Đà Nẵng: Chống khai thác IUU vì quyền lợi của ngư dân

Nhiều kế hoạch, giải pháp đã và đang được chính quyền Đà Nẵng cũng như ngành thủy sản đồng loạt triển khai nhằm chung tay tháo gỡ thẻ vàng của Ủy ban châu Âu (EC) đối với thủy sản Việt Nam.

Ngư dân Đà Nẵng ngày càng hiểu hơn về quy định chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) bởi gỡ thẻ vàng rất có lợi cho đầu ra hải sản đánh bắt.

Mong sớm gỡ được thẻ vàng

Trao đổi với PV, ông Cao Văn Hoàng (56 tuổi, ngụ phường Nại Hiên Đông, quận Sơn Trà, TP Đà Nẵng), chủ tàu cá có công suất 400 CV, khẳng định ngư dân sẵn sàng chấp hành nghiêm các quy định về đánh bắt trên biển, mong Việt Nam sớm gỡ được thẻ vàng.

“Việc gỡ được thẻ vàng giúp nâng cao uy tín của thủy sản Việt Nam, mở rộng thị trường xuất khẩu để sản phẩm đánh bắt bớt phụ thuộc vào số ít thị trường truyền thống. Một số tàu thuyền đánh bắt vi phạm chủ quyền của nước khác đã gây tổn hại chung cho cả ngành thủy sản, làm ảnh hưởng trực tiếp đến ngư dân tuân thủ quy định. Một phần sản phẩm đánh bắt ra đáng lý phải được xuất khẩu thì vẫn cứ loay hoay trong thị trường nhỏ lẻ, giá cả không như kỳ vọng” - ông Hoàng cho hay.

Theo ông Cao Văn Minh, Chủ tịch Nghiệp đoàn nghề cá phường Nại Hiên Đông, việc đánh bắt trên biển gặp muôn vàn khó khăn nhưng nghiệp đoàn luôn động viên bà con ngư dân cố gắng đánh bắt hợp pháp, đúng luật, đúng ngư trường và không vi phạm chủ quyền của các nước khác.

Sơn Trà là địa phương có số lượng tàu thuyền và ngư dân đông nhất Đà Nẵng, Phó Chủ tịch UBND quận Sơn Trà Huỳnh Văn Hùng cho hay quận có gần 1.100 tàu thuyền các loại, trong đó hơn 460 tàu có chiều dài trên 15 m đánh bắt vùng khơi.

Thời gian qua, ngành thủy sản quận đã xây dựng và triển khai kế hoạch tuyên truyền, phổ biến đến ngư dân các chính sách liên quan đến hoạt động khai thác thủy sản; phổ cập các thông tin liên quan đến tình hình an ninh trật tự trên biển, trong đó tập trung tuyên truyền Luật Thủy sản, chống khai thác IUU.

“Việc giám sát tàu cá ra vào âu thuyền và cảng cá Thọ Quang được quận phối hợp với lực lượng biên phòng triển khai chặt chẽ, đảm bảo tàu thuyền “đi sạch, đến sạch”. Các chủ phương tiện chấp hành rất tốt, góp phần để Đà Nẵng chung tay cùng cả nước sớm tháo gỡ thẻ vàng của EC” - ông Hùng cho hay.

Giám sát kỹ các tàu thuyền

Thượng tá Trần Doãn Toản, chính trị viên Đồn biên phòng Sơn Trà, Bộ Chỉ huy Bộ đội biên phòng TP Đà Nẵng, cho hay đơn vị thường xuyên phối hợp tốt với các cơ quan liên quan tuyên truyền, vận động các chủ phương tiện và ngư dân khi đánh bắt không xâm phạm vùng biển nước khác.

Năm 2023, Đồn biên phòng Sơn Trà đã phối hợp tổ chức nhiều buổi tuyên truyền với 2.500 lượt chủ phương tiện, ngư dân tham gia; vận động được 424 lượt chủ phương tiện, ngư dân ký cam kết không xâm phạm vùng biển nước ngoài. Nhờ đó, trong năm 2022 và 2023 không có tàu cá nào của Đà Nẵng xâm phạm vùng biển nước khác.

“Bà con ngư dân còn làm tốt công tác bảo vệ chủ quyền biển, đảo. Khi phát hiện có tàu xâm phạm vùng biển chủ quyền của Việt Nam đã lập tức thông báo cho Đồn biên phòng Sơn Trà để đơn vị kịp thời tham mưu cấp trên và cơ quan chức năng xử lý kịp thời” - Thượng tá Toản cho hay.

Theo Phó Giám đốc Sở NN&PTNT TP Đà Nẵng Phan Văn Mỹ, lãnh đạo TP đã chỉ đạo quyết liệt triển khai nhiều giải pháp chống khai thác IUU. Đà Nẵng đã ban hành kế hoạch tổng thể đến năm 2025 và hằng năm đều có kế hoạch chi tiết, phân công nhiệm vụ cụ thể, có trọng tâm, trọng điểm để tổ chức thực hiện.

