Hơn ba thế kỷ rưỡi đã trôi qua nhưng những chuyện Molière viết trong Trưởng giả học làm sangnhư vẫn còn nguyên giá trị với một số “trưởng giả” người Việt giàu nổi hôm nay. Gần 30 năm trước, vừa bước sang thời kỳ đổi mới nhưng đã có một số người nhờ biết nắm bắt thời cơ đã phất lên nhanh, đổi đời bèn xây nhà, sắm xe. Tôi nhớ mãi một ví von chua chát tôi đọc được trong tập truyện trào phúngChuyện như đùacủa nhà văn Mai Ngữ. Ông là nhà văn trào phúng Việt Nam được ví với nhà văn trào phúng nổi tiếng thế giới người Thổ Nhĩ Kỳ Azit Nezin. Mai Ngữ viết, đại ý: Trên đường phố Hà Nội bấy giờ bắt đầu có nhiều nhà mới xây bên cạnh những ngôi nhà cũ kỹ. Có ngôi nhà mới xây, mặt tiền ốp toàn đá hoa cương đen bóng, Mai Ngữ bảo, nhìn từ xa nó giống như một cái nhà mồ, đến gần trông như cái nhà xí khổng lồ! Bây giờ thì ít ai ốp đá đen trước mặt nhà nữa. Nhiều người xây nhà lầu, biệt thự trang trí bằng các tượng đá hay phù điêu cho nó “sang trọng và quý phái” - chữ dùng của một ông kiến trúc sư trẻ giới thiệu trên tivi về một ngôi nhà trang trí toàn tượng và phù điêu mô phỏng kiến trúc trường phái tân cổ điển châu Âu. Một số chi tiết lại được dát vàng cho nó “tăng phần quý phái và sang trọng”. Trong một đoạn phóng sự ngắn phát trên truyền hình mà ông kiến trúc sư nhắc đi nhắc lại đến năm bảy lần cụm từ “sang trọng và quý phái”, có lẽ ông ta PR để dụ những người nhiều tiền tính xây nhà xịn nhưng thiếu kiến thức thẩm mỹ lại học đòi làm sang.
Tôi chợt nhớ mấy năm trước, một chàng ca sĩ nhạc sến nổi tiếng, có cát sê ‟khủng” nhất bấy giờ, giàu lên rất nhanh. Anh chàng mua một căn nhà cổ ở một con đường tuyệt đẹp tại trung tâm Sài Gòn, đập ra xây một căn biệt thự theo phong cách tân cổ điển rất hoành tráng với nhiều phù điêu, tượng đá - đặc biệt là tượng đồng (hay giả đồng?) toàn thân của anh ta đặt ngay cửa ra vào rất oai vệ, ai đi qua cũng ngoái lại nhìn. Nhiều người phì cười vì tính hợm hĩnh của anh ta nhưng cũng có người yêu thích dòng nhạc và mê giọng hát chàng ca sĩ nhạc sến này trầm trồ, chỉ trỏ tượng anh ta.
Thời gian qua, có lúc tràn ngập thông tin trên mạng về nhiều đám cưới con cái các đại gia với hàng đoàn siêu xe rước dâu trị giá cả trăm tỉ đồng, hay có đại gia khoe mẽ trên các trang mạng với dàn siêu xe nhiều triệu đôla nhốt trong các garage cốt để coi chơi, thỉnh thoảng mới lấy lúc chiếc này lúc chiếc khác ra chạy chơi một vòng rồi đem vô cất (chứ đường sá và giao thông lộn xộn ở TP, chạy siêu xe ra đường lỡ va quẹt trầy xước, các tài xế xe buýt, xe tải lấy gì bồi thường!). Nghĩ cũng lạ, bỏ một đống tiền ra mua xế siêu sang đem về (có chiếc như Rolls Royce giá hơn triệu đô, phải thuê chở bằng máy bay) chỉ để xem chơi và... đưa lên mạng khoe!
Hôm rồi, tôi đang ngồi cà phê với mấy người bạn ở đường sách, một người bạn nhà văn tình cờ thấy một đại gia đi mua sách. Bạn tôi bảo lạ thật, tao quen biết thằng này, nó có đọc sách bao giờ đâu mà đi mua sách? Một người khác bảo không đọc nhưng mua về đóng bìa da gáy vàng để trong tủ sách chễm chệ ở phòng khách cho nó sang, cần gì đọc! Một ông bạn già vốn là thầy giáo về hưu bảo dù sao như thế cũng còn hơn. Tôi có thằng học trò đang phất lắm, năm ngoái nó mời mình ăn tân gia, một căn biệt thự cả triệu đô bên Phú Mỹ Hưng, nó khoe cái phòng tắm của nó trang bị cả vài trăm triệu đồng nhưng nhìn quanh phòng khách thênh thang bóng loáng, sang trọng chẳng hề thấy kệ sách, cuốn sách nào, dù nó cũng đã tốt nghiệp đại học gì đó...
