Gắn biển Cây di sản Việt Nam tại cụm xoài chùa Từ Quang. Ảnh: TẤN LỘC
Cụm cây xoài Đá Trắng là một quần thể gồm 20 cây xoài ngự có tuổi thọ hơn 220 năm nằm trong khuôn viên khu di tích lịch sử quốc gia Chùa Từ Quang.
Theo Hòa thượng Thích Đồng Tiến, trụ trì chùa Từ Quang, xoài chùa Từ Quang khi chín có màu vàng tươi, vị ngọt thanh, mùi thơm dịu nhẹ, vốn nổi tiếng cả nước từ hàng trăm năm nay qua câu ca dao “Rủ lên Đá Trắng ăn xoài/ Muốn ăn tương ngọt Thiên Thai thiếu gì”.
Dưới thời nhà Nguyễn thế kỷ XIX, xoài chùa Từ Quang được các quan trấn tỉnh thu nộp về kinh đô dâng vua vào các dịp Tết Đoan Ngọ, lễ cúng cơm mới, lễ mừng thọ…
Hàng ngàn du khách chiêm ngưỡng cụm xoài Đá Trắng. Ảnh: TẤN LỘC
Trong sách “Đại Nam thực lục” ghi: “Mỗi năm vào dịp Tết Đoan Ngọ, tỉnh Phú Yên phải dâng vua 1.000- 2.000 quả xoài ở chùa Từ Quang”. Giống xoài này quý hiếm đến mức có giai đoạn quan huyện phải cắt cử sai nha canh giữ từng gốc xoài, ghi chép, thu hái. Họ phải đếm từng nụ xoài lúc mới tượng trái, chăm sóc cho đến khi xoài già mới làm lễ thu hái đưa về kinh dâng vua.
Chính vì thế, xoài chùa Từ Quang còn có các tên gọi khác như “xoài tiến cung”, “xoài ngự”. Trải quan bao biến cố thăng trầm của thời gian, lịch sử, vườn xoài chùa Quang hiện còn 20 cây, trong đó có nhiều cây có tuổi đời trên 200 năm, cây lớn nhất có đường kính 1,2 m, tán rộng hàng chục mét, che phủ bóng mát quanh năm.
Tại lễ đón nhận bằng công nhận Cây di sản Việt Nam, ông Trần Quang Nhất, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên đề nghị chính quyền địa phương, các cơ quan chức năng phối hợp với Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Phú Yên tăng cường chăm sóc, bảo tồn những cây xoài cổ thụ nổi tiếng tại chùa Từ Quang. Mặc khác cần nhân rộng nguồn gen của giống xoài này, tiến tới xây dựng thương hiệu xoài Từ Quang thành đặc sản của Phú Yên.
Hòa thượng Thích Đồng Tiến, trụ trì chùa Từ Quang bên cây xoài cổ thụ. Ảnh: TẤN LỘC
Theo Sở VH-TT&DL Phú Yên, chùa Từ Quang được xây dựng vào năm 1797, là một trong những ngôi chùa cổ nhất ở Phú Yên. Ngôi chùa này đã đào tạo nhiều vị danh tăng, dược nhà Nguyễn ban ngạch Tứ Sắc vào năm 1889. Chùa Từ Quang còn là nơi tập hợp mọi tầng lớp nhân dân ở Phú Yên để tham gia phong trào Tây Sơn vào cuối thế kỷ XVIII, phong trào Cần Vương do Lê Thành Phương lãnh đạo vào cuối thế kỷ XIX, phong trào yêu nước do Võ Trứ, Trần Cao Vân lãnh đạo cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX.
TẤN LỘC