Đà Nẵng đã tập trung rà soát, thống kê để quản lý chặt chẽ các đội tàu, giám sát chặt chẽ các tàu thuyền, xử lý nghiêm các trường hợp khai thác trái tuyến, vượt ranh giới. Khi phát hiện tàu cá vi phạm các quy định về đánh bắt trên biển thì lực lượng chức năng xử lý nghiêm rồi mới cho bốc dỡ thủy sản xuống cảng.

Ông Mỹ cho hay tại âu thuyền và cảng cá Thọ Quang, từ năm 2017 đã triển khai quy định về truy xuất nguồn gốc thủy sản, trước cả thời điểm thủy sản VN bị EC phạt thẻ vàng. Hằng ngày tại cảng cá luôn có lực lượng kiểm tra tàu thuyền cập bến, xuất bến, kiểm tra nhật ký khai thác. Từ năm 2020, Sở NN&PTNT cũng thành lập Văn phòng kiểm soát nghề cá đặt tại cảng cá Thọ Quang, dưới sự phối hợp giữa biên phòng, Chi cục Thủy sản, Ban quản lý âu thuyền và cảng cá Thọ Quang và vẫn đang hoạt động rất hiệu quả.

Năm 2023, ngành chức năng Đà Nẵng đã xử lý 53 trường hợp tàu thuyền vi phạm với hơn 1,2 tỉ đồng tiền phạt.

Các lỗi vi phạm chủ yếu như không duy trì thiết bị giám sát hành trình, vi phạm việc khai thác trái vùng, trái tuyến, không tuân thủ việc chấp hành quy định nội quy cảng cá và một số vi phạm khác liên quan đến nhật ký khai thác.

Nghiên cứu giúp ngư dân ven bờ làm du lịch

Quận Sơn Trà (TP Đà Nẵng) đang nghiên cứu, lên ý tưởng tập hợp các tàu cá nhỏ đánh bắt ven bờ để chuyển đổi sang nghề dịch vụ chở du khách lặn ngắm san hô, câu mực đêm… nhằm giúp ngư dân tham gia làm du lịch.

Nói về ý tưởng này, Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Trần Chí Cường cho hay một thời gian dài TP có chính sách tháo dỡ các tàu nhỏ gần bờ để tập trung bảo tồn nguồn lợi thủy sản ven bờ.

“Việc chuyển đổi ngành nghề, hướng cho ngư dân sử dụng phương tiện tàu thuyền nhỏ để tham gia các dịch vụ khác, trong đó có dịch vụ du lịch là một ý tưởng khá tốt. Điều này cũng góp phần làm đa dạng hơn loại hình du lịch của Đà Nẵng với góc độ TP biển. Tuy nhiên, TP sẽ tính toán kỹ lưỡng để có kế hoạch khai thác các dịch vụ này an toàn tối đa cho du khách, phù hợp với các quy định, nhất là khi hoán cải từ tàu cá sang tàu chở khách” - ông Cường cho hay.

Khao khát có máy móc hiện đại

Đà Nẵng đã có nhiều chính sách kịp thời, nhân văn nhằm hỗ trợ tối đa cho các chủ tàu và ngư dân vững tâm bám biển, làm giàu từ biển.

Một ngày cuối tháng 3, ông Lê Minh Chuyên (thuyền trưởng tàu lưới rê có công suất 300 CV ở phường Thọ Quang, quận Sơn Trà, TP Đà Nẵng) cập cảng cá Thọ Quang để bán cá sau chuyến đi biển đầu tiên kể từ Tết Nguyên đán.

Chuyến đi này mất 18 ngày, mang lại cho ông Chuyên tổng nguồn thu gần 500 triệu đồng. Trừ mọi chi phí, còn khoảng 250 triệu đồng để ông ăn chia với 10 bạn tàu.

Theo ông Chuyên, đây là chuyến đi biển gặp may mắn về luồng cá. Tuy nhiên, do thiếu thiết bị chuyên dụng nên những ngư dân như ông chỉ đánh bắt theo kinh nghiệm, may rủi.

“Có khi bằng trực quan thì phát hiện luồng cá lớn nhưng nhìn máy định vị GPS thì thấy nếu chạy theo luồng cá này nhiều khả năng xâm phạm vùng biển nước khác nên tôi không dám, đành phải bỏ. Ngư dân thật sự thèm khát những máy móc hiện đại nhưng giá cả quá đắt đỏ nên không dám vay ngân hàng để mua, có mua thì lại sợ không biết cách sử dụng. Ví dụ máy dò cá, máy dò rạn san hô… có giá hơn 1 tỉ đồng/máy” - ông Chuyên nói.

