Người câm điếc đi học luật

Sáng 16-8, như những cuối tuần thường lệ, tại Trường THCS Trần Văn Ơn (quận 1) lại diễn ra lớp học luật của hơn 40 người câm điếc do Tổ chức cộng đồng điếc câm TP.HCM (DCOH) tổ chức.

Bà Phạm Cao Phương Thảo - Giám đốc kiêm cố vấn luật của DCOH là người đứng ra tổ chức lớp học. Con bà Thảo, anh Đoàn Phạm Khiêm - cũng là một người câm điếc đã vận dụng những kiến thức mình hiểu để truyền đạt lại cho những người câm điếc. Anh Khiêm đang say sưa ghi lại những điểm cần phải lưu ý trong luật lao động và luật dân sự trên bảng, phía dưới lớp có những tiếng ú ớ, những cánh tay giơ lên như muốn nói gì đó.

Lớp học không âm thanh

Với sự hỗ trợ phiên dịch của cô Phạm Cao Phương Thảo, tôi được nghe câu chuyện của anh Nguyễn Văn Thanh (30 tuổi, bị câm điếc bẩm sinh). Anh Thanh kể: “Trước khi tham gia vào Trung tâm DCOH, anh không có việc làm, thường đi trộm cắp để có tiền tiêu. Trong một lần người bạn của Thanh không mời Thanh đến dự sinh nhật, Thanh tức lắm, nghĩ mình bị phân biệt nên tìm hỏi cho rõ. Không nhận được câu trả lời, Thanh đã cầm viên gạch đập ba cái vào đầu bạn mình. Thanh không biết làm thế là phạm luật, là bị đi tù, Thanh thấy bị phân biệt đối xử nên tức thì đánh thôi”. Vừa ú ớ khẩu hình, vừa dùng tay để diễn đạt suy nghĩ của mình, anh Thanh xúc động đặt tay vào lồng ngực: “Ở trong tù, Thanh mới biết thời gian trước đây mình ngu quá, không biết đúng sai. Giờ được học luật nên hiểu ra nhiều chuyện, Thanh đi làm dọn dẹp quán ăn, phụ người ta rửa chén chứ không trộm cắp nữa”.

Lớp học mở ra nhằm hướng dẫn cho người câm điếc những kiến thức pháp luật cơ bản, những tình huống mà các bạn thường gặp hằng ngày. Lớp có từ 40 đến 45 người câm điếc từ nhiều tỉnh, thành khác nhau, đa số đều chỉ học đến lớp 1, 2, hoàn cảnh gia đình khó khăn. Người mất cha, kẻ mất mẹ, có người bị bố mẹ bỏ rơi. Hiện tại họ đều đang đi làm thêm những việc tạm thời như phục vụ quán cà phê và quán ăn; một số người khéo tay thì làm handmade như móc khóa, lắc tay để bán…

Người câm điếc hào hứng tham gia lớp học về pháp luật. Ảnh: HOÀNG THƠ

Phạm tội vì không biết luật

Là người thường xuyên phiên dịch cho những tội phạm là người câm điếc, cô Trần Thị Ngời - Hiệu trưởng Trường Khuyết tật khiếm thính Hy Vọng 1 (quận 1) rưng rưng kể: “Cách đây vài tháng, khi tôi lên Tây Ninh dự một phiên xử, có ba người câm điếc cùng với sáu người biết nói giết chết một người, lúc đầu hỏi ba người câm điếc thì họ đều nói không biết mình làm vậy là sai trái, là vô đạo đức. Họ chỉ học tới lớp 4, lớp 5, vừa không có công ăn việc làm lại không hiểu biết về pháp luật. Khi tòa tuyên án, biết mức án phải ngồi tù, họ mới vỡ lẽ, vừa khóc vừa chắp tay cúi lạy cầu xin trước tòa”.

Bà Ngời cho rằng nguyên nhân chính của tình trạng người câm điếc phạm tội là do họ ít học, trí não bị hạn chế, ít ngôn từ để diễn đạt và đặc biệt là thiếu hiểu biết về pháp luật. Người câm điếc không có ngôn ngữ nên họ rất khó khăn trong giao tiếp, nhận biết vấn đề.

Theo bà Ngời, cần phải tăng cường cung cấp những kiến thức pháp luật cho người câm điếc. Hiện tại Trường Khuyết tật khiếm thính Hy Vọng 1 sử dụng phương pháp đan xen giữa học luật vào kỹ năng sống và những câu chuyện pháp luật cụ thể từ báo chí. Thỉnh thoảng trường cũng đưa các em điếc câm đến dự những phiên tòa để rút ra những bài học cho bản thân. Hằng tuần đều có các chiến sĩ công an đến trường hỗ trợ giảng giải thêm về luật hình sự, dân sự.

HOÀNG THƠ