Myanmar - vùng đất thiện

Sở dĩ đường bộ ít ai đi vì trước đây chính quyền quân sự bắt buộc người nước ngoài đến Myanmar phải qua ngả hàng không ở thủ đô Yangon, mãi gần đây cửa khẩu đường bộ mới được mở.

Không bỏ lỡ cơ hội, tôi đã nhanh chóng chọn đến Myanmar theo lối cửa khẩu Mae Sort từ Thái Lan qua TP Myawaddy. Việc đi theo đường bộ giúp tôi nhìn Myanmar theo chiều ngược với du khách thông thường, đó là nhìn thấy một đất nước bắt đầu từ cảnh nghèo nàn, đói khổ cho đến những kỳ quan văn hóa và công trình hiện đại, những nhà hàng, khách sạn sang trọng...

Lòng tốt ở khắp nơi

Suốt những chặng đường đầy bụi bặm và hư hỏng kéo dài hàng ngàn kilomet mà tôi đã đi qua trên đất nước này, cứ vài trăm mét, thậm chí chỉ vài chục mét tôi lại thấy một chiếc bình đất nung màu nâu đỏ được che đậy kỹ càng, bên trên có một cái ly úp ngược. Đấy là nước uống miễn phí dành cho các vị sư đi khất thực hay khách bộ hành mỏi chân giữa chặng đường trưa nắng. Cho dù có người uống hay không, mỗi sáng sớm tôi vẫn thấy những người phụ nữ Myanmar đội các bình nước trên đầu đi thong thả đến các bình đất nung đó đổ nước cũ hôm qua đi, rửa sạch bình rồi châm nước mới vào. Từng nhóm phụ nữ 2-3 người cùng nhau lần lượt đi châm hết bình này đến bình khác cho đến khi xong hết mới thôi. Rồi họ lại đi thành nhóm, đầu đội các bình không, vừa cười nói râm ran vừa đi trở về lại với công việc thường nhật.

Cũng vào mỗi buổi sáng, tôi lại thấy những vị sư trẻ có, già có mang bình bát đi trên đường, có khi thành hàng cả hàng trăm vị kéo dài dằng dặc. Hai bên đường người ta đổ ra, cho cơm và thức ăn. Không chỉ với sư sãi, nếu ai bị đói, họ sẵn sàng giúp miếng ăn nước uống nhưng hiếm khi cho tiền. Tiền chỉ cho các nhà sư để xây chùa, đúc tượng thôi.

Hiếm khi tôi thấy người ăn xin ở Myanmar, dù ở những làng quê hẻo lánh cho đến chốn thị thành. Nếu ai có khó khăn, họ sẽ được những tấm lòng hảo tâm giúp đỡ.

Không chỉ có lòng tốt với con người, người Myanmar còn có lòng thương yêu đối với các con vật. Dù nghèo khó đến đâu, họ vẫn nấu thêm một ít thức ăn để nuôi thú hoang. Không phải vứt thức ăn ra đất mà họ đặt cơm vào đĩa, cho lên ghế hay giá treo cao để chim chóc dễ dàng nhìn thấy, sà xuống ăn không sợ bị lũ mèo nghịch ngợm với bản năng sát thủ có thể làm hại. Tôi cũng từng chứng kiến những chú sóc trên cây trong công viên nhảy xuống quanh quẩn ăn những đĩa cơm cũng được đặt trên cao mà người ta đem đến cho chúng. Ở đây, chim chóc và thú hoang không những không sợ bị đưa vào quán nhậu mà chúng còn được con người chăm lo tử tế. Những đĩa thức ăn cho chim hay thú hoang ấy đều khá lành lặn và sạch sẽ.

Và người Myanmar làm điều đó mỗi ngày.

Chùa Kyaikhtiyo, nơi người ta có thể dát vàng cả núi đá.

Nơi lòng tốt tự tìm đến bạn

Khi đổi tiền trong quầy giao dịch một ngân hàng ở biên giới, tôi được một cô nhân viên xinh đẹp có tên Ei Aung thoăn thoắt đưa máy tính giúp tôi kiểm tra việc quy đổi tỉ giá theo cả hai chiều rất chu đáo. Xong xuôi tôi cảm ơn định đi, bỗng Ei Aung rụt rè hỏi: “Liệu em có thể biết hành trình du lịch của anh được không?”. Khi tôi kể xong, cô bắt đầu hướng dẫn cho tôi đủ các thông tin cần thiết. Thậm chí để hướng dẫn cách đón xe, cô dẫn tôi lên tận tầng cao nhất tòa nhà, chỉ cho tôi chỗ nào là bến xe và chọn xe nào để khỏi bị nhầm xe. Dù một số thông tin của Ei Aung tôi đã tìm hiểu từ trước nhưng tôi vô cùng cảm ơn 25 phút tự nguyện giúp đỡ thật tận tình của cô, thay vì có thể ngồi làm việc riêng.