Theo ngư dân Lê Văn Tam (ngụ quận Sơn Trà, TP Đà Nẵng), hiện các chủ tàu không dám vay tiền đầu tư máy móc vì các tàu cũng đều đang cắm trong ngân hàng với lãi suất cao, chưa biết khi nào mới trả hết. Khi vay vốn, các ngân hàng đều lấy lý do tàu thuyền khó bán nên không duyệt nhận thế chấp tàu cá. Khi đó, chủ tàu đành thế chấp nhà đất để vay với nỗi lo đi biển lỗ vốn là mất nhà.

“Các chủ tàu ký hợp đồng vay vốn với ngân hàng như đánh cược cả gia tài vào biển cả. Do vậy, nhiều chủ tàu chấp nhận đánh bắt theo kiểu truyền thống, được chăng hay chớ, không dám vay vốn mua sắm máy móc tiền tỉ” - ông Tam nói.

Nắm bắt được khó khăn và mong mỏi của ngư dân, quận Sơn Trà đã nỗ lực bằng nhiều giải pháp để hỗ trợ ngư dân yên tâm bám biển. Lãnh đạo quận Sơn Trà cho hay thường xuyên vận động các mạnh thường quân, tổ chức chính trị - xã hội tặng các trang thiết bị thiết yếu liên quan đến việc đánh bắt thủy sản như đèn năng lượng mặt trời, ngư lưới cụ; làm việc với các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, chế biến thủy sản có trách nhiệm thu gom thủy sản kịp thời cho ngư dân khi vừa vào bến.

Hiện đại hóa nghề cá

Phó Giám đốc Sở NN&PTNT TP Đà Nẵng Phan Văn Mỹ cho hay TP Đà Nẵng được Trung ương xác định là một trong năm trung tâm nghề cá lớn của cả nước. Thời gian qua, TP đã tập trung nhiều giải pháp để hỗ trợ ngư dân vươn khơi, bám biển, vừa làm kinh tế vừa bảo vệ chủ quyền biển, đảo.

Một số chính sách nổi trội như hỗ trợ ngư dân đóng mới tàu khai thác xa bờ, chuyển đổi một số ngành nghề ven bờ sang nghề khai thác xa bờ, thân thiện với môi trường và hiệu quả kinh tế cao.

Theo ông Mỹ, TP Đà Nẵng từng bước hiện đại hóa nghề cá nói chung và công tác quản lý nghề cá nói riêng. Cụ thể, TP Đà Nẵng tập trung xây dựng cơ sở giám sát tàu cá tại Chi cục Thủy sản và Bộ đội biên phòng TP.

Đà Nẵng có chính sách nổi trội là hỗ trợ 100% kinh phí để mua thiết bị giám sát hành trình tàu cá và hỗ trợ tiền thuê bao năm đầu tiên.

“Đà Nẵng có chính sách nổi trội là hỗ trợ 100% kinh phí để mua thiết bị giám sát hành trình tàu cá và hỗ trợ tiền thuê bao năm đầu tiên. Ngoài việc Trung ương hỗ trợ 50%, Đà Nẵng hỗ trợ thêm 40% kinh phí mua bảo hiểm thân tàu, như vậy ngư dân của TP được hỗ trợ đến 90% loại bảo hiểm này. Đồng thời, TP còn hỗ trợ 50% kinh phí trang bị các thiết bị hỗ trợ khai thác và bảo quản thủy sản. Đây là các chính sách rất nhân văn và được ngư dân ủng hộ” - ông Mỹ cho hay.

Trao đổi với PV, Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Trần Chí Cường cho hay thực hiện Nghị quyết Trung ương về chiến lược phát triển kinh tế biển, Thành ủy Đà Nẵng đã ban hành Kế hoạch 28/2019 về phát triển kinh tế biển, trong đó xác định đầu tư cho khai thác thủy sản là một trong sáu nội dung của phát triển kinh tế biển.

Những chính sách thời gian qua đã hỗ trợ rất lớn cho hoạt động đánh bắt trên biển của ngư dân. Hiện TP có 595 tàu đánh bắt xa bờ, chiếm 50% tổng số lượng tàu thuyền của địa phương. TP đã hỗ trợ đóng mới 581 tàu cá các loại, hỗ trợ hơn 600 tàu mua bảo hiểm thân vỏ, lắp đặt thiết bị giám sát hành trình và ứng dụng công nghệ trong bảo quản thủy sản.

Theo ông Cường, hàng năm sản lượng đánh bắt thủy sản khoảng 35.000-36.000 tấn, chiếm khoảng 60%-65% tỉ trọng giá trị kinh tế toàn ngành nông, lâm, ngư nghiệp của TP; giúp giải quyết hơn 6.000 lao động trên địa bàn TP Đà Nẵng.

Sơ kết giai đoạn 1, khởi động giai đoạn 2 chương trình “Cùng ngư dân thắp sáng đèn trên biển”

Khởi động giai đoạn 2 chương trình 'Cùng ngư dân thắp sáng đèn trên biển'