Nhóm tác giả cuốn sách giới thiệu: “Gần một thập kỷ sau Gia Định thành thông chí của Trịnh Hoài Đức năm 1821, Nam Kỳ phong tục nhơn vật diễn ca của Nguyễn Liên Phong năm 1909 đã xuất hiện như quyển địa phương chí Nam Bộ quan trọng thứ hai của người Việt. Trong hoàn cảnh giao thời từ xã hội phong kiến chuyển qua xã hội thuộc địa với tất cả tủi nhục và đắng cay của người dân mất nước, con người Nam Bộ vẫn kịp có một quyển địa phương chí phản ánh khá trung thực và thể hiện khá chính xác không những về sinh hoạt xã hội mà còn về nguyện vọng văn hóa, không những về xu thế phát triển mà còn về hiểm họa lịch sử của mình…”.
Trong quyển sách này, hai tác giả đã chỉnh lý nguyên bản về chính tả, chú thích từ ngữ và điển cố, khảo đính văn bản, phiên dịch thơ văn chữ Hán… với phương pháp khoa học, tinh thần nhẫn nại và ý thức trách nhiệm. Nhiều câu thơ của Nguyễn Liên Phong viết cách nay hơn 100 năm đã được “giải mã” chính xác trên cả hai phương diện từ ngữ và nội dung. nhiều người đọc đã có được những bản dịch đáng tin cậy về bài văn bia của chính quyền Nguyễn Ánh viết về Bá Đa Lộc cuối thế kỷ 18, bài văn bia của Hoàng Cao Khải viết về Lê Văn Duyệt cuối thế kỷ 19… qua quyển sách này.
Tác giả Cao Tự Thanh đã phục dựng tiểu sử và văn nghiệp của Nguyễn Liên Phong với hàng loạt tư liệu xác thực viết bằng chữ quốc ngữ, chữ Hán và chữ Pháp trên báo chí đương thời, Châu bản triều Nguyễn và hồ sơ lưu trữ của chính quyền thuộc địa, trên cơ sở đó đưa ra nhiều kết luận chính xác, nhiều chi tiết bất ngờ. Chẳng hạn việc phục dựng quá trình sáng tác, in, phát hành quyển Nam Kỳ phong tục nhơn vật diễn ca đã cho thấy Nguyễn Liên Phong không phải là “bồi bút tay sai” của thực dân như nhiều người trước kia và cả gần đây khẳng định.
Cao Tự Thanh là một nhà nghiên cứu văn hóa, một nhà Hán Nôm học không phải xa lạ với nhiều người đọc. Trương Ngọc Tường là một nhà nghiên cứu biết nhiều hiểu rộng về đất nước và con người Nam Bộ. Sự cộng tác giữa hai ông đã đưa Nam Kỳ phong tục nhơn vật diễn ca vào một xuất phát điểm văn bản học khác trước, giúp tác phẩm hòa nhập thuận lợi hơn vào các kênh thông tin về lịch sử và văn chương hiện tại.
T.MẬN
(*) Sách do Nhà xuất bản Văn hóa-Văn nghệ, TP.HCM xuất bản và phát hành.
