Dưới đây là hướng dẫn cách tránh 5 lỗi đo sáng mà hầu hết các nhà nhiếp ảnh thường gặp phải để có được những bức ảnh đúng “ý đồ”.
1. Chủ thể màu trắng hay đen chuyển thành xám
Hệ thống đo sáng của camera thường xem độ sáng của cảnh chụp là chuẩn tông màu trung bình (midtone). Ảnh có thể có những vùng rất sáng hoặc rất tối, nhưng độ sáng trung bình là nằm ở giữa các vùng này. Do đó, nếu bạn chụp đầy khung hình với một chủ thể rất sáng, thí dụ như phong cảnh mùa đông hay bãi biển đầy cát sáng lóa, camera sẽ giảm độ phơi sáng để xem đó là midtone và dẫn đến chủ thể màu trắng thường bị xám màu. Trong trường hợp ngược lại, nếu hệ thống đo sáng của camera bị nhầm lẫn và xem vật thể màu đen là midtone thì sẽ dẫn đến chủ thể màu đen cũng bị chuyển thành xám.
Giải pháp khắc phục khá đơn giản. Bạn chỉ cần dùng tính năng điều khiển độ bù sáng nhằm tăng độ phơi sáng lên cao hơn so với giá trị do camera đề nghị để làm cho chủ thể đúng màu trắng, hay giảm độ phơi sáng và làm cho chủ thể đen trở lại. Hãy theo dõi biểu đồ histogram hiển thị trên màn hình và kéo vạch chỉ về phía phải của thước đo để tăng độ phơi sáng hay kéo về phía trái để giảm độ phơi sáng. Tuy nhiên, đừng tăng độ phơi sáng quá nhiều và hãy chừa một đỉnh lớn ở đầu phía phải của biểu đồ, tránh tình trạng nhiều chỗ sáng nhất của ảnh sẽ bị “cháy”.
Một cách khác để tránh lỗi này là đặt một tấm bìa màu xám trước ống kính camera và trong cùng ánh sáng như chủ thể chính. Sau đó, chỉnh camera sang chế độ phơi sáng thủ công và thiết lập chế độ đo sáng điểm (spot-metering). Hãy lưu ý để tấm bìa xám lấp đầy khu vực đo điểm và chỉnh độ phơi sáng theo đề nghị của camera. Tiếp theo, lấy tấm bìa xám ra khỏi khung hình và bố cục ảnh theo thiết lập độ phơi sáng đã thực hiện rồi nhấn nút chụp. Khi đó, camera sẽ có độ cân bằng xám đúng với môi trường ánh sáng mà bạn đang chụp và cho màu sắc chính xác hơn.
2. Chọn sai thiết lập ISO
Nếu muốn chụp trong nhà với điều kiện thiếu sáng mà không có chân máy, bạn nên chỉnh thiết lập độ nhạy sáng (ISO) ở mức cao nhất. Khi đó, bạn sẽ thấy camera đề nghị tốc độ màn trập rất cao trong khi khẩu độ rất nhỏ.
Nếu camera đang thiết lập ở chế độ chụp tự động hay bán tự động, trong vài trường hợp bạn có thể sẽ không chụp được vì đã vượt tốc độ màn trập tối đa hay thiết lập khẩu độ tối thiểu không đủ nhỏ.
Độ nhạy sáng ISO lý tưởng được khuyên dùng khi chụp ngoài trời hay những nơi có điều kiện nhiều ánh sáng là 100 hay 200, trong khi ISO phù hợp để chụp trong nhà là 400 hay 800. Các mức ISO từ khoảng 1600 trở lên chỉ phù hợp ở những nơi có điều kiện sáng rất yếu và đồng thời cũng thường gây ra hiện tượng nhiễu hạt (noise).
