Ngày 5-12, Quốc hội đã thông Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi).
Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi - THADS) gồm 5 chương, 116 điều (giảm hai điều so với dự thảo Luật mà Chính phủ đã trình Quốc hội).
Trước đó, hoạt động của Thừa phát lại và chức danh này lại được thực hiện theo Nghị định số 08/2020.
Theo Luật THADS (sửa đổi), văn phòng thừa phát lại và thừa phát lại sẽ lần lượt đổi tên thành Văn phòng THADS và Thừa hành viên. Điều này thể hiện sự đổi mới công tác THADS theo chủ trương xã hội hóa một số hoạt động THADS tại Nghị quyết số 49 của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 27 của Ban Chấp hành Trung ương.
Thừa hành viên có quyền phong tỏa tài khoản, tạm ngừng giao dịch
Theo Điều 26 Luật THADS (sửa đổi), Văn phòng THADS là tổ chức hành nghề của Thừa hành viên để thực hiện việc tổ chức THA và các công việc khác theo quy định của pháp luật. Trưởng văn phòng THADS là người đại diện theo pháp luật; quản lý và điều hành hoạt động của văn phòng THADS...
Tại Điều 29 Luật này quy định, Thừa hành viên là người được nhà nước giao nhiệm vụ thi hành các bản án, quyết định. Thừa hành viên có quyền thành lập, tham gia thành lập văn phòng THADS hoặc làm việc theo chế độ hợp đồng tại văn phòng. Có trách nhiệm bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật...
Điều 30 Luật THADS quy định nhiệm vụ, quyền hạn của thừa hành viên, gồm các công việc:
Tổ chức THA theo quy định; xác minh điều kiện THA theo yêu cầu của đương sự và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan; tống đạt giấy tờ, hồ sơ, tài liệu; lập vi bằng theo yêu cầu của cơ quan, tổ chức, cá nhân; thực hiện các công việc khác theo quy định của pháp luật.
Khi tổ chức THADS, Thừa hành viên có các nhiệm vụ, quyền hạn:
Tổ chức thi hành vụ việc được phân công. Thi hành đúng nội dung bản án, quyết định; áp dụng đúng các quy định của pháp luật về trình tự, thủ tục THA, bảo đảm lợi ích của nhà nước; quyền, lợi ích hợp pháp của đương sự, người liên quan.
Yêu cầu đương sự; người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến văn phòng THADS để giải quyết việc THA.
Xác minh tài sản, điều kiện THA; yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan cung cấp thông tin, tài liệu để xác minh địa chỉ, tài sản, điều kiện THA của người phải THA. Văn phòng THADS, Thừa hành viên có nghĩa vụ thanh toán chi phí (nếu có) khi yêu cầu tổ chức, cá nhân cung cấp thông tin.
Đề nghị cơ quan, tổ chức có thẩm quyền thực hiện phong tỏa tài khoản, tài sản ở nơi gửi giữ; tạm ngừng giao dịch, tạm dừng việc đăng ký, chuyển quyền sở hữu, quyền sử dụng, thay đổi hiện trạng tài sản.
Kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý hành vi vi phạm trong THADS theo quy định của pháp luật.
Chưa trao quyền cưỡng chế thi hành án cho Văn phòng THADS
Trước đó, một trong các Dự thảo Luật THADS (sửa đổi) đã đề xuất khi tổ chức THADS, thừa hành viên có thể áp dụng biện pháp bảo đảm THA, biện pháp cưỡng chế THA.
Trường hợp cưỡng chế THA cần huy động lực lượng, Văn phòng THADS báo cáo cơ quan có thẩm quyền nơi văn phòng THADS đặt trụ sở để quyết định và chỉ đạo việc cưỡng chế THA. Trên cơ sở ý kiến của cơ quan có thẩm quyền, Thừa hành viên ra quyết định cưỡng chế THA và thực hiện việc cưỡng chế theo quy định.
Tại kỳ họp, một số Đại biểu Quốc hội đã nêu ý kiến đề nghị mở rộng thẩm quyền cho Văn phòng THADS, Thừa hành viên được áp dụng các biện pháp cưỡng chế thi hành án để nâng cao hiệu quả xã hội hóa THADS.
Về vấn đề này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, chủ trương đẩy mạnh xã hội hóa hoạt động THADS đã được đề ra tại nhiều văn bản của Đảng. Tuy nhiên, cưỡng chế THA là hoạt động mang tính quyền lực nhà nước, tác động trực tiếp đến quyền cơ bản của công dân như tài sản, cư trú...
Việc trao quyền này cho Văn phòng THADS là tổ chức ngoài công lập tiềm ẩn rủi ro về an ninh, trật tự nếu không được kiểm soát chặt chẽ. Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Quốc hội cho phép quy định theo hướng: "Chưa trao quyền cưỡng chế THA toàn diện cho Văn phòng THADS. Thừa hành viên chỉ có quyền đề nghị cơ quan có thẩm quyền thực hiện phong tỏa tài khoản, tài sản, tạm dừng giao dịch để ngăn chặn tẩu tán tài sản".
