Sẽ còn những Vinashin khác?

Ngoài việc nhận định vi phạm của Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Vinashin có biểu hiện tham nhũng, PGS-TS Đặng Ngọc Dinh, Viện trưởng Viện Những vấn đề phát triển (VIDS), cũng không loại trừ việc quan chức được lại quả từ việc ưu ái tập đoàn này.

Có biểu hiện của tham nhũng

. Ủy ban Kiểm tra Trung ương (UBKT TW) vừa đề nghị kỷ luật ông Phạm Thanh Bình, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Vinashin, với rất nhiều sai phạm. Dưới góc độ phòng, chống tham nhũng, ông nhìn nhận hiện tượng này như thế nào?

+ Ở đây có hiện tượng trục lợi, lợi dụng chức quyền làm việc có lợi cho cá nhân, biểu hiện của tham nhũng. Anh thành lập tới 200 công ty con nhằm mục đích gì? Trong đó có công ty sân sau, người nhà anh có cổ phần ở đấy không? Luật Phòng, chống tham nhũng cũng không cho phép bổ nhiệm con đẻ, em ruột vào các chức vụ quan trọng. Điều này cho thấy cơ chế kiểm tra, giám sát lỏng lẻo, thậm chí nói mạnh là hầu như chưa tồn tại trong vận hành của tập đoàn.

Tuy nhiên, hiện tại chưa thể nói đây là vụ án tham nhũng.

. Thông báo của UBKT TW cũng nêu rõ Vinashin nợ hơn 200 tỉ đồng tiền lương và bảo hiểm xã hội, 5.000 công nhân không có việc làm… Vậy vai trò của công đoàn ở đây được đánh giá như thế nào?

+ Sinh ra công đoàn nếu như không giám sát và bảo vệ quyền lợi chính đáng của công nhân thì chỉ là để cho vui, chỉ là hình thức. Cán bộ công đoàn ăn lương chỉ để giúp tổng giám đốc truyền đạt chủ trương, giải đáp thắc mắc với công nhân. Tất nhiên không phải lỗi ở người cán bộ đó mà ở cơ chế có trao cho người ta vị thế độc lập không.

Hạ thủy một kho chứa dầu nổi của Vinashin. Ảnh: CTV

Hậu quả của… phong trào

. Vậy đâu là nguyên nhân tạo nên cú sốc Vinashin?

+ Thứ nhất là phong trào lên tập đoàn, thành lập tập đoàn theo kiểu gượng ép. Thứ hai là kiểm tra, giám sát yếu. Trên kiểm tra dưới, giám sát bên ngoài vào. Nhưng kiểm tra có khi trên dung túng dưới. Chính phủ nếu nuông chiều Vinashin thì Quốc hội phải giám sát, yêu cầu Chính phủ điều trần, đưa kiểm toán nhà nước vào cuộc…

Với cơ chế kiểm tra, giám sát lỏng lẻo như hiện nay, tôi cho rằng vẫn còn những Vinashin khác, tuy mức độ khác nhau. Vì công ty nhà nước lấy tiền của nhà nước, tức là tiền của dân để hoạt động. Nay anh không làm chủ tịch HĐQT, mai có thể sang làm bộ trưởng, thứ trưởng, đều không dính dáng đến tiền túi của anh.

. Theo ông, có giải pháp nào căn bản để giảm thiểu những Vinashin trong tương lai?

+ Phải tạo nền kinh tế có không nhiều những công ty nhà nước. Không bao giờ bộ trưởng lại kiêm chủ tịch tập đoàn. Tuy nhiên, khi ấy lại phải đề phòng các doanh nghiệp vận động, hối lộ quan chức Chính phủ để chạy chính sách, dự án...

Tôi nói vậy không có nghĩa là nền kinh tế không có công ty nhà nước. Vẫn phải có những doanh nghiệp công ích, dịch vụ an sinh xã hội…, doanh nghiệp nhà nước ở những lĩnh vực tư nhân không muốn làm hoặc không được làm. Tuy nhiên, phải kiểm tra, giám sát tốt thì vận hành mới tốt, mới hiệu quả.

. Xin cảm ơn ông.

VĂN TIẾN thực hiện