3. Tốc độ quá chậm không “bắt” được chuyển động
Khi đang cố gắng tập trung chỉnh độ phơi sáng để giữ lại tất cả các vùng sáng nhất và các vùng tối bị nhiễu hạt, bạn rất dễ quên là màn trập cần phải chỉnh đủ nhanh để chụp được mọi chuyển động trong cảnh.
Đây là vấn đề đặc biệt thường gặp khi chụp trong nhà với điều kiện tương đối thiếu sáng hay chụp ảnh trong một buổi diễn âm nhạc. Trong vài trường hợp, bạn chỉ cần chỉnh thêm khẩu độ một chút để tốc độ màn trập nhanh hơn, nhưng thường thì bạn cần tăng thêm thiết lập ISO. Nhiều nhà nhiếp ảnh thường ngại dùng thiếp lập ISO cao vì sợ ảnh bị nhiễu, nhưng nếu bạn chỉnh trong tầm độ nhạy có sẵn của camera và không dùng các thiết lập mở rộng thì không sao cả. Nên nhớ là ảnh bị nhiễu còn hơn là bị mờ.
Một giải pháp khác là dùng đèn flash để thêm ánh sáng và cũng sẽ tăng tốc độ màn trập nhanh hơn. Phương pháp này thường được dùng để chụp ảnh chân dung bạn bè và gia đình trong nhà. Nhưng để chụp các buổi diễn âm nhạc, bạn phải dùng thiết lập ISO cao và khẩu độ lớn.
4. Chủ thể ngược sáng bị thiếu sáng
Khi chủ thể được chiếu sáng từ phía sau hay bị tối hơn hậu cảnh xung quanh, camera có thể dễ bị lẫn lộn để phơi sáng phần quan trọng nhất của ảnh trong khi cố cân bằng độ phơi sáng của toàn khung hình.
Cách đơn giản nhất để có được đúng độ phơi sáng với chủ thể ngược sáng là chuyển sang chế độ đo sáng điểm (spot-metering) hay đo sáng ưu tiên trung tâm (centre-weighted).
Chế độ centre-weighted chú trọng nhiều hơn vào việc phơi sáng phần trung tâm của khung hình cho chính xác. Trong khi đó, chế độ spot-metering chỉ chú trọng vào độ sáng của vật thể ở dưới vùng đo sáng điểm khi chọn thiết lập độ phơi sáng.
5. Mây trong ảnh phong cảnh bị quá sáng
Lỗi này xảy ra khi thiếu cân bằng giữa độ sáng của bầu trời và mặt đất trong ảnh phong cảnh. Tuy nhiên, trong trường hợp này, hệ thống đo sáng của camera đã ưu tiên cho tiền cảnh và chỉnh độ phơi sáng khiến phần sáng nhất của bầu trời bị “cháy”. Vấn đề này có thể giải quyết bằng cách dùng kính lọc ND Grad để cân bằng độ phơi sáng của cảnh chụp hay áp dụng công nghệ kỹ thuật số hiện đại để tạo ảnh tầm động cao HDR (high dynamic range).
Phương pháp chụp ảnh HDR tốt nhất được thực hiện bằng cách ghép hai hay nhiều ảnh được chụp với các thiết lập độ phơi sáng khác nhau, một thiết lập cho bầu trời và một thiết lập khác cho mặt đất. Sau đó các ảnh này có thể ghép lại bằng phần mềm biên tập hình ảnh hay phần mềm HDR chuyên dụng. Vì hai ảnh cần phải khớp với nhau nên quan trọng là không được dời vị trí của camera, tốt nhất là nên đặt camera trên chân máy thật vững chắc.
Một số camera ngày nay có trang bị sẵn tính năng chụp ảnh HDR, do đó bạn có thể chụp trực tiếp trên camera mà không cần phải sử dụng thêm bất kỳ phần mềm biên tập nào để cho ra bức ảnh ưng ý nhất.
Theo Huy Thắng - Ảnh: DigitalCameraWorld (VNE)
