thể hội nghị cấp cao ASEAN ở Nay Pyi Taw (Myanmar) ngày 11-5. Ảnh: AP
Thủ tướng khẳng định Việt Nam luôn chân thành mong muốn cùng TQ giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình. Song Việt Nam cực lực phản đối hành động xâm phạm và kiên quyết bảo vệ chủ quyền quốc gia.
Thủ tướng đề nghị ASEAN khẳng định lại mạnh mẽ các nguyên tắc đã nêu tại Tuyên bố sáu điểm về biển Đông đồng thời yêu cầu TQ tuân thủ luật pháp quốc tế, Công ước LHQ về Luật Biển 1982 (UNCLOS), tôn trọng thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý của các quốc gia ven biển, thực hiện đầy đủ, nghiêm túc Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC) và cùng ASEAN thương lượng thực chất về Bộ Quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC).
Thủ tướng nhấn mạnh Việt Nam đề nghị ASEAN đưa các nội dung nêu trên về vấn đề biển Đông vào tuyên bố của hội nghị và tuyên bố của chủ tịch hội nghị cấp cao ASEAN lần này. Việt Nam đánh giá cao các bộ trưởng Ngoại giao ASEAN đã nhất trí thông qua một tuyên bố riêng về tình hình nghiêm trọng ở biển Đông (hôm 10-5), thể hiện rõ sự đoàn kết, vai trò trung tâm, tinh thần chủ động và trách nhiệm cao của ASEAN đối với hòa bình, ổn định và an ninh khu vực.
Thắng lợi lớn của ASEAN
Trả lời báo chí hỏi “tuyên bố của hội nghị các ngoại trưởng mạnh mẽ như vậy, tại sao vấn đề biển Đông lại không được đề cập mạnh mẽ tương tự trong tuyên bố chung”, Phó Thủ tướng-Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh cho biết: “Điều đó phản ánh tương quan về quan điểm, lợi ích của các nước thành viên ASEAN trong vấn đề biển Đông cũng như trong mối quan hệ với nước lớn. Nhưng cách làm, cách thức vận động của ASEAN là thế, tiệm tiến từng bước.
ASEAN đã đạt được đồng thuận ở cấp ngoại trưởng. Lần đầu tiên từ sau sự kiện Đá Vành Khăn mà TQ chiếm giữ từ tay Philippines năm 1995, đến nay cấp ngoại trưởng mới ra được một tuyên bố riêng như vậy về biển Đông. Cần lưu ý mới đây thôi, Philippines rất căng thẳng với TQ về chuyện bãi Cỏ Mây nhưng ASEAN cũng không ra được thông điệp đáng kể nào, cho dù chỉ là đưa vào tuyên bố chung.
Vì vậy tuyên bố ở cấp ngoại trưởng lần này cần được coi là một thắng lợi lớn không chỉ của Việt Nam mà là thắng lợi chung của cả khối ASEAN.
Tôi xin kể lại hình ảnh tại hội nghị ngoại trưởng mấy hôm trước. Tất cả ngoại trưởng đều đề cập với vấn đề biển Đông… Sau khi các ngoại trưởng thống nhất được với nhau về nội dung tuyên bố với hình thức là tuyên bố riêng, các ngoại trưởng đã đồng loạt vỗ tay. Đấy là cảnh hiếm thấy”.
. TQ đã lên tiếng phản bác, cho rằng việc đang xảy ra ở biển Đông là chuyện riêng Trung - Việt, không liên quan gì tới ASEAN. Vậy quan điểm của ASEAN về vấn đề này thế nào?
+ Tự thân tuyên bố riêng của các ngoại trưởng, tiếp đó là phát biểu của các vị lãnh đạo ASEAN trong hội nghị toàn thể hôm nay đã là câu trả lời… Tất cả đều bày tỏ lo ngại về sự việc đang diễn ra.
. Bước tiếp theo chúng ta giải quyết sự việc giàn khoan với TQ là gì?
+ Chúng ta luôn mong muốn giải quyết bất đồng thông qua các biện pháp hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế. Chúng ta đã, đang và tiếp tục trao đổi với TQ thông qua các kênh ngoại giao. Đương nhiên đây là chủ quyền, là vấn đề thiêng liêng của Tổ quốc, chúng ta sẵn sàng thực hiện các biện pháp cần thiết, phù hợp với luật pháp quốc tế để bảo vệ chủ quyền.
