Ngày 30-11 (nhằm ngày 18-10 Âm lịch năm Quý Mão), huyện Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu long trọng tổ chức phần lễ giỗ chính của Lễ hội truyền thống Lễ giỗ bà Phi Yến lần thứ 238. Đây là một lễ hội văn hóa dân gian tiêu biểu và lớn nhất trong năm của người dân Côn Đảo.
Năm nay, Lễ giỗ bà Phi Yến lần thứ 238 được tổ chức trong 3 ngày 28-29-30/11/2023, nhằm ngày 16-17-18/10 âm lịch năm Quý Mão tại Di tích An Sơn Miếu.
Trong ngày chính giỗ bà Phi Yến, mọi con đường tại Côn Đảo đều dẫn về An Sơn miếu. Đông đảo người dân và du khách với xiêm áo chỉnh tề cùng tề tựu về An Sơn miếu để tham dự lễ giỗ Bà.
Lễ giỗ chính thức bắt đầu với các nghi lễ truyền thống thu hút sự quan tâm theo dõi của người dân, cán bộ huyện Côn Đảo và du khách.
Sau màn múa khai lễ, chủ lễ và hai học trò thực hiện nghi thức tế lễ, dâng trà, dâng nhang - đèn trước áng thờ và đọc văn tế. Sau phần tế lễ của chủ lễ, các đoàn dâng lễ đại diện cho 9 khu dân cư trong huyện Côn Đảo lần lượt dâng lên Đức bà Phi Yến những lễ vật như hương hoa, ngũ quả, xôi, chè…
Tiếp đó, các đoàn khách và các tầng lớp nhân dân lần lượt dâng hương tưởng nhớ người phụ nữ Việt Nam trung trinh, tiết liệt nơi Côn Đảo linh thiêng, sau đó cùng nhau thụ lộc với những món chay do nhân dân tự tay thực hiện để dâng cúng Bà Phi Yến.
Trước đó, trong 2 ngày 28 và 29-11, nhiều hoạt động lễ, hội, thể dục thể thao đã diễn ra sôi nổi, hấp dẫn như: Lễ rước bài vị Hoàng tử Hội An; hội thi vẽ tranh, làm bánh, cắm hoa- chưng mâm cỗ.
Giải thể thao với các môn leo núi, kéo co thu hút rất đông người dân các khu dân cư, học sinh, cán bộ công nhân viên chức các đơn vị trên địa bàn huyện Côn Đảo tham gia.
Lễ hội truyền thống Lễ Giỗ bà Phi Yến tại Côn Đảo bắt nguồn từ truyền thuyết về Bà Phi Yến, có tên riêng là Lê Thị Răm, là vợ của vua. Người phụ nữ trung trinh tiết liệt, dám ngăn cản vua không nên rước ngoại bang về giải quyết vấn đề nội bộ trong nước.
Miếu bà Phi Yến còn gọi là An Sơn Miếu, nằm cách trung tâm huyện Côn Đảo khoảng 2km về phía Tây Nam, thuộc khu dân cư số 3. Ngôi miếu do dân làng An Hải xưa lập nên để thờ cúng người phụ nữ tài sắc vẹn toàn, giàu lòng thủy chung và tình yêu nước, đã dám vượt qua những ràng buộc của lễ giáo để ngăn chồng bán nước cầu vinh.
Vào ngày 18-10 Âm lịch hàng năm, tại An Sơn miếu, nhân dân làng An Hải xưa và nay là nhân dân Côn Đảo lại long trọng tổ chức lễ giỗ Bà. Người dân huyện Côn Đảo xem bà Phi Yến như một vị nữ thần phù trợ cho mọi mặt đời sống. Dù trải qua rất nhiều thăng trầm của lịch sử, ở bất kỳ giai đoạn nào, người dân trên đảo vẫn giữ tục thờ cúng bà.
Ngày 28-10-2022, Lễ hội truyền thống Lễ giỗ bà Phi Yến đã được Bộ VH-TT&DL đưa vào Danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể Quốc gia.