Trên chuyến xe đêm từ cố đô Bagol lên Yangon, tôi chợt thấy một cô gái xinh đẹp ngồi hàng ghế đối diện cứ nhìn tôi rất lâu. Tôi hỏi cô có biết tiếng Anh không, cô gật đầu và tôi viết lên iPad rồi đưa cho cô làm một cuộc “bút đàm” để không ảnh hưởng đến mọi người xung quanh. Cô giới thiệu tên là Hsu Myat Oo, từng làm tình nguyện viên tại SEA Games vừa rồi. Cô biết tôi là du khách và rất muốn giúp đỡ tôi. Sau khi cung cấp nhiều thông tin quý giá, Myat Oo nói rằng nhà cô gần với khách sạn tôi đặt nên sẽ mời tôi cùng đi taxi với cô. Sau khi cố gắng đề nghị trả tiền taxi không được, tôi đành xin mời cô bữa tối và cô đồng ý. Món ăn ở quán quá nhiều, không ăn hết, thậm chí có đĩa gần như còn nguyên, Myat Oo xin phép tôi mang về và cô lấy hết tất cả, kể cả những đĩa chỉ còn ít thức ăn. Myat Oo giúp tôi hiểu là cô không cho phép bỏ thức ăn thừa. Sự sĩ diện không có chỗ ở đây để lãng phí.

Tôi không thể kể hết những lòng tốt tự tìm đến giúp người lạ ở đất nước này…

Đất nước của sự dâng tặng

Bạn gái tôi không có nhiều ngày nghỉ nên đi đến sau bằng máy bay. Buổi chiều tà, khi chiếc máy bay bắt đầu hạ thấp độ cao để chuẩn bị đáp xuống Yangon, cảnh vật lúc đó dưới mắt tất cả hành khách trên chuyến bay không khác gì cõi tiên: Suốt cả chục kilomet dưới cửa sổ máy bay tràn ngập tiếp nối nhau dày đặc những ngọn tháp chùa với màu vàng rực rỡ bởi phản quang ánh nắng hoàng hôn cuối chiều. Cả bầu trời và mặt đất lấp lánh rực rỡ như một quả cầu thủy tinh khổng lồ được kết lại từ hàng trăm ngọn tháp vàng trải đều trong một không gian hẹp.

Dù nghèo khó hay giàu có, người Myanmar cũng chăm đến chùa và dâng tặng tài sản để xây chùa. Thái Lan cũng nhiều chùa nhưng chẳng thể sánh với Myanmar, chùa nọ tiếp nối chùa kia, đứng chùa này có thể thấy chùa khác trong tầm mắt. Chỉ cần có một vị trí cao nhìn xuống, hay nhìn lên một ngọn đồi, tầm mắt tôi có thể thấy các nóc chùa san sát của nhiều ngôi chùa khác nhau.

Mặc những chiếc váy longyi rẻ tiền, ở trong những căn nhà lá lụp xụp nhưng họ có thể gom góp tiền, vàng để dát lên những ngọn tháp cho rực rỡ. Mái chùa Swedagon nổi tiếng ở Yangon được dát bởi các tấm vàng lá lên đến 60 tấn, chưa tính vô số ngọc ngà châu báu khác được cúng dường bên trong.

Các pho tượng cũng thường xuyên được người ta mua vàng lá mỏng thếp lên để luôn rực sáng. Ở những ngôi chùa như Kyaikhtiyo - được gọi là Hòn đá Vàng, người ta còn dát vàng toàn bộ tảng đá khổng lồ mà ngôi chùa ngự trên đó.

Sự dâng tặng của người dân Myanmar hầu như là lẽ tự nhiên. Với quốc giáo đạo Phật, ngay từ nhỏ họ đã được giáo dục và quen với việc cho đi hơn là nhận lại.

Bài học của chữ tín

Có lần ông Trương Gia Bình, Chủ tịch HĐQT FPT, nhắc nhở cấp dưới là nếu qua Myanmar làm ăn thì tuyệt đối không được sử dụng thói quen “đại ngôn” như ở Việt Nam vì người Myanmar rất thật thà, với họ bất cứ điều gì không đúng hoặc không giống như lời nói trước đó đều bị xem là nói dối và họ tẩy chay bất kỳ ai nói dối, dù là nhỏ nhất.

Vậy mà tôi đã có một bài học nhớ đời, dù tôi không hề nói dối.

Đó là Myat Oo, cô gái đã cho tôi đi nhờ taxi. Trong bữa ăn, Myat Oo cho biết cô xuống Bagol để mời đám cưới của cô sẽ tổ chức tuần sau tại Yangon, trong nhà hàng IBC trên hồ Innya và cô ngỏ ý muốn mời tôi tham dự. Tôi hào hứng nghĩ tới cảnh cùng bạn gái mặc áo dài đến dự một đám cưới truyền thống của Myanmar nên nhận lời ngay. Do sợ có thể xảy ra những thay đổi bất ngờ về lịch trình nên tôi nói với Myat Oo rằng tôi sẽ cố gắng để về kịp dự đám cưới và nghĩ thế là ổn.

Lo ngại trở thành sự thật, chúng tôi về Yangon chậm một ngày sau đám cưới của Myat Oo. Tôi cũng không báo được chuyện chậm trễ với cô qua Facebook do Internet quá chậm. Khi về Thái Lan tôi đã nhắn tin xin lỗi Myat Oo về sự cố nhưng cô không chấp nhận. Với cô và nhiều người Myanmar khác, không có chuyện “có thể” hay “cố gắng” chung chung nước đôi. Hoặc là từ chối không tham dự, hoặc đã nhận lời thì bằng mọi giá phải đến và tôi xem như đã đánh mất chữ tín. Tôi đã đánh mất đi tình bạn với cô gái xinh đẹp, tốt bụng Myat Oo nhưng tôi đã học được rất nhiều về tính trung thực của người Myanmar.