NGHĨA NHÂN (từ Nay Pyi Taw) - TTXVN
| Tuyên bố chủ tịch hội nghị cấp cao ASEAN “Chúng tôi bày tỏ quan ngại sâu sắc về các vụ việc đang diễn ra trên biển Đông. Chúng tôi khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải và hàng không ở biển Đông. Chúng tôi kêu gọi tất cả các bên tham gia Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông nhằm tạo môi trường tin cậy và xây dựng lòng tin; thực hiện kiềm chế, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực; giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, tuân thủ các nguyên tắc đã được thừa nhận chung của luật pháp quốc tế và Công ước LHQ về Luật Biển 1982. Chúng tôi nhấn mạnh sự cần thiết của việc sớm đạt được Bộ Quy tắc ứng xử ở biển Đông. Theo đó, chúng tôi ghi nhận tầm quan trọng của Tuyên bố của các bộ trưởng Ngoại giao ASEAN về tình hình hiện nay ở biển Đông đã được hội nghị các bộ trưởng Ngoại giao ASEAN tuyên bố ngày 10-5-2014.” ASEAN thúc đẩy sớm lập Bộ Quy tắc ứng xử ở biển Đông Thủ tướng Lý Hiển Long: Các biến cố gần đây ở biển Đông là lời cảnh tỉnh đối với ASEAN. Ngày 11-5, hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 24 đã khai mạc tại thủ đô Nay Pyi Taw (Myanmar) với chủ đề “Đoàn kết hướng tới một cộng đồng hòa bình và thịnh vượng”. Theo báo Phil Star (Philippines), Tổng thống Myanmar Thein Sein đã phát biểu khai mạc hội nghị và nhấn mạnh đoàn kết và thống nhất là sức mạnh giúp ASEAN bảo đảm xây dựng thành công cộng đồng ASEAN năm 2015. Ông nói ưu tiên hàng đầu hiện nay là đẩy nhanh thực hiện các nhiệm vụ còn lại trong các đề án Cộng đồng ASEAN. Một ưu tiên nữa là ASEAN phải nỗ lực thúc đẩy khả năng phục hồi của kinh tế các nước ASEAN, phát triển kinh tế cân bằng để nâng cao sản lượng, tính cạnh tranh và sáng tạo trong ASEAN, đặc biệt là ở các doanh nghiệp vừa và nhỏ, thành lập Quỹ phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ trong Đề án Cộng đồng kinh tế ASEAN. Sau phát biểu khai mạc, hội nghị đã tiến hành phiên họp toàn thể và phiên họp kín. Hãng tin Kyodo (Nhật) đưa tin tại phiên họp toàn thể, nhiều nhà lãnh đạo nhấn mạnh phải củng cố thống nhất và đoàn kết của ASEAN giữa lúc căng thẳng bùng phát ở biển Đông. Tổng thống Indonesia Bambang Yudhoyono nhấn mạnh: “Chúng ta phải ngăn chặn ngoại giao pháo hạm (ở biển Đông)”. Thủ tướng Malaysia Najib Abdul Razak đề nghị ASEAN cần tuân thủ và thực hiện Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC). Tổng thống Philippines Benigno Aquino nhấn mạnh ASEAN phải vững tin pháp quyền là chìa khóa để củng cố môi trường ổn định, ASEAN cần làm việc với các nước đối tác để hướng đến nâng cao hợp tác trong thúc đẩy pháp quyền. Báo Today Online (Singapore) đưa tin phát biểu tại phiên họp kín, Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long hoan nghênh hội nghị bộ trưởng Ngoại giao ASEAN hôm trước đã ra tuyên bố riêng về tình hình biển Đông. Ông nhấn mạnh ASEAN phải có lập trường chung về các vấn đề ảnh hưởng đến tất cả các nước thành viên và phải giữ vai trò xây dựng trong quản lý các vấn đề này. Điều này không có nghĩa là ASEAN đứng về bên nào trong tranh chấp ở biển Đông mà ASEAN chỉ khẳng định lập trường trung lập, hướng về phía trước và tôn trọng luật pháp quốc tế. Ông ghi nhận tiến trình thiết lập Bộ Quy tắc ứng xử ở biển Đông rất khó khăn nhưng cần phải có tiến triển nhanh chóng để ngăn ngừa các biến cố ở biển Đông. Ông nói các biến cố gần đây ở biển Đông là lời cảnh tỉnh để lãnh đạo các nước ASEAN ủng hộ mạnh mẽ sớm thiết lập Bộ Quy tắc ứng xử ở biển Đông. Ông nói ASEAN cần đoàn kết để quản lý các bất trắc trong khu vực và điều hòa các xung đột trong quan hệ giữa các cường quốc vì một ASEAN chia rẽ sẽ làm tổn hại đến tín nhiệm của ASEAN. LÊ LINH |
